भांगरभूंय | प्रतिनिधी
आयज लेगीत शेखर सिनेमा जगांत सक्रीय आसा. नव्या विशयांचेर आनी तंत्राचेर तो काम करता.
कलाकार
भारतीय आनी आंतरराश्ट्रीय सिनेमां सृश्टींत फकत सृजनशीलते खातीर न्हय, तर समाज, संस्कृताय आनी इतिहासाच्या किचकट आंगांचें चित्रण दाखोवपी निर्मातो, दिग्दर्शक म्हणल्यार शेखर कपूर. ताचो जल्म 6 डिसेंबर 1945 क लाहोरांत पंजाबी कुटुंबांत जालो. बापूय कुलभूषण दोतोर. आवय शीलकांताक साहित्य आनी कलेंत रूची आशिल्ली. अभिनेतो देव आनंदाची ती सख्खी भयण. ह्या कुटुंबीक संबंदाचो शेखराल्या आकांक्षांचेर सुरवेक परिणाम जालो. फुडें बापायन शेखराक चित्रपटांत कारकिर्द करपाक प्रेरीत केलो.
फाळणेच्या हिंसाचारा वेळार शेखराचे आवयन ताका आनी ताचे भयणीक मेल्ल्याचें नाटक करून वाचोवपाचो यत्न ताच्या जिविताचे नदरेन निर्णायक खीण आशिल्लो अशें एके मुलाखतींत शेखरान सांगलां. फाळणे वेळार तो देड वर्सांचो. भारतांत येतकच कपूर कुटुंब दिल्लींत स्थायीक जाले. ताणें दिल्लीच्या सेंट स्टीफन कॉलेजींतल्यान अर्थशास्त्रांतली पदवी मेळयली. आवय- बापायचे इत्से प्रमाण ताणें 1970 च्या सुमाराक ब्रिटनांतले इन्स्टिट्यूट ऑफ चार्टर्ड अकावंटंटांतल्यान शिक्षण घेतलें. पूण ताका तो सीएचो वेवसाय मात आवडलो ना. ताणें सिनेमांत प्रवेश करपाचें थारायलें. शेखरान “इश्क इश्क इश्क” (1974) आनी “ज्युली” (1975) ह्या सिनेमांतल्यान नट म्हणून बॉलिवूडांत पदार्पण केलें. ज्युलींत ताणें ल्हानशी भुमिका केल्ली. अभिनया परस दिग्दर्शनाची आवड आशिल्ल्यान 1983 वर्सा ताणें ‘मासूम’ दिग्दर्शीत केलो. हो भुरगीं आनी कुटुंबीक संबंदांचेर आदारिल्लो ताचो पयलो सिनेमा. आयज लेगीत तो एक उत्कृश्ट भारतीय सिनेमा मानतात.
शेखराक 1987 वर्सा ताणें दिग्दर्शीत केल्या ‘मिस्टर इंडिया’ सिनेमान मुखेल प्रवाहांत हाडलो. हातूंत अनिल कपूर आनी श्रीदेवी मुखेल भुमिकेंत आशिल्ली. तांतूंतलो मोगेम्बो आनी तागेलो ‘मोगेम्बो खुश हुआ’ डायलाॅग अजूनय लोकांचे जिबेर घोळटा. 1994 वर्सा शेखरान डाकू फूलनदेवीच्या जिविता वयल्या ‘बॅंडिट क्वीन’ चित्रपटाचें दिग्दर्शन करुन आंतरराश्ट्रीय पांवड्यार कारकिर्दीचो विस्तार केलो. ह्या सिनेमाक राष्ट्रीय न्हय तर आंतरराष्ट्रीय पांवड्यार लेगीत पुरस्कार मेळ्ळे.
भारतीय आनी आंतरराश्ट्रीय सिनेमाचो मेळ घालपी थोड्याच दिग्दर्शकां मदलो शेखर हो एक. ताच्या चित्रपटांनी समाजीक विशयांची खोलाय आनी इतिहासीक घडणुको नवे नदरेन सादर केल्यो पळोवंक मेळटात. 1998 वर्सा इंग्लंडाची राणी एलिझाबेथ हिचे जिणेचेर आदारिल्ल्या आनी केट ब्लॅन्चेट हांच्या अभिनयान सजिल्ल्या ‘एलिजाबेथ’ ह्या शेखराच्या सिनेमान व्हड यश मेळयलें. ताका सात अकॅडमी पुरस्कारां खातीर नामांकन मेळ्ळें. उपरांत ताणें ह्या सिनेमाचो सिक्वेल ‘एलिझाबेथ: द गोल्डन एज’ 2007 वर्सा तयार केलो आनी ताकाय समीक्षकांची तोखणाय मेळ्ळी. पात्रांची भितरली भावना आनी संघर्श कथांनी चित्रीत करपाचिी कुशळटाय हें तागेलें व्हडलें खाशेलपण. तो दरेका चित्रपटांत नवी पद्दत, तंत्र आनी शैली वापरता. ‘मासूम’ सारकिल्ल्या भावनीक, ‘मिस्टर इंडिया’ सारकिल्या वेवसायीक, ‘बँडिट क्वीन’ सारक्या सत्य काणये वयल्या सिनेमां वरवीं ताणें प्रतिभेचो दरेक पैलू सिद्ध केला. शेखर हो फकत फिल्म निर्मातो न्हय तर समाजीक विचारवंतय. ताणें चित्रपट माध्यमांतल्यान गरिबी, अन्याय, मानवी हक्क, राजकारण ह्या प्रस्नांक स्पर्श केला. ते भायर पर्यावरण संरक्षण, उदकाचें संकश्ट, हवामान बदलाचेरुय काम केलां.
सिनेमा हें फकत मनरिजवणेचें साधन न्हय, तर समाजांत बदल घडोवपाचें एक बळिश्ट माध्यम जावंक शकता, अशें ताचें मत. ताणें ‘P.A.N.D.A.’ म्हायतीपट आनी हेर प्रकल्पां वरवीं हवामान बदल, पर्यावरणाचेर जागृताय पातळावपाचे लक्ष यत्न केल्यात. सिनेमाचो फुडार डिजिटल तंत्रगिन्यान आनी इंटरॅक्टीव्ह माध्यमांत आसा अशें तो मानता. कथा सांगपाची पारंपरीक पद्दत बदलत आसा आनी तातूंत तंत्रगिन्यानाचो म्हत्वाचो वांटो आसा अशें ताणें जायते फावटीं सांगलां. सिनेमा फकत दिग्दर्शकाच्या नदरे मेरेन मर्यादीत उरचो न्हय, प्रेक्षकांक ताचो एक भाग करचो, अशें ताचें खर मत.
वर्चुअल रियलिटी (व्हीआर) आनी ऑगमेंटेड रियलिटी (एआर) ह्या तंत्रगिन्यानाचेर काम करपाची ताणें आवड दाखयल्या. फुडाराक सिनेमा इमर्सिव अणभव जावंक शकता, अशें तो म्हणटा. ओटीटी प्लॅटफॉर्मांनी सृजनशीलतेक नवें दार उक्तें केलां आनी ल्हान अर्थसंकल्पी कथांक लेगीत जागतीक प्रेक्षकां मेरेन पावपाची संद मेळ्ळ्या, अशेंय ताचें मत. ताचे नदरेन कथा सांगपाची व्याप्ती आतां फकत व्हडल्या पडद्याचेर मर्यादीत ना. ती डिजिटल प्लॅटफॉर्म आनी मोबायल पडद्याचेर पावल्या. भारतीय कथा जागतीक मंचाचेर बरे तरेन सादर करपाची गरज आसा अशेंय ताणें सुचयलां. ताचें महत्वाकांक्षी ‘पानी’ फिल्म उदकाच्या संकश्टाचेर आदारीत आशिल्लें, अर्थीक कारण आनी निर्मिती प्रस्नांक लागून तें पुराय जावंक शकलें ना. शेखरान भारतीय सिनेमाक आंतरराश्ट्रीय मान्यताय मेळयलीच, पूण सिनेमां वरवीं समाजीक आनी इतिहासीक संदर्भाक खोलायेन स्पर्श करूं येता, हेंय दाखोवन दिलें. ताच्या चित्रपटांनी भारतीय आनी आंतरराश्ट्रीय प्रेक्षकांक जोडपी एक पूल म्हूण काम केलां. गायक अनुप जलोटाली बायल मेधा हिचे कडेन ताचें पयलें लग्न जालें. उपरांत तांचे संबंद मोडले. दुसरें लग्न अभिनेत्री आनी गायिका सुचित्रा कृष्णमूर्ती कडेन जालें, पूण तेंय चड काळ तिगलें ना. युवा गायिका कावेरी ही सुचित्रा आनि शेखराली.
शेखराक जायते राश्ट्रीय आनी आंतरराश्ट्रीय पुरस्कार फावो जाल्यात. भारताचो चवथो उंचेलो नागरी भोवमान पद्मश्री फावो जाला. जायत्या चित्रपट महोत्सवांनी आनी अकॅडमी पुरस्कारांनी नामांकनां मेळ्ळ्यांत. आयज लेगीत शेखर सिनेमा जगांत सक्रीय आसा. नव्या विशयांचेर आनी तंत्राचेर तो काम करता. 2022 वर्सा ‘व्हाट्स लव गॉट टू डू विथ इट’ वरवीं ताणें परतून सिनेमांतल्या मोगाचे, संस्कृतायेचे आनी विविधतायेचे आंग सोदून काडपाचो यत्न केला. शेखर हो फकत एक चित्रपट निर्मातो न्हय तर कला, समाज आनी तंत्रगिन्यान हांचे मदीं एकचार निर्माण करपाचेर विस्वास दवरपी एक विचारशील मनीस. ताच्यो कथा, पात्रां आनी ताचे विचार भारतीय आनी जागतीक सिनेमाक प्रेरणा दितात.
————————————
सुदिन वि. कुर्डीकार
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
