भांगरभूंय | प्रतिनिधी
रमेश (65 वर्सां) हो निवृत्त कर्मचारी जेन्ना पयलेच खेपे हॉस्पिटलांत आयलो तेन्ना ताच्या पायांक चाकू मारिल्ले भशेन वेदना जाताल्यो. घराचे गेटी मेरेन पसून चलपाक ताका त्रास जाताले. ताच्या पांयाच्या बोटांचेर काळीं खतां तयार जाल्लीं आनीक तीं बरीं जायनाशिल्लीं. “दोतोरांनी सांगलें की ते बरे जाले नात जाल्यार पांय लेगीत कापचो पडूं येता,” अशें ताणें सांगलें. ताचे मांडयेचे शिरेंत ब्लाॅक जाल्लो.
स्टँट वा बायपास शस्त्रक्रिया करचे परस रेडियोलॉजी पंगडान कितें तरी नवें दिलें : शीर निवळ करपी पूण भितर कायम स्वरूपी इम्प्लांट न सोडपी एंजियोप्लास्टी. ताचे शिरेंत जाल्ली आडखळ एका ल्हानशा उपकरणान काडली आनी मागीर एक खाशेलो वखदांचो लेप आशिल्लो बलून एक मिनटां खातीर दवरलो. रगत परत येवन ताची वेदना उणी जाली आनी सप्तकां उपरांत ताचो घाय बरो जावंक लागलो. “हांव परत बाजारांत वचपाक लागलां” तो हांसत म्हणटा. “आनी सगळ्यांत बरी गजाल- म्हज्या पांयांत भितर खंयचोच धातू ना.”
पांय कित्याक इबाडटात?
पांयांतलीं शीर बंद जावप- जाका दोतोर पेरिफेरल धमनी रोग (PAD) म्हणटात- चडशा लोकांक कळटा ताचे परस चड प्रमाणांत दिसून येता. काळजाच्या आडखळींतल्यान हीच प्रक्रिया आसता, पूण हांगा ती मांडयो, धोंपरां आनी पायां हांच्या धमनींक जाता.
पोरण्या उदकाच्या नळयेंत चुनो सांचता, तशें शिरांनी कोलेस्टेरॉल आनी कॅल्शियम तयार जाता. सुरवेक चलतना त्रास जाता. उपरांत रातच्या वेळार वेदना जातात. वायट स्थितींत पांयांतले ल्हान ल्हान भाग बरे जायनात, ताका लागून व्रण वा गॅंग्रीन लेगीत जाता. भारतांत गोडेंमूत नेटान पातळिल्ल्यान दोतोरांक रमेशा सारके चडांत चड दुयेंती सांपडपाक लागल्यात. दर पांच गोडेंमूत दुयेंतींतल्या एका मनशाच्या पांयांत धमनी पयलींच आकुंचन जाल्लीं आसूं येतात- जरी तांकां खबर नासली तरी.
स्टेंट्स
हालीं मेरेन हाचेर मानक जाप म्हणल्यार स्टँट- धमनी उक्ती दवरपी ल्हान नळयो. स्टँट जीव वाटायतात आनी जायत्या परिस्थितींत ते म्हत्वाचे थारतात. पूण पांयांत तांकां तांची अडचण आसता. दर खेपे बसतना, चलतना पांयांच्यो शिरो बागवतात. स्टँट धातू पसून तयार करतात; तांकां सदांच वांकप आवडना. काळा प्रमाण ते मोडूं शकतात वा दागांचें ऊतक परतून भितर वाडूंक शकता. ते भायर फुडाराक शस्त्रक्रिया करपाची गरज आसल्यार धमनींत धातूचो लांब कुडको आसल्यार गजाली गुंतागुंतीच्यो जावंक शकतात.
नवी साधनां
स्टँट मुक्त रणनिती स्विकारात. आडखळ दुरुस्त करात, शीर उक्ती दवरपाक वखद पावोवचें, पूण भितर कायम स्वरुपाचें इम्प्लांट सोडचें न्हय. आतां दोतोरां कडेन एथेरेक्टोमी नांवाचीं साधनां आसात- तांकां सौम्य ‘ड्रिल’ वा ‘शेव्हर’ अशें समजून घेयात- जें शीर बंद करपी कवचाचे कुडके जतनायेन काडून उडोवंक शकतात. धमनी निवळ केल्या उपरांत वखदांचो लेप आशिल्लो फुगो सोडटात. तो फकत धमनी ताणचे बदला वखद सरळ शिरेचे वण्टींत पावयता आनी ताका लागून परत आडखळ वाडना. उपरांत फुगो काडून उडयतात आनी मुक्तपणान व्हांवपी धमनी सोडून थंय हेर कितेंच उरना.
दुयेंतींक कित्याक आवडटा
कायम इम्प्लांट ना : फ्रॅक्चर, शिफ्ट वा गुंतागुंतीची शस्त्रक्रिया ना.
चड सैमीक हालचाल: धमनी सदांच आसता तशी वांकून आनी वळूंक शकता.
रिपीट प्रक्रिया उणी करप: वखदाक लागून परतून शीर संकुचीत जावप उणें जाल्ल्यान दुयेंतींक चड काळ आराम मेळटा.
मनाची शांती: जायत्या जाणांक स्टँटा परस हें बरें दिसता.
पूण, ती जादूची कांडी न्हय
दरेक उपचाराची दुसरी बाजू आसता. केन्ना केन्नाय बलुना उपरांत धमनीचेर उपचार करचे पडटा. तेन्ना स्टँटाची गरज आसता. दोतोर फिल्टर वापरतात. दरेक आडखळ अशे तरेन हाताळूंक मेळना- खूब गुंतागुंतीच्या ब्लाॅकाक स्टँट वा बायपासाची गरज आसूं येता. धूम्रपान चालू उरल्यार वा गोडेंमूत नियंत्रीत उरूंक ना जाल्यार सगळ्यांत बरी प्रक्रिया लेगीत अपेशी थारूंक शकता.
उपचार सुरक्षित
कांय वर्सां आदीं ह्या बलुनां वयल्यान वापरिल्ल्या वखदाक लागून (पॅक्लिटॅक्सेल) मरण येवपाचो धोको वाडूं येता असो भंय निर्माण जाल्लो. दुयेंतींक हुस्को आशिल्लो. पूण नव्या डेटाचो नियाळ घेतले उपरांत अमेरिकेच्या एफडीए आनी हेर जागतीक संस्थांनी ही उपचार पद्दत सामकी सुरक्षीत आसा असो निश्कर्श काडलो.
मजगतीं, सिरोलिमस ह्या काळजाच्या स्टँटांत सुरक्षीतपणान वापरतात तें आनीक एक वखद आयलां. जाका लागून दोतोरांक आनी दुयेंतींक चड पर्याय मेळ्ळ्यात.
(लेखक मणिपाल हाॅस्पिटलाचे वास्कुलर रेडियोलॉजिस्ट आसात.)
डॉ. चारुदत्त संभाजी
दोनापावल
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
