शिकप जालें ल्हवपीक

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

आमी मोठ्या अभिमानान आमचो पयलीचो काळ मिरयतात. फुडें येतली ती दर एक पिळगी घडये अशीच आपले पिळगेची गुढी उभारतली. दर एका पिळगें मदीं अंतर आसतलेच, मतभेद जातलेच. बदल जाताच अशे गृहीत जरी धरलें तरी, जे आमुलाग्र बदल घडत आसात ते पळोवपाक आनी पचपाक भोव कठीण जाता हें मात खरें
शिकप-शिकोवप; शाळा-शिक्षक-शिक्षा सगळें दिसावळींचीं पानां उडटात तशें बदलत गेलें. शिकप जालें ल्हवपीक ..शिकोवप जालें यांत्रीक ! शाळेची इमारत जाली अत्याधुनिक. शिक्षक जाले गायड आनी ख्यास्त जाली प्राचीन काणी!
पाठांतर- उजळणी- चीरप म्हणल्यार वेळेचो अपव्यय जालो. विद्यार्थ्यांनी वाचनालयाची मजत घेवप म्हणल्यार परत वेळ फुकट घालोवप थारलें. पयलीं भुरग्यांक अवांतर वाचन (अभ्यासा व्यतिरीक्त वाचन) करपाक प्रोत्साहन करप आसतालें! आता हें “अवांतर वाचन” म्हणल्यार कितें? ते भुरग्यांकूच न्ही तर शाळा- कॉलेजींत शिकयतल्यांक कोणाकूच खबर ना. पुस्तकूच न्हीं तर दर्जेदार मासिकां चाळप, नेमाळें, दिसाळें घेवन वाचप हें नेटान फाटीं-फाटीं पड त आसा.
विद्यार्थ्याचें सामान्य गिन्यान सुदारचें, विचारांत मात्शीं भर पडची ह्या हेतून भुरग्यांक प्रकल्प (project) करूंक लायतालीं. दरेक विशयावयली अवांतर म्हायती भुरग्यांनी वेंचून काडून, तांचेर अभ्यास करून आपले उतरांनी प्रकल्प सादर करप. भुरगीं अभ्यासू वृत्तीची जावचीं, तांची जिज्ञासा वाडची तशेंच तांकां ब-या कामांत गुंतून दवरप, मुखावेल्या शिक्षणांत तांकां अशें काम करपाची संवंय आसची हो शुद्ध हेतू आशिल्लो. पूण पालकांनीं आनी भुरग्यांनी Internet वयली म्हायती फकत “cut and paste “ करून प्रकल्प तयार केले. शि़क्षकांनीय तें स्वीकारले आनी बरे गुणूय दिले. या प्रक्रियेंत म्हायती कोणेच सारकी वाचलीना. ना पालकांनी, ना भुरग्यांनीं ना शिक्षकांनी! गिन्यानांत भर पडप उरलें पयस. भुरग्यांच्या एकूण टक्केवारींत मात ओगीच भर पडली.
निबंद बरोवप हो पयली आवडीचो प्रस्न आसतालो. “वाचन वाडयात“ अशें शिक्षक बोवाळ मारताले ते भुरग्यांक स्वतंत्रपणान धा वळीं खंयच्याय विशयाचेर बरोवपाक शक्य जावचे म्हूण. पयलीं भुरगीं परीक्षेतलें निबंद स्वतःच्या उतरांनी बरयतालीं. शिक्षकांक खूब खोशी जाताली. बरे निबंद वर्गांत वाचताले. तांकां प्रोत्साहन दिताले. तोच “निबंद“ आता फकाणां जाल्या. निबंदाचो विशय परीक्षेपयलीच भुरग्यांक सांगतात. केन्ना केन्नाय शिक्षक निबंद फळ्यार बरोवन दितात. भुरगीं तो पाठ करून तसोच परीक्षेक बरयतात आनी गूण मेळटात. ज्या प्रस्नांतल्यान भुरग्याची प्रतिभा दिसून येना. तो स्वतः धा वाक्यां बरोवंक शकना ते कसले शिकप? हें शिक्षकाचें अपयस काय भुरग्याचें?? कांय शि़क्षण पद्धतीचें???
गणिताचें तर वेगळेंच तंत्र! गणीत म्हणल्यार आमी भिताली. हाचें मुखेल कारण म्हणल्यार , गणित सोडयतना एक चूक जाल्यार सगळे गणित चुकताले. आनी सगले गूण वताले. तशेच निमणे उत्तर चूक आसल्यार सगल्यो ’स्टेप्स’ बरोबर आसून लेगीत गणीत चूक थारताले. मार्क वताले.
आतां मात गणीत तपासपाची पद्दत बदलल्या. गणीत चूक आसल्यार लेगीत स्टेप्स् बरोबर आसल्यार गूण मेळटात. निमणे उत्तर चूक आसल्यार लेगीत भुरग्याक तें गणीत सोडोवपाक येता अशें सिद्ध जाता म्हणून गूण मेळटात!
पयलीं विद्यार्थी “नापास” या उतराक थर्त भिताले. वर्सुकी परिक्षा म्हणल्यार पुराय वर्सभर शिकिल्ल्या अभ्यासाची उजळणी करताले आनी थोडो अभ्यास नवो शिकयताले. उजळणीं करपांत मजा आसताली आनी नवे शिकपाची उत्सुकता! “फुडलें पाठ फाटलें सपाट “ अशें जायनाशिल्लें. उलट कायमचें याद उरतालें. तांतूंत कोणूय अभ्यास पुराय करूंक शकना ताका स म्हयन्यांनी परत परीक्षा दिवंक मेळटाली वा सगले विशय घेवन फुडले वर्साक परिक्षा दिवंक मेळटाली. पूण भुरगीं कायम स्वरूपान वाचूंक -बरोवंक तरी शिकूंक पावताली.
आताच्या “नो-फेल“ पद्दतीक लागून सगलीं भुरगीं पास जातात. पालकांकूय खबर आसता परीक्षा कशीय जावूं वर्स पदरांत पडटलेंच. मागीर परीक्षेक कितले महत्व उरतलें? निमणें अभ्यास करूनूय पास आनी अभ्यास करूना जाल्यारूय पास असो निकाल जाहीर जाता. अशें दर वर्सा जायत रावता!
शेवटाक णव्वेच्या वर्गांत येवन जी भुरगीं अडकतात तांकां थोड्यांक आपले नांव लेगीत सारके बरोवंक येना अशी गडबड जाता. या भुरग्यांनी इतलीं वर्सां शाळेंत फुकट घालयलीं? शिक्षकानुय जाय तसो वेळ (quality time) या भुरग्यांक दिलो ना. परिणाम हीं भुरगीं शाळेंत वचून अशिक्षित उरतात.
“नो-फेल” येवजण करपाची कांय योग्य कारणं –शाळेची गळटी उणीं जावची. नापास जाल्लीं भुरगीं पयलीं शाळा अर्द्यार सोडटालीं. शाळा “सुटिल्ली“ भुरगीं बेकार उरिल्ल्यान वायट मार्गाक लागूंक शकतात. भुरगीं नापास जाल्यार नैराश्य येवन कसल्याय भयंकर मार्गान वतात.
आदल्या काळार नापास जाल्ल्या भुरग्याक लज जाताली. पूण अद्दलूय घडटाली. पास जावपा इतले गूण तरी मेळचे म्हूण देवा मुखार नाक घाशीत ताच्याच माथ्यार भार घालून भुरगो शिकतालो. जमले जाल्यार मँट्रीक पुराय करतालो . नाजाल्यार, बापायच्या हाता खाला, मामाक मजत कर, अशें कितेंतरी करून ताचें जिवन वाटेक लागताले. जो मँट्रीक पास जातालो तो रोखडोच नोकरेक लागतालो. खूब फावट नोकरी करता-करताच फुडे शिक्षण घेतालो. रातचें शिक्षण घेवपाची तेन्ना बरी सुविधा आशिल्ली.
तेच खातीर, पयली भुरग्यांक अभ्यासा बरोबरूच दुसरे कितेंतरी शिकयताले, इतल्यांत जर शिक्षणांत गती ना जाल्यार ताका दुसरे कितेंतरी “साळीक” हाताक मेळचें, ताची जीण अर्थपूर्ण जावची आनी तो हेर चार लोकां भशेनूच सुखान जीण जगचो.
भुरग्यांच्या मनार परीणाम जाता. ती अपेस पचोवंक शकनात जाल्यार तो प्रश्न खरोच गंभीर. त्याखातीर पालक- भुरगीं हांचे मदी समन्वय आसूंक जाय. तांका सल्लो दिवन खोलायेन समुपदेशन करून हो विशय हाताळूंक जाता. शिक्षण हे रोज़गार मेळवपाच्या अनेक साधनांपैकी एक साधन. तेंच म्हणल्यार सगलें आयुश्य न्हीं. अनेक वाटो उगत्यो आसात. त्या वाटांनी कश्ट केल्यार बरें जिवित जगूं येता. पूण, भुरगीं शाळा सोडटात, वाम मार्गाक लागतात वा आत्महत्येचो यत्न करतात अशा कारणां खातीर “नो-फेल” पॉलिसी सुरू करप म्हणल्यार हुंनीर घुसला म्हूण सगल्या दोंगराक उजो लावप जाता.
त्या भायर, विद्यार्थ्याचो फायदो जावचे परस नुकसानूच चड जाता. विशय नाजूक आशिल्यान विवेचन करप कठीण. पूण जेन्ना पर्याय आसात तेन्ना ते पर्याय हाताळप योग्य.
“ना- नापास” पद्दत चालीक लावन तांतूतल्यान लाव मेळटलो जाल्यार ती चालीक लायतना, ताची अंमलबजावणी करतना, शिक्षकांनी आपली जापसालदारकी बरेतरेन मुखार व्हरची पडटली. भुरग्यांची अभ्यासातली प्रगति सतत तपासची पडटली. फाटी पडटल्या भुरग्यांक वेंचून काडून खाशेलें प्रशिक्षण दिवचें पडटलें. हें खूब व्हड आनी निष्ठेन करपाचें काम. शिक्षकांची फौज उबारून करपा सारकें व्हड काम. पूण भुरग्यांच्या फुडाराक तें करचें
पडटलें. नाजाल्यार शाळेंत वचूनूय “अशिक्षीत“ उरिल्या विद्यार्थ्य़ांचो आंकडो वाडत वतलो. हीं भुरगीं फुडें वचून काम करतना फाटी पडटात. एखाद्या कामाच्या जाग्यार आडखळ निर्माण करतात.
थोडे भितर- समाजाक “डोकेदुखी” थारतात! होय प्रस्न तितलोच गंभीर आसा.

स्मिता तिंबले