वास्तवीक जिविताच्या म्हालवजार उबो जाल्लो :  शिकार

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

साहित्याचीं आंगां म्हणल्यार वाचकाचे प्रतिभेचो हुंकार. बरें मेळ्ळें जाल्यार खूश ना जाल्यार निराश.  एक निनावी म्हण्णी आसा, ‘एक फावट पावस थांबलो की सगळ्यांक सत्री जड जाता. हेच भशेन एक पावट फायदो बंद जातकच प्रामाणीकपण सोंपता.’ वाचप्यान बरोवप्याचो फायदो काडचो वा आपणाक ताचे कडल्यान फायदो जाता, हाचेर जर इल्लो विचार केलो जाल्यार प्रस्नाची जाप दोनूय वटांनी संतुलीत उरता. बरोवपी आनी वाचपी हांचे दिवप तशें घेवप जाता.  म्हणून बरोवप्यान वाचप्याचो सदां नदर दवरूंक जाय, अर्थात वाचपी बरोवप्याचो विचार करताच. हें केन्ना घडटा? जेन्ना एक बरोवपी चार-चौगां मदें आसता.  कोंकणी मळार ऍनी दे कोलवाळे हें अशेंच एक बरोवपी जें सगळ्यां मदीं आसता आनी आपले साहित्यकृतीचो सगळ्यांक आनंद दिता. ताचें ‘शिकार’ कवितां पुस्तक वाचपाची संद मेळ्ळी. तें पुस्तक दाल्गादो कोंकणी अकादेमीन उजवाडायलां. ताचें मुखचित्र ऍरल पॉल फेर्नांडीस हाणें काडलां आनी कव्हराचे फाटले वटेन बरोवप्याची वळख आसा. पुस्तकाक सुमार 110 पानां आसात आनी ताचें मोल 120 रुपया आसा.  ह्या सोबीत कवितां झेल्या खातीर ऍनी दे कोलवाळे हाका परबीं आनी शाबासकी.

पुस्तकाचो गाभो

‘शिकार’ कवितां झेल्यांत सुमार 80 कविता आसात, तांतुंतलीं जायतीं चार, पांच, स, आठ अळिंचीं कवनां आसात. 

‘सांगातान सारिल्लो 

थोडोच वेळ 

उमळशिकेन वाडयलो 

भावनांचो खेळ’… पान 46

सुंदर कवन. वेळ आनी भावनांचो सांगड घालपी.  ह्योच चार ओळी लांब करूं येताल्यो पूण थोडे भितर जायतें कितें सांगप हीच तर कवितेची खासियत आसता.  

‘आवचितूच आयलें

एक जोगलावणें

नखेत्रांनी भरिल्ल्या

श्रृंगार-मळबाक 

केलें दोशी’ … पान 12

मुक्त्तचिंतनांत कितली धिटाय आसता हाची ही एक उत्कृश्ट देख. ‘भरवांशाची न्हीद’, ‘चांफें’, ‘चीर’, ‘धोंगी’, ‘काळखी जीण’, ‘दाग’, ‘मोग वळखलो ना’, ‘मोगाचे उभाव’, ‘होळी’, ‘काळजांतलें दूक’, ‘मांय’, ‘मोल मोगाचें, ‘नव रस’, ‘नम्रताय’, ‘पालव’, ‘पोलकी आशा’, ‘विस्वासाक घात’, ‘याद तुमची’, ‘अप्रूप मोग’,… आदी कविता म्हणल्यार कवनांच. पूण तांतूंत खोल अर्थ भरिल्लो आसा. मनाक हालोवन उडोवपी विचार आसात. रुचीक उतरांचो स्वाद आसा. पंढरीनाथ लोटलीकार आपले प्रस्तावनेंत म्हणटा, ‘वेत- भर बामणाक हात- भर शेंडी’ म्हणटात तशें कांय कोंकणी कवी ओडून ताणून उतरां वापरतात; आनी कविता भरकटायत व्हरतात, तशें ऍनीच्या कवितांनी घडिल्लें दिसना.’ म्हणून ह्या कवनांचें वजन वाडटा.

‘आवयची मांडी’, ‘बांकीन’, वा ‘बावलो कसो’… आदी कविता म्हणल्यार अर्थपुर्ण विचारांनी लिपिल्लो भावनांचो खेळ. ऍनीच्या कवितांनी व्हांवत आशिल्ल्यो भावना पानापानार वाचूंक मेळटात.  ताणें वास्तवीक जग आमचे मुखार उबें केल्लें आसा. ‘कोडसाण आनी गोडसाण’, ‘मांय’, ह्या कवितांनी आवयच्या मोगाचो शितड अणभवाक येता.

‘म्हवा परस गोड, सगळ्या वस्तू परस तुंच म्हाका व्हड…’ अशें ऍनीबाय म्हणटा तेन्ना भावने वांगडाच वास्तविकता दिसून आयले बगर रावना. ‘बिजलेकार’ हे कवितेंत बिजलेकाराचें कश्टी जिवीत चित्रायल्लें दिसता. एक बापूय घातक आनी जिवघेणें काम करता पूण भुरग्यांक असल्या कश्टी मनशाचें म्हत्व कळटा काय? 

‘अस्तुरी’, ‘दाग’, ‘दुर्दैव’ ह्यो कविता आंगाक चिमटो काडून वतात. आवयच्या घरा अस्तुरेचें आंकवारपणांतलें सूख आनी लग्ना उपरांत घोवा घरांत सगळ्यांची मर्जी सांबाळून दीस काडपाची धडपड… 

‘म्हजेच कुडिचो अदमास म्हाकाच मेळना…. 

म्हज्याच सैमाचो थाव म्हाकाच मेळना….”

चिकान कवितेंतलीं हीं उतरां. 

ऍनीक समाजांत चलता तो वेगळोचार आवडना. ‘कित्याक उणो मान?’ सारकेली कविता दादलो-बायल असले लिंग- भेदाचेर खंत उगतावचे खातीरूच रचल्या आनी त्या लींग-बेदाच्या अन्यायांचेर बडी मारपाचें धाडसूय तें करता.

खाशेलेपण

‘शिकार’ कवितां झेल्यांतल्यो कविता विवीध विशयांचेर आधार आसात.  तांतूंत जिवितांतल्यो घडण्यो झळकतात, म्हणल्यार कवीचो अणभव फुडें येता. उतरांनी रूच भरल्या. मोग, मोगांत आशिल्लें सूख आनी दूख, विस्वास आनी अविस्वास, मोगाचेर आशिल्लो भावार्थ, मोगाक लागून फावो जाल्लें एकसूरपण, आदी मोगाचीं वर्णनां वाचूंक मेळटात. कांय कवितेंलल्यान कवी वाचप्यांच्या काळजांत भितर सरपाचो यत्न करता. आपल्या वेंचीक उतरांनी कविता अर्थाभरीत करतना सामाजीक प्रस्न हाताळटा. पर्यावरण आनी मनशा भितरल्या भेद-भावांचेरूय उजवाड घालता. कवितेंतल्यान स्फूर्त आनी प्रेरणा दिता.

माथाळ्याचेर उजवाड

‘शिकार’ ही ह्याच पुस्तकांतली एक संवेदनशील कविता. ते कवितेंतल्यान कवी कितल्याच प्रस्नांचेर वाचप्याचें लक्ष ओडून घेता. चेडूं भुरगें मेकळेपणीं जियेवंक शकना? तें धादोसपणान वाडूंक शकना? तें मर्यादेंत रावून भोंवूंक शकना?  ताका स्वातंत्र्य ना? मागीर तें बलात्कारी मनशाचें शिकार कित्याक जाता? त्या निश्पाप, निरप्राध्याचेर अनीत कित्याक घडटा?  ताचो कसलोच गुन्यांव नासतना तें कित्याक बळी वता? वाचप्याक चुरको दिवपी ही कविता पुस्तकाक माथाळो बरी सोबता.

कवीचे उत्फर्के

कवी ऍनी दे कोलवाळे आपल्या मनांतल्यो भावना उगतायतासतना म्हणटा, “जिवीत एक माची. रचणारा बापान जण एका मनशाक वेग-वेगळे गूण दिवन संवसारांत जल्मांत घालां. त्याच गुणांचो हारसो ताचें प्रतिबींब. त्याच प्रतिबींबाचो परिणाम ताचें पात्र वर्तता. पात्रांत कोण आदवोगाद, शिक्षक, दोतोर, चित्रकार, लेखक….. हे परीं. अशेंच रचणारा बापान जायते तरेचे गूण दिवन म्हज्या आवय बापाय वरवीं म्हाका संवसारांत जल्मांत घालें… तांकां  दिनवास दितां.”

पुस्तकांतली भास

कविता सादे भाशेन रचल्यात पूण विचारांची गुंथवणी सुंदर जाल्या.  बऱ्याच कवितांनी यमकाचेर भर दिनासताना विचारांचेर भर दिल्लो वाचूंक मेळटा. कांय कवितांनी प्रस्नार्थी भास आसा जाल्यार कांय कवितांनी उपदेश आसा.

सोंपयतना…

फांकी भारतीय लेखिका अरुंधति रॉय ‘द कॉस्ट ऑफ लिव्हींग’ ह्या पुस्तकांतल्यान सल्लो दिता, ‘हांवें ताका सांगलें, एकूच सपन पळेवपा सारकें आसा, तें म्हणल्यार जे मेरेन तूं जिवंत आसा, ते मेरेन तूं जियेतलो आनी मेल्या उपरांतच मरतलो.’ जायते पावटीं मनशाक कडू सत चाकचें पडटा.  जिविताचे अणभव कश्टांतल्यान मेळोवंचे पडटात. ह्या कलयुगांत कोण ‘देव’ प्रगट जावंचो ना, तर असल्या पुस्तकांतल्यान मेळिल्लें गिन्यान घेवन जिवीत सुधारुंक यत्न करची गरज आसा. असलेच जायते उपदेश ऍनी बायच्या पुस्तकांत मेळटात.  एका बऱ्या पुस्तका खातीर परत एक पावट ताका परबीं. ताणें कवितेच्या मळार खूब यश जोडचें आनी हे मुखार जायत्यो स्वादीक तश्योच रुचीक कोंकणी कविता रसिकांक वाचूंक दिवंच्यो ही विनंती.

– विन्सी क्वाद्रूस, 

 9822587498