शिंपडिल्ल्या कोंकणी समाजा मदीं चैतन्य जागोवया…

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

कोंकणी भाशेच्या शिखर संस्थांनी ल्हान ल्हान वाठारांनी शिंपडिल्ल्या कोंकणी समाजाक चळवळीच्या मुखेल प्रवाहांत हाडपा खातीर सातत्यान यत्न करपाक जाय.

कोंकणी समाज इतिहासीक कारणांक लागून शिंपडून गेला. गोंय, कर्नाटक, महाराष्ट्र आनी केरळ अश्या चार राज्यांनी कोंकणी लोकांचो भोवसंख्येन आस्पाव आसा. गोंय हें कोंकणीचें मूळपीठ जाल्ल्यान कोंकणी मनीस गोंयभर आमकां पळोवंक मेळटा. पूण हेर राज्यांनी तो ल्हान ल्हान वाठारांनी फासपला. पांचशीं वयर वर्सांचो स्थलांतराचो इतिहास आशिल्लो हो कोंकणी समाज आपले परीन त्या त्या वाठारांनी कोंकणी भाशेची भावार्थान सेवा करता.

8 जुलय 1939 दिसा माधव मंजुनाथ शानभाग हाणी कारवार शारांत कोंकणी समाजाक एकठांय हाडपा खातीर अखील भारतीय कोंकणी परिशदेची स्थापणूक केली. फाटलीं आठ वयर दसकां परिशद आपल्या उद्देशाक धरून वावुरता.

2011 वर्साचे जनगणनेक धरून कोंकणी आवयभास मानप्यांची संख्या भारतांत 22,56,502 इतली आशिल्ली. 2001 वर्साच्या (24,89,015) तुळेन ती लागीं लागीं धा टक्क्यांनी उणी जाली. हें घडपाचें मुखेल कारण म्हणल्यार ह्या काळांत गोंयांत कोंकणी आवयभास मानपी लोकांची संख्या (7,69,888 वेल्यान 9,64,305) वाडटनाच महाराष्ट्र राज्यांत ती लागीं लागीं पस्तीस टक्क्यांनी (6,58,259 वेल्यान 3,99,255) उणी जाली. हेर राज्यांनी व्हडलोसो परिणाम जालो ना. देखीक कर्नाटकांत 7,68,039 वेल्यान 7,88,294 आनी केरळांत 61,376 वेल्यान 69,449 इतली जाली.

महाराष्ट्र राज्य वा हेर राज्यांनी कोंकणी आवयभास मानपी लोकांची संख्या 2001 ते 2011 ह्या काळांत एक तर देंवली वा आसा तशीच उरली. हाचे फाटलीं मुखेल कारणां ल्हान ल्हान वाठारांनी विस्तारिल्ल्या कोंकणी समाजाची कोंकणी भाशे कडेन आशिल्ली भावनीक नाळ सांबाळून दवरपाचे नदरेन त्या त्या राज्यांतलीं शासनां आनी कोंकणी भाशीक चळवळींतल्यो संघटणा फाटीं पडल्यो अशें म्हणचें पडटलें.

फाटलीं कांय वर्सां अखील भारतीय कोंकणी परिशद आपलो स्थापना दीस अश्या कांय सुवातींनी घडोवन हाडटा जंय त्या वाठारांतलो कोंकणी समाज चळवळी कडच्यान पयस आसा वा नांवां पुरतो आसा. देखीक फाटल्या वर्सा कर्नाटकांतल्या हसन जिल्ह्यांतल्या सकलेशपूर वाठारांत स्थापना दीस घडून आयलो. फक्त हजारभर कोंकणी लोक आशिल्लो हो वाठार. दोनशेक क्रिस्तांव कुटुंबां. थळाव्या इगर्जेंत मीस कन्नड भाशेंतल्यान. ह्या लोकांक कोंकणी भाशेंत मीस मागपाचो अधिकार मेळोवचे खातीर उच्च न्यायालयांत वचचें पडलें. आपले भाशे खातीर धर्म संस्थे आड न्यायालयांत वचपी हो कोंकणी समाज. स्थापना दिसाच्या निमतान हो समाज कोंकणी चळवळीच्या मुखेल प्रवाहाचो भाग जालो. ऑक्टोबर म्हयन्यांत मडगांव शारांत घडून आयिल्ल्या परिशदेच्या अधिवेशनाक सकलेशपुरच्यान इकरा प्रतिनिधी हाजीर राविल्ले. कविता ट्रस्टान दोनेक वर्सां आदीं आपलें कविता फॅस्ट कर्नाटक- केरळ राज्यांच्या शिमेर आशिल्ल्या बॅळा गांवांत घडोवन हाडिल्लें. थंयच्या इगर्जेंचें नेमाळें सातत्यान कोंकणी भाशेंत प्रकाशीत जाता आनी ताच्यो हजारांनी प्रती घराघरांनी पावतात. कारवार वाठारांत शासन आनी कन्नड भाशीक संघटणांच्या दबावा आड निर्भीडपणान उषा राणे, आशा पालनकार सारख्यो अस्तुऱ्यो झूज दितात. संदेश बांदेकार सारखे तरणाटे आनी समाज माध्यमां वरवीं हेर साबार तरणाटे कोंकणी भास त्या वाठारांत जिती दवरपा खातीर प्रामाणीकपणान वावुरतात.

परिशदेन अंदूंचो स्थापना दीस पुणें शारांत घडोवन हाडपाचें थारायलां. पुणें शारान कोंकणी चळवळीक आतां मेरेन व्हड योगदान दिलां. आयजय ती परंपरा वैयक्तीक तशेंच संस्था पांवड्यार चालू आसा. पुण्यांत न्यू मिलियेनियम नांवाची एक शिक्षणीक संस्था कोंकणी भाशेच्या मोगान सबंध भारतांतल्यान पुण्यांत राबितो करून आशिल्ल्या कोंकणी समाजाक एकठांय हाडपाचो मोलादीक वावर करता. निगडी वाठारांत आशिल्ल्या सिटी प्रायड नांवाच्या आघाडेच्या शिक्षणीक आस्थापनांत कोंकणी आवयभास आशिल्ल्या भुरग्यांक प्रवेशांत प्राधान्य मेळटलें म्हणपाचें तांच्या प्रवेश पुस्तिकेंतच नमूद केल्लें आसा. अंदूं वर्सा फेब्रुवारी म्हयन्यांत ह्या संस्थेन कोंकणी गीत- नृत्याची पेटूल ही कार्यावळ कोंकणी भाशा मंडळाच्या पालवान घडोवन हाडली. सिटी प्रायड संस्थेन आपल्या नव्या वास्तूक स. मनोहर जांभेकर कोंकणी संकूल म्हूण नांव दिलां. ह्या दोनय शिक्षणीक संस्थांनी लागीं लागीं चार पांच हजार कोंकणी भुरगीं शिकतात. ह्या शाळांनी कोंकणी साहित्य आनी संस्कृतीचो प्रसार विंगड विंगड माध्यमांतल्यान करपाचो प्रामाणीक यत्न चलता. पुणें शारांतल्या कांय इगर्जांनी गोंयचे पादिगार आसात आनी कोंकणी मनशाक जागृत दवरपाचो मोलाचो वावर ते भावार्थान करतात.

कोंकणी मनशाक चळवळी कडेन बांदून दवरपाचो वावर आमकां एक धोरण म्हूण करचो पडटलो. ना जाल्यार फाटल्या जनगणनेंत जशी कोंकणी भाशिकांची संख्या उणी जाली ती आनीकय सकयल येवपाची शक्यताय आसा. एका काळार मालवण वाठारांतले नाटक निर्माते आपल्या नाटकांची जायरात मालवणी कोंकणी नाटक म्हूण करताले. हाका लागून महाराष्ट्र शासनाचे नाटकां खातीरचे येवजणेचो तांकां फायदो मेळनाशिल्लो. तो मेळचो म्हूण भोवतेक नाट्य संस्थांनी आपले जायरातींतलें कोंकणी उतर काडून उडयलें. कर्नाटक, महाराष्ट्र सारख्या राज्यांतले साबार कोंकणी लोक आपल्याक कोंकणी म्हूण मानतात पूण जनगणनेंत मराठी वा कन्नड भाशीक म्हूण नोंद करतात. देखूनच, वास्तवांत लागीं लागीं पन्नाशेक लाख भाशिकांची ही भास जनगणनेंत फक्त पंचविशेक लाखां पुरती मर्यादीत उरता. अंदूं परिशदेचें साहित्य संमेलन केरळांत घडोवन हाडपाचे नदरेन यत्न चल्ल्यात. ते खातीर परिशदेचे कार्याध्यक्ष चेतन आचार्य हांणी सातत्यान केरळच्या कोंकणी संस्थां कडेन बसका घडोवन हाडपाच्या वावराक आरंभ केला. विंगड विंगड कोंकणी वाठारांत चैतन्य जागोवपाचो हो वावर गरजेचो आसा.

कोंकणी भाशेच्या शिखर संस्थांनी ल्हान ल्हान वाठारांनी शिंपडिल्ल्या कोंकणी समाजाक चळवळीच्या मुखेल प्रवाहांत हाडपा खातीर सातत्यान यत्न करपाक जाय. कोंकणी समाजाची तांक ही धर्मीक आनी प्रांतीय एकचारांत आसा हें आमी मतींत दवरपाक जाय.

अनंत अग्नी