विदेश नीती : कारण नासतना खवदळ नाका  

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

आपल्याच देशांतल्या लोकांक आपलेशे करपा खातीर, तांकां धीर दिवपा खातीर संरक्षण मंत्री राजनाथ हांणी वेंचणूक प्रचारांतल्यान आंग काडून घेवन मणिपूरांत तातडीन लक्ष घालपाची गरज आसा.

आमच्या प्रधानमंत्र्यांच्या विदेश भेटींच्या वेळार तांच्यो सभा, भासाभास, भाशणां हांचो सकारात्मक नियाळ, तांचे थंयच्या राश्ट्राध्यक्षा वांगडा फोटे, स्थायिक भारतीयांनी तांच्या येवकाराक केल्ल्या जल्लोशाचे फोटे हांगा दिसाळ्यांनी छापतात, टिव्हीचेर दाखयतात. जगांतल्या दोन देशां मदलीं झुजां सोंपोवपा खातीर, संबंद सुधारपा खातीर मध्यस्थाची भूमिका कितल्या समर्थतायेन ते निभायतात हेंवूय मिडीया जनतेच्या मनांत बिंबयता. पूण तांच्या हालींच्या विदेश भेटींच्या दरम्यानच्या स्वागतांत अपेक्षित उर्बा दिसली ना आनी येजमान देशान कुटनीतिक शिश्टाचार, संकेतांची कळटां- नकळटां अनदेखी केल्ली दिसली. हाचो नकारात्मक संदेश मात जगभर पावता.     

जुलयांत प्रधानमंत्री मोदीन रशियेंत व्लादिमीर पुतिनांची भेट घेतली. वेपारांत वाडाय आनी हवामान बदल हे ह्या भेटींत मुखेल मसुदे जावन आशिल्ले खरे, पूण झूजांत आडकल्लो रशिया आयज  केल्ले करार फुडारांत खऱ्यानींच पाळटलो काय हाचे विशीं दुबाव घेवपाक वाव आसा. पुतिनान मोदींचो उल्लेख आपलो ‘परम दोस्त’ असो केल्लो खरो, पूण मोदींच्या भेटकाळांत युक्रेनांतल्या कीव शारांतल्या हॉस्पिटलाचेर बाँब हल्ल्यात भुरग्यांक मारून उडोवन ते इश्टागतीचो मान मात दवरलो ना. ‘हे युग झूजाचे न्हय’ हो मोदी हांणी दिल्लो उपदेश आपल्या लेकांत ना हें पुतिनान हे आपले वागणुकींतल्यान दाखोवन दिलां की काय असोय प्रस्न पडप साहजीक आसा. युक्रेनांत आक्रमणा उपरांत पाश्चात्य देशांनी रशिये आड अर्थीक प्रतिबंध लायिल्ले आसतना आमी ते जुमानिनासतना रशिये कडच्यान क्रूड तेल आयात करप चालू दवरलां त्या उपकाराक जागून तरी मोदींच्या भेटी वेळार तांका लजेक घालपी खूनशी कृत्य करपाचें न्हय. आमचो दुस्मान देस चीनचे राश्ट्राध्यक्ष शी जिनपिंग आनी पुतिन हांची परम दोस्ती जगजाहीर आसा. दोगूय दुश्ट आनी क्रूर हुकुमशा. सत्तेंत उरपा खातीर दोगांनीय आपल्या कारकिर्दींत विरोधकांक बंदखणींत धाडल्यात, वीख दिवन मारून उडयल्यात आनी रातयां गायब केल्यात तांचें कोत आनी हिशेब ना. 

हालीं रशियेंत वेंचणुकांच्या आदी आपलो राजकी प्रतिस्पर्धी अलेक्सी नवाल्नीक जनतेचो बऱ्यांतलो प्रतिसाद मेळटा ते पळोवन पुतिनान ताका उत्तरेंत खर बंदखणीत धाडून मारून उडयलो. दुयेंसान तांकां मरण आयलें अशें जगाक सांगलें ताचेर विश्वास बसना. दोगूय विस्तारवादी मनोवृत्तीचे. पुतिनान युक्रेनांत तर जिनपिंगान भारताच्या उत्तर पूर्वेंत घुसखोरी केल्या. युक्रेनचे राश्ट्राध्यक्ष वोलोडिमिर झेलेन्स्कीक बुद्द शिकोवपा खातीर हट्टाक पेटिल्लो पुतीन कोणाचेय आयकून घेवपाच्या मनस्थितीत आयज ना. खुद्द शी जिनपिंग आपल्या लिखित शांती प्रस्तावाची व्हडा आग्रहान फाटपुरवण करतना दिसना तेन्ना पुतिन मोदींचो उपदेश आयकून झूज थांबयतलो हो केवळ अतिरेकी आशावाद म्हणपाचो. झूजकाळांत कोल्ली पुतिनाची मोदीन भेट घेवपाची तशी गरज नाशिल्ली. 

पुतिनाचो लागींचो इश्ट हे जगजाहीर आशिल्ल्यान जिनपिंगान आपल्या फ्रान्स, सर्बिया, तुर्कीये भेटी उपरांत युक्रेनाक वचपाचें टाळून परिपक्वता दाखयली. मोदीनूय पोलंड भेटी उपरांत युक्रेनाची भेट टाळप योग्य थारपाचें. युक्रेन भेटींत दोनीय नेत्यां मदल्या देहबोलींत गर्मजोशी दिसली ना. मोदींच्या भेटी उपरांत घेतिल्ल्या पत्रकार परिशदेंत झेलन्स्कीन झुजाच्या फाटभूयेंचेर भारताच्या भुमिकेची खर टीका केली. जून म्हयन्यांत स्विझर्लंडातल्या शांतता परिशदे उपरांत जारी केल्ल्या संयुक्त परिपत्रकांत रशियेचो उल्लेख घुसखोर असो केल्लो त्या परिपत्रकाचेर भारतान स्वाक्षरी करपाक न्हयकार दिल्लो ताचेर बोट दवरलें. जागतिक दक्षीणेंत भारत ही जरी एक व्हड लोकशाय आसली तरी रशिया आनी मारेकरी पुतिना वांगडा भारत वेपार करून झुजाच्या काळांत तांची अर्थीक मजत करता ह्या कारणान दुसऱ्या जागतीक शांतता परिशदेचे यजमानकी खातीर भारता ऐवजी सौदी अरेबिया, कतार वा तुर्कियेक ताणें पसंती दिल्या. रशिया सारकेल्या घुसखोराची साथ दिवपी भारत चीनान तांच्या देशाच्या हद्दींत घुसखोरी केले उपरांत सिमावाद सोडोवंक शकना असो टोमणोय ताणें मारलो. मोदींच्या भेटी दरम्यान पुतिनान मुर्वत दवरनासतना किव शारांतल्या सानुल्यांच्या हॉस्पिटलाचेर बाँब घाले. आतां तरी भारतान पुतिना कडेन मारेकरी नजरेन पळोवपाची गरज आसा, अशेय झेलेन्स्कीन पत्रकारांक सांगलें.  

प्रधानमंत्री आनी मंत्र्यांच्या परदेश भेटींचेर करदात्यांचे कोट्यांनी रुपये दुडू खर्च करतात तेन्ना परदेशांतल्यो बसका, भासाभाशींतल्या कुटनितींतल्या देशाचे वेपार- वेव्हार, आयात- निर्गत, सुरक्षा मळार देशाक फायदो मेळोवन दिवपी निर्णय घेवपाची अपेक्षा आसता – गरजेविणा खवदळ घालपाची न्हय.  देशांतल्या राजकारणांत फायद्या खातीर देश संबंदीत आंतरराश्ट्रीय मळावेल्यो घडणुको, प्रसंग चुकीच्या तरेन प्रस्तुत केल्ल्यान आंतरराश्ट्रीय समुदायांत आमी मस्करेचो विशय जावन उरतात. तेन्ना तो मोह टाळप योग्य. युक्रेन- रशिया झुजाक सुरवात जाल्ली तेन्ना इजिप्त, इथिओपिया सारकिल्ल्या ल्हान देशांनी आपली टीम युक्रेनांत किव, खारखीव भागांत धाडून आपल्या विद्यार्थ्यांक थंयच्यान सुखरूप शेजारच्या पोलंडात हाडून मायदेशांत व्हेले. आमी ते केले ना. उपासमार, त्रास आनी युक्रेनी सैनिकांची दादागिरी सोंसत आमचे विद्यार्थी शेजारच्या पोलंडात पावले उपरांत त्या विद्यार्थ्यांक सुखरूप युक्रेनांतल्यान भायर काडपा खातीर मोदीच्या सांगण्यार पुतिनान 6 तास झूज बंद दवरले असो प्रचार सुरू जाल्लो. 6 वरां झूज थांबोवपाचें कारण विंगड आशिल्लें हे रशियेन स्पश्ट केले उपरांत आमचे विदेश मंत्रालय प्रवक्ता अरिंदम बागची हांकां टिव्हीचेर येवन आमी झूज थांबयलें ना अशें स्पश्टीकरण दिवचें पडिल्लें. तरीय पूण लोकसभेच्या वेंचणुकांचे वेळार “मोदीजीने वार रूकवा दी पापा और हमारी बस निकाल दी” असो फट प्रचार करपी क्लीप पक्ष प्रचाराचो भाग म्हूण टिव्हीर दाखोवपाक लागिल्ले. सोशल मिडियाचेर फकांडां मारपी मिम्सांचो हुंवार आयले उपरांत ते प्रसारण बंद जाले. 

जी- 20 समुह राश्ट्रांच्या मुखेल्यांच्या वर्सुकी शिखर संमेलनाची यजमानकी वांगडी राश्ट्रा पाळी- पाळयेन करतात खरीं, पूण गेल्ले वर्सा आमी यजमानकी केली तेन्ना ते फकत सरकाराच्या कुटनीतिक यत्नांच्या कारणान शक्य जालें असो सूर लायिल्लो. लोकसभा वेंचणूक प्रचारांत तो सूर सत्तापक्ष परतून आलापताना दिसलें. फुडल्या नोव्हेंबरांत जी- 20 शिखर वार्ता ब्राझीलच्या रिओ द जनेरोंत शारांत जावपाची आसा, पूण आमच्या देशांत भौशीक जाग्यार चितारिल्ले जी- 20 लोगो आयजूय झळकतात. आंतरराश्ट्रीय मंचान थारायिल्ल्या कार्यक्रमांचें अवाजवी श्रेय सरकारांनी, सत्तापक्षान घेवप सोबून दिसना.  

जगांतले इतर देश, शेजारी राश्ट्रां हांचे विशीं मंत्री, राजकारण्यांनी जापसालदारकेन वक्तव्यां करपाची अपेक्षा आसता. थळाव्या वेंचणूक प्रचार सभांनी राजकारण चमकावपा खातीर आमचे मंत्री मर्यादा सोडून तोंडफटकळ जाल्ले दिसतात. हालीं वेंचणूक प्रचार सभेच्या व्यासपीठा वयल्यान संरक्षण मंत्री राजनाथसिंहान पाक व्याप्त काश्मिरच्या जनतेक उद्देशून म्हळां- पाकिस्तान तुमकां परक्या भशेन वागयता तेन्ना तुमी आमच्या देशांत येवचें. तुमकां आमी आपलेशे करून वागयतले. राज्याच्या विधानसभा वेंचणुकांच्या प्रचारांत राज्यांतले व देशांतले मुद्दे सोडून शेजारच्या देशांतल्या अंतर्गत बाबींत दखल दिवपाची देशाच्या संरक्षण मंत्र्याक गरज नाशिल्ली. ‘भारत तुमका आपलेशे वागयना तुमी आमचे वांगडा येत जाल्यार आमी तुमका खलिस्तान स्थापपाक मजत करूं’ अशी प्रतिक्रिया दित पाकिस्तान शिखांक चिथांवक शकता आनी शस्त्र दहशतवाद वाडोवपाक शकता. ज्या बांगला देशवासियांक पाकिस्तानच्या जुलूम, अत्याचारांतल्यान वाटावन आमी स्वतंत्र देश स्थापून दिलो ते आयज आमच्या विरोधांत उबे दिसतात, थंयच्या हिंदूचेर अत्याचार करपाक लागल्यात तेन्ना त्या हिंदूक आपलेशे करपाचे सोडून पाक व्याप्त प्रदेशांतल्या पाकिस्तानी जनते विशीं इतली आपुलकी कित्याक? निर्मला सीतारमण विदेशमंत्री आसतना पाकिस्तानान ह्या प्रदेशाचे भाग ‘बेल्ट एंड रोड’ प्रकल्पाखातीर चीनच्या हवाली केल्ले तेन्ना आमच्या देशाच्या अविभाज्य भागांत अतिक्रमण जालां हाचो सादो आक्षेपूय आमी नोंदयलो ना. आता ड्रॅगनाच्या विळख्यांतल्यान तो प्रदेश सोडोवन घेवप हें कुस्तार काम. मणिपूरांतल्या यादवीन आतां झुजाचें उग्र रूप घेतलां. राजकारण्यांचेर रॉकेटान हल्ले जावपाक लागल्यात. आपल्याच देशांतल्या लोकांक आपलेशे करपा खातीर, तांकां धीर दिवपा खातीर संरक्षण मंत्री राजनाथ हांणी वेंचणूक प्रचारांतल्यान आंग काडून घेवन मणिपूरांत तातडीन लक्ष घालपाची गरज आसा. आयज सगळ्या जगाचो भार माथ्यार घेवचे आदी आमचे प्रधानमंत्री, मंत्री हांणी आपलें घर जाग्यार आसा काय तें पळोवपाची चड गरज आसा.  

दीपक लाड

पर्वरी