भांगरभूंय | प्रतिनिधी
शिरवणाची सुरवात आषाढांत येतल्या गतहारी उमाशेन जाता. गतहारी ह्या उतराचो कांय लोकांनी अपभ्रंश गटारी असो केला तो चुकीचो अशें म्हाका सांगन दिसता. हिंदू धर्मांत खूबश्यो परबो मनयतात ताचो कसलो ना कसलो सैमा कडेन संबंद आसताच. पूण कांय लोकांक ताचे पुराय गिन्यान नाशिल्ल्यान गतहारी उमाशेक गटारी म्हणपा सारके प्रकार घडटात. गतहार हें मूळ संस्कृत उतर. गत म्हणल्यार जें घडून गेलां तें आदलें. आहार म्हणल्यार जेंवण. गत+आहार मेळून उतर जालां गताहार आर्विल्या काळांत लोक गतहारी उमाशेक गटारी म्हणपाक लागल्यात इतलेच न्हय तर सोर, मांसाहार घेतात हें समा न्हय.
गटार वा वालेंत ही घाण व्हांवपी. मूळ गटार हें उतर इंग्लीश उतर ते ब्रिटीश काळांत देशांत गतहारीक कोंकणींत दिव्यांची उमास जाल्यार मराठीत दीप अमावस्या अशें म्हणटात. उमाशे दिसा शिरवण म्हयन्यांत चड सण येतात म्हूण देव कार्याक लागतल्या सामुग्रीची नितळसाण करतात. आमचे पुराय देशांत ही एक परब कशी मनयतात. हिंदू धर्मांतल्या सगल्याच सणा परबेक मांसाहार व्यर्ज्य आसता. तशेंच तिथी काळ-वेळ पळयतात. अट्टल बबदे लेगीत एक म्हयनो सोरो पियेनात. ह्याच म्हयन्यांत जीव, जनावरां प्रजोउत्पादन करतात. हिंदू लोक तामसी अर्थात मांसाहार टाळून सात्वीक आहार घेतात पावसांतली भाजी गिमांत मेळना.
दोन म्हयने मळबांतल्या कुपांतल्यान उटंगारानी पावस रकपी कुपां पातळ जावन वातारणांत बदल घडटा तसो दोन-तीन म्हयने कुपां आड लिपिल्लो सूर्य धर्तरेचेर वत घालून चोय दिकांनी नवे चैतन्य निर्माण करता. वत आसून लेगीत पावस पडटा तेन्ना वत पावसाच्या खेळांत पाचवेंगार रुखामळ चकचकीत जावन इंद्रधोणू तयार जाता तेन्ना वत येता पावस येता माकडाचें लग्न लागता हें भुरगेपणातलें कवन याद जाता. सुता पुनव शिरवणांत येता. त्या दिसा नुस्तें पागोवपी समाज दर्याक होरायतात. ताची विधीवत पुजा करून नाल्ल अर्पितात, फुडलो नुस्तें पागोवपाचो काळ बरें भशेन वच्चो हो ताचे फाटलो हेत.
रक्षाबंधन भाव-भयणींची परब मुखेलपणान हिंदू मनयतात अशें ना, पूण भारतांतलें हेर धर्मीय लोक तितलेच उमेदीन आनी भावनेन मनयतात. हो खाशेलो भाव-भयणींचो दीस घरांत उमेदीचें वातवरण पातळटा. पयस लग्न करून दिल्ल्यो भयणी कुळाराक येवपाक सुता पुनवेची उमळशिकेन वाट पळयतात.
भारतांत भाव-भयणीं मदली मोगाची आनी कर्तव्याची भुमिका खंयच्याच एका दिसा मेरेन मर्यादीत नासली तरी रक्षाबंधनाच्या इतिहासीक आनी धर्मीक म्हत्वाक लागून हो दीस म्हत्वाचो. वर्सां सावन चलत आयिल्लो हो उत्सव आयज लेगीत व्हड उमेदीन मनयतात. हिंदू शिरवण म्हयन्यांतल्या (जुलय-ऑगस्ट) पुनवेचे दिसा मनयतात, हो उत्सव भावाच्या भयणी कडेन आशिल्ल्या मोगाचें प्रतीक. रक्षाबंधन दिसा भयणीं आपल्या भावांच्या उजव्या मनगटाक राखी बांदून कपलार तिळक लायतात आनी राखण करपाची प्रतिज्ञा करतात. पूण रक्षाबंधनाचो प्रसार हाचे परस खूब चड आसा. राखी बांदप ही आतां फकत भाव-भयणीं मदली कार्यावळ न्हय. देशाची राखण, पर्यावरणाची राखण, हितसंबंद आदीं खातीर राखी बांदून दवरतात.
इतिहासाचे नदरेन- रक्षाबंधन उत्सवाचो इतिहास हिंदू पुराणकथांत आसा. रक्षाबंधनाचो संदर्भ पौराणीक कथेंत मेळटा. आयज रक्षाबंधन परब आमचे संस्कृतायेची वळख आनी दरेका भारतीयाक ताचो अभिमान आसा. पूण भारतांत जंय भयणीं खातीर हो खाशेलो उत्सव मनयतात थंय भावाच्या भयणींक पोटांतच मारपी कांय लोक आसात.
आयज कितल्याशाच भावांक फक्त आवय-बापायन आपल्या भयणींक ह्या संवसारांत येवंक दिवंक नाशिल्ल्यान राखी बांदपाक मेळना. ज्या देशांत कन्या पुजन शास्त्रांत सांगलां, त्या देशांत चलयेची गर्भहत्या करपाच्यो घडणुको घडटात ही खूब लज्जास्पद गजाल. भयणींचे आमच्या जिवितांत कितलें म्हत्व आसा तेंवूय ह्या उत्सवाक लागून समजता. आमी गर्भहत्याचेर नियंत्रण दवरूंक ना जाल्यार मागीर एक दीस देशांतलें लींग प्रमाण आनीक उणें जातलें आनी फुडारांत समाजीक असंतुलनूय निर्माण जावपाची शक्यताय न्हयकारूंक शकनात. ह्या दिसा सगल्या भाव-भयणींनी एकामेकां कडेन मोगाची, कर्तव्याची आनी एकामेकांची राखण करपाची जापसालदारकी घेवन बर्या कामना आनी आशिर्वादान रक्षाबंधनाचो उत्सव मनोवचो अशें म्हाका सांगन दिसता.
सुदिन वि. कुर्डीकार
8275425404
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
