भांगरभूंय | प्रतिनिधी
एका गांवांत सगलेच लोक दृश्टीहीन आशिल्ले. चांचपडत चलताले. थंय एक दीस एक संतपुरूश पावलो. ताका गांवच्या लोकांची काकळूट आयली. ताणें एकाच्या दोळ्यांक हात लायलो. अंजन घालें. घडली मिलाग्र. ताका दिसूंक लागलें. तो आनंदान खोश्शी जालो. संतपुरूशान दुसऱ्याच्या दोळ्यांत अंजन घालें. ताका दिसूंक लागलें. तो फुलपाखरा सारको उडत उडत हर्शवायू जाल्ले अवस्थेंत भिरभिरत भोंवूंक लागलो. हो संतपुरूश खूब सोंशीकपणान जण एकल्याचे दोळे उगडत खूब पयस मेरेन पावलो. नदर मेळिल्ल्यान जण एकलो खोशयेन नाचत आशिल्लो. मळब, झाडां, उदक, मनीस सगलें तांकां दिसूंक लागलें. इतल्यान जंय सुरवात केल्ली ते शिमे वेल्यान एक भुरगो धांवत आयलो आनी सांगूंक लागलो- गुरूजी, तुमी ज्या पयल्या पांच जाणांक नदर दिल्ली, तांच्या दोळ्यांच्यो पापण्यो मिटल्यो, तांकां दिसपाचें बंद जालें. तो संतपुरूश मोट्या सोंशीकसाणीन परत घुंवलो, गांवचे शिमेर आयलो. ताणें परत त्या लोकांचे दोळे उकते केले. थोड्या वेळान ते परत बंद जावपाक लागले. हें अशें चालूच उरलें. संताक बेस बरें खबर आशिल्लें- ह्या दोळ्यांक बंद जावपाची सवंय आसा, वर्सांसंकींची.
हे कथेंत एक बोध आसा. ह्या चमचमाटान भरिल्ल्या दुनियेंतल्या विश्वांत वावुरताना सगल्यांचेच दोळे सत्या कडेन बंद जावपाक लागतात. उगडे केल्यारूय ते परत परत बंद जातात.
दोळे उकते करून पळोवपाची बारीकसाण म्हत्वाची. नाजाल्यार सगलें आसून कफल्लक जीण सारची पडटा. ह्याच विशयाचेर उजवाड घालपी ही देखदिणी बोधकथा.
एक राखणो आशिल्लो. ताचे कडेन बोकड्यो मेंढरां आशिल्लीं. चरपा खातीर तांकां तो दोंगरार घेवन वतालो. सांजवेळा परततालो. एका सांजवेळा चरपाक दोंगरार गेल्ले कडेन वादळो वारो सुटलो. गडगड, वीज, पावस. खोलप्यो वाऱ्यान उबून वचूंक लागल्यो. हे गडबडींत एक ल्हानसो शिंवाचो पिलो मेंढरांच्या कळपांत रिगलो. चुकून. राखण्याकूय कल्पना नाशिल्ली. वादळ थंडावलें. गोरवांक घेवन तो घरा परतलो. तेन्ना ताच्या लक्षांत आयलें, एक शिंवाचो पिलो मेंढरां बोकड्यांनी घुस्पून घरा आयला. उपाय नाशिल्लो. ताणें ताची पोसवण सुरू केली. शिंवाचो पिलो मेंढरां वांगडा आनी बोकड्यां वांगडा खेळटालो.
तो बोकड्यां आनी मेंढरां वांगडा दोंगरार वतालो. हळूहळू ताचें आंग भरूंक लागलें. एका सांजे, वनराजान मोटी डरकाळी घाली. तेच वांगडा, सगलीं मेंढरां बोकड्यो, जीव मुठींत धरून पळपाक लागलीं. शिंवाचो पिलो लेगीत भयान ताकतिकेन जमता तशें धांवपाक लागलो.
राखणो, मेंढरां जीव मुठींत घेवन पळून गेलीं. इतल्यांत, भुंयकांप जावचो अशे तरेन त्या शिंवान त्या पिल्या मुखार उडकी मारली. तो शिंवाचो पिलो काकुळटेक येवन जिवा खातीर याचना करूंक लागलो. शिंवान एक मोटी डरकाळी फोडली. विचारलें-
“धांवता खंय रे आनी कित्याक?”
“तुमी वनराज शिंव. तुमी म्हाका पिसडून खातले.”
“आरे पिश्या, हांव खांवक शकना तुका. तूं आनी हांव एकाच वंशाचे.”
“ना. हांव मेंढरूं वा बोकडी हांच्या वंशांतलो.”
“मूर्ख तूं पिश्या. चल यो. दाखयतां तुका तुजें खरें स्वरूप.”
शिंवा फाटोफाट पिलो भियेत चलपाक लागलो. शिंव ताका घेवन लागींच्या तळ्यांतल्या नितळ पारदर्शक उदकाच्या पात्रा लागीं गेलो.
“ह्या उदकाच्या हारशांत बारीकसाणेन पळे. हें तुजें, आनी हें पळे म्हजें प्रतिबिंब. रूप पळे. मिश्यो पळे. तुज्यो आनी म्हज्यो. आयाळ पळे मरे दोगांयचीय. मेंढरांक अशें रूप आसता? तुजें स्वरूप विसरला आनी ते हळशिकेंत गरीबींत दीस सारता. चल यो. म्हजे वांगडा. तुज्या म्हज्या घरा. तुकाच व्हरपाक आयिल्लों तुज्या देशांत आनी तूंच पळटा? उगड तुजे दोळे पिल्या. तुका आयज सावन आमच्या शिंवपणाच्या वंशाचो एकेक धडो शिकयतां.” शिंव पिल्याक तांच्या देशांत घेवन गेलो.
ह्या दृश्टांत कथेचें सिंहावलोकन केलें जाल्यार मनशाची आयची गती कशी जाल्या ताचो प्रतिकात्मक बोध जाता. मनीस आपलें खरें स्वरूप विसरून खूब खेपे दुख्खांत बुचकळ्यो खायत आसता. न्हयकारी लोकां मदीं रावन तांचे भशेन वागूंक लागता. आपली प्रतिश्ठा, विद्वत्ता, शक्ती विसरून टणटणमाऱ्यां वांगडा वेळ वगडायत आसता. आपले जिणेचें ध्येय विसरून मनीस व्हांवता. ह्या विशयाचेर अदीक खोलायेन उजवाड घालपी आनीक एक कथा.
शिंव आपल्या पिल्याक घेवन वनराजाच्या शिंवासनाचेर बशिल्लो. इतल्यान थंय एक त्राशिल्लो वाग पावलो. ताचे फाटोफाट एक कर्मजीव कसो हाडावळ जाल्लो कोलो. वागान शिंवाक शिश्टाचारा प्रमाण बाग घेवन नमस्कार केलो. शिंवान लेगीत वागाक पळोवन सलाम स्विकारलो. कोल्यान लोळण घेवन दण्डवत प्रणाम केलो. शिंवान कोल्याक पळेनाशिल्ले भशेन करून कुस्कुटायलो. रानाचो राजा आपल्या पिल्याक प्रशासन, निर्णय घेवप, निवाडो दिवप हाचे धडे दितालो. शिंवान आळस केल्ले भशेन आयाळ हालयली आनी एक बारीकशी डरकाळी मारली. कोलो आबूज जालो, थरथरलो, भियलो.
“आरे वागा, सांग तुजी कागाळ. कितें जालां?” शिंव गरजलो.
वागान नमळायेन सांगलें- “राजाधिराज, हो कोलो कालच्यान एकूच पेंपारें वाजयत आसा. मळबाचो रंग हळडुवो. तेमाक पेटला. कसोच आयकना. वाद घालता.”
पुरो, खूब जालें. शिंवान सांगलें. शांतता पातळ्ळी.
वनराजान निर्णय दिलो. “वागाक दोन दीस बंदखण. चल.”
वागाक बुद्द शिकयली हे खोशयेन कोलो उडक्यो मारीत गेलो. वाग बंदखणीत वच्चे आदीं लागीं आयलो. ताणें नमळायेन विनंती केली. शिंव महाराज, उपकार करून म्हाका कित्याक ख्यास्त तें सांगशात?
“नालायकां बरोबर फाल्तू विशयाचेर वाद घालून तुवें वेळ, शक्ती वगडायली म्हणून. तुजे प्रतिश्ठेक सोबना हें”. वागाक घोडचूक कळ्ळी.
पिल्याक लागीं ओडून वनराजान अपुरबायेन सांगलें- अक्कल आसून अक्कलशुन्यां कडेन वाद घालतात तांकां होच धडो शिकोवपाचो. याद आसा तुका, तूं लेगीत भुरगेपणांत दोळे आसून त्या मेंढरां बोकड्यो राखपी राखण्याच्या नरकांत दीस काडटालो.
कोल्याचें कितें तर? पिल्यान विचारलें.
“जळारांचेर भासाभास करतात रे? हांगच्यानूच तुवें लेगीत डरकाळी मारली जाल्यार आसा थंय काळीज बंद पडून तो घट जातलो.”
ह्या बोधकाणयांतल्यान शिकपा सारकें खूब आसा. शिकपाक शाणेपण जाय. आनी शिकतकच शाणेपण येता.
मुकेश थळी
फोंडें
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
