भांगरभूंय | प्रतिनिधी
आॅ टिझम आशिल्ल्या स वर्सांच्या भुरग्याक वयर काडपी कळंगुटची एक सुशिक्षीत आवय बाय रॅबेका मॅरियेटाचे मनाचो थाव घेवपी, काळजाक पीळ घालपी हे विचार, तळमळ. रॅबेकाक निकतोच बारावी पास जाल्लो एक भुरगो आसा. ताका स्वताक मोण्णें मारपाची बादा (मल्लुक, अॅपिलॅप्सी) आसा. वाचप्यांनी अंतर्मुख जावन विचार करचो आनी जाता तितल्यांक हो लेख वाचपाक लावचो….कारण अश्या भुरग्यांक वयर काडप, शिकोवप आनी जाण्टो जातकच तांच्या फुडाराचो, आपले उपरांतचो हुस्को अश्या दिव्यांतल्यान पालक, खास करून आवयो वतात…
रॅबेका मॅरियेटा सांगता
बौद्धिक दिव्यांग भुरग्यांच्या पालकांचें प्रतिनिधित्व करपा खातीर हें बरयतना, हे भूमिकेंत म्हाका तशें पळेत तर हेर जायत्या पालकां परस नशिबान चड सवलती मेळ्ळ्यात, हें कबूल करिना जाल्यार तें अन्यायकारक थारतलें. म्हज्या पुताचें आॅटिझम निदान जायत सावन फाटल्या ३ वर्सां मेरेन, शेंकड्यांनी हेर पालकां कडेन हांवें संवाद सादला, देखून सांगपाक खूब गजाली, अनुभव आसात.
सुरवात करूया ती म्हणल्यार शाळेंत प्रवेश. हांगा जायत्यो समस्या. पयलीं, आमी म्हणटात की सगल्यो शाळा समावेशक आसूंक जाय. पूण आमच्या सारक्या कोणेय शाळेक समावेशक जावपाक भाग पाडप म्हणल्यार पेंवपाक येनाशिल्ल्या मनशाक दर्यांत व्हरप आनी सुरक्षा उपकरणा नासतना ताका खोल उदकांत पेंवपाक सांगपा सारकें.
कितें घडतलें? कांयजाण बुडचे न्हय म्हूण हातपांय मारतले, पूण वांचतले. कांय जाण अपेशी थारतले. थोडे उडी मारपाक न्हयकारतले. कांय जाण आपूण वांच्चो म्हूण हेरांक सकयल ओडटले. खूब उण्यांक यश मेळटलें.
विशेश शिक्षणांतय शाळा अशोच ‘सुरक्षा उपकरणां’ नासतना काम करतात अशें म्हणल्यार अतिताय थारची ना.
पयसो, वेळ, शिक्षक, गिन्यान, विस्वास आनी जागो हांचो हांगा उणाव आसता.
आतां शाळे विशीं
हांवें म्हज्या पुताचे पयले शाळेक ताच्या आॅटिझम निदानाची म्हायती दिली ना. हांवें स्वता पळयिल्लें की जेन्ना निदान सांगतात तेन्ना चडशे लोक तांच्या पोरण्या कल्पनांनी आनी वृत्तींनी प्रभावित जाल्ले आसतात. ल्हानपणा सावन तयार जाल्ल्यो वृत्ती, जंय तांणी आयकून, संभाशणांत आनी अनुभवां वयल्यान अपंगत्वाचेर आपलीं रुढीबद्ध मतां तयार केल्यांत. तीं मतां, पूर्वग्रही मानसिकताय आमकां प्रभावित करपाक आनी आकार दिवपाक खूब जापसालदार थारतात. तीं सहजपणान ना जायनात आनी ह्यो वृत्ती मागीर आमच्या भुरग्यां भोंवतणच्या तांच्या वर्तणुकींत आनी वृत्तींत सतत दिसतात,अणभवाक येतात.
हें म्हाका दुसऱ्या एका म्हत्वाच्या मुद्द्या कडेन हाडटा. तो म्हणल्यार…शिक्षकांचो. शिक्षक म्हणून नव्यो गजाली शिकपाक तयार रावात आनी नव्या साधनां, फिशालकाय आनी युक्त्यांचो स्वीकार करात. आॅटिझम हस्तक्षेप संशोधनांत फाटल्या 15 वर्सांत व्हड प्रगती जाल्या. शिक्षक म्हणून, ते ह्या नव्या कल्पनांची जाणविकाय घेतात काय?
एक ल्हान देख दितां. गोंयांतल्या जायत्या शाळांनी स्मार्ट बोर्ड, प्राॅजेक्टर आनी कांय स्मार्ट टिव्ही आसात, पूण फक्त कांय शिक्षकच तांचो वापर करपाक पुरते तंत्रगिन्यानान पारंगत आसात. हेर मागीर पुराय काळ तो धडो सेट करपाक येवपी त्या एका प्रशिक्षित सराची वाट पळयत वेळ सारतात. जर तुमी 21 व्या शेंकड्यांतले शिक्षक आसात जाल्यार तंत्रज्ञानांत पारंगत जावपाची गरज आसा.
प्रवेशाच्या संघर्शाच्या प्रस्ना उपरांत, भुरगो प्रत्यक्ष शाळेंत गेलो म्हणटकच कितें घडटा हाचेर आतां येवंया. आतां पालक आनी शिक्षक प्रत्यक्षात गजाली कश्यो आसूंक जाय ह्या विशीं संवाद साधतात तेन्ना, हो प्रस्न येता की ह्यो सूचना कितल्यो प्रॅक्टिकल आसतात? त्यो खरेंच करपा सारक्यो आसात काय? मजेची गजाल म्हणल्यार, हेर पालकां कडल्यान म्हाका मेळिल्ल्यो सगल्यो सुचोवण्यो प्रत्यक्षांत हाडपाक खूब सोंप्यो, देखून हांव त्यो सांगूंक सोदतां.
पालकांक कितें जाय?
पर्याय दिवचो : आमी भुरग्याचे कालेत- सभावा प्रमाण तांकां वेगवेगळ्या विशयांचे पर्याय दिल्यार कशे? म्हजो भुरगो स्वताक बरो वळखता. देखून आमी निवडूंक सोदता की म्हजो भुरगो कसो उलयतलो. ताच्या परिक्षांक वा शिक्षकांच्या प्रश्नांक कसो जाप दितलो. अभ्यासा खातीर नोट्स कश्यो एकठांय करच्यो. घडये म्हजो भुरगो फळ्या वयल्यान बेगोबेग कॉपी करूंक शकना जाल्यार पुराय वर्ग मंदावता. शिक्षकान फकत ताच्या पालकांक व्हॉट्सअॅप करून नोट्स धाडल्यार कशें जायत? प्रस्न सुट्टलो.
घडये म्हजो भुरगो जायत्या वेळा खातीर थीर रावूंक शकना. शिक्षकान ताका हालचाली करपाक विश्रांती दिल्यार कशें जायत? जेन्ना म्हजो पूत वर्गांत पावता, तेन्ना म्हाका आनंद जाता की तो अशे वेवस्थेंत आसा जंय तो ताच्या वांगड्यांक इलेक्ट्रॉनिक उपकरण वापरून तांचे कडेन संवाद सादतना पळयता. आॅटिझम आशिल्ल्या ताच्या वांगड्यांक पर्याय दिल्लो आसा की ते कशे उलोवंक/ संवाद करुंक शकतात. हें सगल्यांच्यो जायत्यो समस्या सोडयता. जर तुमचें मन नव्या गजालींक उक्तें आसलें जाल्यार तें सोंपेपणान जाता.
आरामदायक वातावरण दिवचें : असलो भुरगो एका अनिश्ट वा अतिरेकी संवेदी वातावरणांत शिकूंक शकना. ताच्या इंद्रियांक केन्ना- केन्ना चोंय कडच्यान खूप बॉम्बारडिंग सोंसचें पडटा. ताका लागून ताण येता वा मेल्टडाउन (गर्भगळीतपण) येता. कांय वर्सां पयलीं आमी पयलेच खेपे पर्पल फेस्टांत गोंयांत संवेदी आनी शांत करपी कक्ष पळयल्ले. ते चडशा बौद्धिक अक्षमता आशिल्ल्या भुरग्यां मदीं खूब लोकप्रीय जाल्ले. जर प्रत्येक शाळेंत एक रिसोर्स रूम आसा थंय एक संवेदी कक्ष आसल्यार आनी शिक्षकांनी ह्या भुरग्यांक वेगवेगळ्या संवेदी गरजो पुराय करपा खातीर हालचाली करपाक विश्रांती दिल्यार तें आदर्श थारतलें. हें सगळ्या भुरग्यांक मदत करता, फकत अक्षम भुरग्यांकूच न्हय. एक संवेदी कुड/ कोनसो सुरू करपाचो नवोपचारिक आनी सवाय मार्ग सोदून काडात.
समावेश म्हणल्यार कितें?
सगल्यांक सुरक्षीत, स्वागतार्ह आनी शाळा वेवस्थेचो भाग जावपाक मदत करप. ‘त्रासदायक’ भुरग्यां खातीर वेगळी सुवात करप न्हय. जायते लोक समावेशक अशें मानतात. पुण खरेपणी तें ‘एक्स्लुझन’ वेगळावप.
सहसंवेदनशीलताय दाखोवंची : कांय जाणांनी म्हाका सांगलें की शिक्षक तांच्या पालकत्वाचेर, खावपा- पिवपाचे सवयींचेर आनी मोबायल स्क्रीन वेळाचेर टीका करतात, प्रवचन दितात आनी चेपण घालतात. तुमी जाणात की पालक कसो संघर्श करतात. ती भुरग्यांची स्क्रीन वेळ पालकांक मानसीक भलायकेक विश्रांती घेवपाक म्हत्वाची आसता. तीं भुरग्याक दितात ती चॉकलेट तांचो गृहपाठ पुराय करपाक प्रोत्साहन आसता. पालक आपले परीन सर्वोत्तम काम करतात. आमकां शेरमांव दिवचे परस आमचें चड आयकून घेयात. आमी पालक आमच्या भुरग्यांचे बाबतींत तज्ञ. आमी जाणात की ते कशे बरे शिकतले. जेन्ना तुमी टीका करतात आनी दर दिसा पालकांचेर मानसीक भलायकेक फटको बसपी चेपण घालतात, तेन्ना तुमी तांकां नकळत लेगीत धोक्याच्या काठार उबे करतात. 50% पेक्षा चड फिलिसाइड प्रकरणां मदीं (निर्शेणींतल्यान भुरग्याक जीवें मारप) अतिरेकी दबावा खाला आशिल्ल्या अपंग भुरग्यांचे ताणग्रस्त पालक आसतात हें मतींत घेवंचें.
उच्च शिक्षण दिवचें
म्हज्या पुताच्या शाळेंतल्या यशाचें एक कारण म्हणल्यार जायत्या वर्सां पयलीं, म्हज्या सारक्या हेर आवयांनी पळयलें की तांच्या भुरग्यांक शाळेंत कसलीच संद ना. देखून तांणी गावांत एकाच वेळार तीन संसाधन कक्ष तयार करपाचो निर्णय घेतलो. आज सुमार अशे 40 कक्ष आसात. तरी अजून फावो तितले नात. आतां, म्हजो पूत ह्या आवयांच्या कश्टाचें फळ उपभोगता, जाल्यार ते आवयांचीं (आतां प्रौढ) अक्षम भुरगीं आपापल्या घरांत बसून आसात. 16 वर्सांचें शालेय वय हुपले उपरांत आनी फुडें शिक्षणिक अभ्यास करूंक शकनात. संद ना.
हें समावेशक शिक्षण 16 वर्सांनी थांबूंक जायना. तें शाळे उपरांत चालू उरपाची गरज आसा. महाविद्यालयांनी, कौशल्य प्रशिक्षण केंद्रांनी आनी नोकरी नियुक्तींत. हेंच घडना, देखून अक्षम प्रौढांचे पालक आज आडकल्ले परिस्थितींत आसात. ते आयकून घेवपाची याचना करतात. राज्या खातीर आनी तांच्या उपरांत येवपी भुरग्यां खातीर इतलें सगळें केल्या उपरांत ही त्यांची अवतीकाय. आतां तांकां मार्गदर्शन, निधी, संसाधनां आनी आदार नासतना अशें वाऱ्यार सोडून दिवप योग्य आसा व्हय? समावेशक शिक्षणाच्या पुराय गुंतागुंतीच्या प्रकरणांत, जंय आमी तोंडी गजालींचेर खूब चर्चा करतात, पूण कृती करपाक अपेशी थारतात. आमी शाळांचेर इतलें लक्ष केंद्रीत केलां की आमी विसरले, हीं भुरगीं व्हडलीं जातलीं आनी फुडें प्रौढ थारतलीं. मागीर तांचो फुडार कितें?
म्हाका आशा आसा, आज हें वाचपी तुमचे मदले कांय जाण केन्ना तरी एकमेकां कडेन आनी तुमच्या हेर मनीस संसाधकां कडेन सहकार्य करतले, प्रौढ शिक्षण आनी कुशळटाय प्रशिक्षण वाठारांत वचून अश्या प्रौढ अक्षमांक आनी तांच्या पालकांक मदत करपा खातीर पुढाकार घेतले.
संवेदनशीलता वाडोवपाक उर्बा दिवची
जंय शक्य आसत थंय… बौद्धिक अक्षम भुरग्यांक चडांत चड, बेगिनांत बेगीन मुखेल प्रवाहांत सामील जावपाक आदार दिवंचो. मदत करची. कोणाय भुरग्याक आपले परस वेगळ्या लोकां कडेन संवाद साधल्यार आमी सगळे कितले सारकेच आसात हें समजलें. आमी जें जाणटात तें आमी समजतात. आमकां जे परिचित आसात तें आमकां बेगोबेग समजतात. ल्हान भुरगीं नव्यो कल्पना आनी फरकांक व्हड मनशां परस चड बरे तरेन आपणायतात, कारण जाण्ट्यांवरी ताणीं गजाली ‘कश्यो आसूंक जाय’ ह्या विशीं मतां आनी कल्पना तयार केल्लीं नासतात. तरनाटीं मनां बदलपाक आनी त्या बदलांत पुराय समाजाक बदलपाक शाळां कडेन खूब शक्त आसा. म्हाका खरेंच दिसता की आज समावेशक शिक्षणांतली सगळ्यांत व्हड विसंगत ही न्हय की शिक्षकांक भुरग्यां मदीं क्षमता दिसना, ही की शिक्षकांक अजून तांच्या भितरली शक्त आनी क्षमता दिसना.
प्रकाश वा. कामत
94224 43093
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
