भांगरभूंय | प्रतिनिधी
हिंदू धर्मांतल्या दरेका देवाच्या कार्याक वा विधीक लागपी गजाल म्हणल्यार कापसाची वात. हिंदूच न्हय, तर भोवतेक सगल्याच धर्माच्या विधींनी हे वातीचो उपेग जाता. कापसाच्यो वाती दिव्यांत पेटल्यो म्हणटकच वातावरण मंगलमय, अध्यात्मीक जाता. देवांक मान दिवपाक आनी तांचे विशीं आपली श्रद्धा उक्तावपाक दिवली पेटयतात. देवळांनी देव- देवतेचें पुजेक तेलांत वा गायेच्या तुपांत बुडोवन दिव्यांनी, पंचारतींनी वात घालून देव- देवतांची पुजा करतात. देवाक उजवाड अर्पण करून आशिर्वाद घेतात. घरांत सकाळ, आमोरेर देवाऱ्यांत, तुळशी फुडल्यांत दिवो लावपाची प्रथा, परंपरा हिंदू घराबे अजूनय चलयतात. घरांत धर्मीक उत्सव आसल्यार वेगवेगळ्यो पणट्यो, निरंजनां लागतात आनी तीं पयलींच वाती घालून तयार करून दवरचीं पडटात. चवथी वेळार जितले दीस गणपती बसयतात तितलेय दीस गणपती आनी म्हादेव- पार्वती मुखार दवरिल्ल्यो दिवल्यो अखंड पेटयत दवरच्यो पडटात. ताका लागून वाती आनी तेलाचे तशें नियोजन करतात. गणपतीच्यो आरती करपाक एकारत, पंचारत आनी जोडवीं तयार करतात. जोडव्यांचे दोन वातींचे गठ्ठे आसतात. एकांत एकशे अंयशी वाती आसतात आनी दोनूय गठ्ठे धरून तिनशे साठ वाती जातात. एकशे अंयशीं वातींच्या गठ्ठ्याक ‘एक वात’ अशें म्हणटात. दिवाळेंत तर घरांघरांनी, देवळांनी दिव्यांच्यो वळींच्या वळी पेट्टात आनी वातावरण तेजोमय जाता. खंयचेच देवकार्य दिवो आनी वात हाचे बगर पुराय जायना. आयज काल तर कसलीय कार्यावळ आसल्यार दिवली पेटोवन सुरवात करतात. तातूंतली कापसाची एक वात कितली भारदस्त आसता ताची जाणीव आमकां जाता. ध्यान आनी साधना, गृहशांती आनी वास्तू पुजन, धार्मीक व्रत आनी उपवास, तुळशी पुजा, आश्रम, सण उत्सव आनी हेर अवेसरां वेळार वातींचो उपेग जाता. वेगळे- वेगळे सण, परब आनी तांकां वेगळे- वेगळे दिवे तश्यो वेगवेगळ्या वातींच्या प्रकारांचो उपेग जाता.
वातींचे कांय प्रकार
नंदादीप वा दिवलेंतली वात, बेल वात, वैकुंठ वात, त्रिपूर वात, कार्तिकी वात, काड वात- तुळशीच्या रोप्याचे काडयेक कापूस गुठलावन केल्ली वात. श्रावण वात, फुलवात – कापसाच्या एका ल्हान गुठलो करून ताका वयले वटेन एक पोंत कशें करून सदां निरंरजनांत लांव येता अशी वात. लक्ष्मी वात – पिंजर लावन केल्ली फुलवात. निरंजनांत घालून लक्ष्मीक दाखयतात. कुबेर लक्ष्मी वात- लक्ष्मी वाती वांगडा एक लवंग शुद्ध तुपांत बुडोवन चांदीच्या निरंजनांत लायतात, अनंत वात, देह वात- तकलेर ताळी ते पांयांचो आंगठो मेरेन माप घेवन तितक्या लांबायेन केल्ली वात. ब्रह्मांड वात- कपळाच्या दोन भुवयां मदलो जागो ते तकलेचो एक फेरो कितलो जाता तें जोखून तसल्यो दोनशे पन्नास वाती (250 पदरी). काकड आरतेक काळो कपडो घेवन ताचे बारीक कुडके करतात आनी ताच्यो वाती करून वापरतात. नवरात्रांच्या रातींनी श्रीदेव खंडोबाक केल्ली दिवटेची वात. गांवांगांवानी जावपी गोंधळ म्हणजे लोकउत्सवा वेळार मशाल आनी टेंबे वात (बडयेच्या फुडल्या पोंताक कपड्याच्यो फाळयो बांदून केल्ली वात) ह्या प्रकारच्यो वाती वापरतात. रथ सप्तमीक सात पदरी वात, कृष्णाक आठ पदरी, रामनमीक णव पदरी, विष्णूक धा पदरी वात, म्हादेवाक अकरा पदरी, सुर्य देवाक बारा पदरी, वैकुंठ चतुर्दशीक चवदा पदरी आनी गणपतीक एकवीस पदरी वाती पेटयतात.
हे कांय वातींचे प्रकार आमच्या हिंदू संस्कृतींत मेळटात. आयज सगल्योच वाती बाजारांत रेडीमेड मेळटात, पूण गोंयांत पयलीं ह्यो वाती करपाची एक विशिश्ट रीत आसली. गोंयांत चड करून सांवरीचो कापूस उशीं करपाक वापरताले आनी ल्हान कापशिणीच्या झाडांचो कापूस वाती करुंक वापरताले. आजूनय कांय जाणांच्या पोरसांत तीं झाडां आसतलीं. कांय वेळार बाजारांत मेळपी कापूस वाती करपाक वापरताले. हालींसराक जायते सोंपेपणी वाती करपाचे प्रकार पळोवपाक मेळटात. देखीक चुडटांचो व्हीर काडून ताका कापूस गुठलावन साणीचेर पोशेवन वाती करतात. पूण, शास्त्रशुद्ध पद्धतीन वाती करपाची रीत वेगळीच आसली.
जाण्टे लोक केन्नाच वाती करतात म्हणचे परस वाती वळटात म्हणटाले. कापूस हाडलो म्हणटकच बरो कडक वतांत तो सुकयताले. कापून, पिंजून, आरतून, परतून सुकोवप जातालें. दुसरे वटेन वाती वळटना लावपाक राखेची (गोबर) गरज पडटाली. आतां कांय लोक धवी रांगोळी राख म्हूण वापरतात. पूण कांय वर्सां फाटीं ही राख घरांनी लोक तयार करताले.
शेतांतल्या वावरांत भाताचें वारें जातालें. भाताचें वारें जाताना भाताचीं पोलां वाऱ्यान कुशीन पडतालीं. हीं भाताची पोलां एकठांय करून वाती वळपी लोक घरां हाडताले. ह्या पोलांक उजो लावन तांचो गोबोर करताले. ह्या गोबराचो रंग धवसो आसतालो. तो थंड जाले उपरांत बारीक चाळणेंतल्यांत चाळून घेवपाचो. उपरांत धवो उरलेलो गोबोर एका आयदनांत घालून दवरताले. वाती वळटना दोनूय हाताच्या फक्त आंगठो आनी अनामिका बोटांचो वापर करून वाती वळटाले. धव्याच गोबरांत चिमूट मारून अनामिकेंत आनी आंगठ्यांत तो कापसाक लावन वात वळून जाल्या उपरांत दाव्या हाताच्या तळव्यार दवरून उजव्या हाताच्या तळव्यांत वातीक पोशेताले. बारीक अशी घटमूट वात मागीर तयार जाताली. अशी एकेक करून कितल्योश्योच वाती तयार जाताल्यो. हें काम संवकळ आशिल्ले मनीस वेगान करतालें. मागीर देवकार्याक वापरतात त्या पाटांचेर इल्लो जागो सोडून एकेक वात मांडून त्यो मेजताले. एका चोंब्यांत पांच वाती (पांच पदर) जाल्या उपरांत पांच पांच वाती घेवन एकशे अंयशी पदर एकठांय करताले. ही एक वात जाताली आनी दोन वातींचें एक जोडवें जाताले. भातांची पोलां लासून केल्ली राख एकदम बारीक आनी खरखरीत जाताली. घरांत लागपी फुलवाती करपाक हीच पद्दत वापरताले. तेलांत वा तुपांत भिजोवन दिवलेंत घालून वात जळयले उपरांत मंद अशी पेट्टाली आनी वातावरण शांत, तेजोमय जातालें.
(वातींचे संदर्भ सामाजीक माध्यमांतल्यांत घेतल्यात. वाती करपाची शास्त्रशुद्ध पद्धत ही म्हजे आजयेन म्हाका दिल्ली मोलादीक शिकवण)
प्रिता परब
9921382375
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
