भांगरभूंय | प्रतिनिधी
भांगरभूंयच्या शेनवारच्या अंकांत गोंयांतल्या विद्यार्थ्यांची वाचनांतली आवड आनी तांचें एकंदर वाचन वाडोवपा खातीर गोंय माध्यमीक आनी उच्च माध्यमीक शिक्षण मंडळान (गोंय बोर्डान) ‘अभिनव उपक्रम’ चालू वर्सा सावन चालीक लावपाचें थारायलां तें वाचून खोस जाली. वाचन संस्कृती विद्यार्थ्यां मजगतीं उतरती कळा दाखयता हें सत्य जाणून ही परिस्थीती बदलपा खातीर मंडळ पावलां उखलता ही सकारात्मक आनी येवकार दिवपा सारखी गजाल. ह्या ‘अभिनव उपक्रमा’ खाल यत्ता णवी आनी धावी शिकपी विद्यार्थ्यांनी दर वर्सा अभ्यासक्रमा खेरीत दरेकी 10 पुस्तकांचें वाचन करचें पडटलें. तांणी खंयचीं पुस्तकां वाचचीं हें मंडळ निश्चीत करून ताची वळेरी शिक्षण संस्थांक दितले, हीं पुस्तकां बाजारांत उपलब्ध आसतलीं, कोंकणी, मराठी, हिंदी भासा सयत हेर भांसांची पुस्तकांय वेगळीं भास घेतिल्ल्या भुरग्यांक वाचचीं पडटलीं आनी निमणे म्हळ्यार विद्यार्थ्यांक आपणे वाचिल्ल्या पुस्तकाचेर वर्साचे अखेरेक समिक्षण बरोवचें पडटलें अशे हे ह्या उपक्रमाचे कांय ठळक मुद्दे आसात.
आतां हो उपक्रम चालीक लावचे पयलीं सद्याची परिस्थिती कितें आसा ताचेरूय एक नदर मारप गरजेचें. दर एके शाळेंत वाचनालय आसप सक्तीचें आसा. पूण तें आसा व्हय? आसल्यार ते क्रियाशील आसा व्हय? हेंय तपासून पळोवप गरजेचें. कांय शाळांनी उत्तम वाचपघर आसता आनी विद्यार्थ्यांक थंय तांकां जाय तशीं पुस्तकां वाचपा खातीर घेवपाकूय मेळटा. वाचपघरांत विद्यार्थ्यांक मदत करपाक, पुस्तकां सुचोवपाक, तीं काडून दिवपाक लेगीत कांय मदतनीस आसतात. ही नाण्याची सकारात्मक बाजू.
कांय कडेन तात्पुरती तजवीज
जाल्यार कांय शाळांनी वाचपघर हें फकत तपासणी (School Inspection) वेळार केल्ली एक तात्पूर्ती तजवीज आसता. वाचपघरा वाट्याचो आनीक एक वर्ग वाडोवप कांय शाळांक म्हत्वाचें दिसता ही खेदकारी पूण सत परिस्थिती. देखून अशा शाळांची, कांय वेळार न सांगता, तपासणी करप गरजेचें जाला, काळाची गरज जाल्या. मंडळान ही बाजूय लक्षांत घेवची.
शाळांनी हेर विशया बरोबर वाचनाची (Library/Reading Period) आनी मूल्य शिक्षण (Value Education) अशो तासिका आसतात. कांय शाळांनी वाचन तासिके वेळार शिकोवपी त्या त्या वर्गाच्या विद्यार्थ्यांचें वय, तांकां आवडटा तशे विशय, भाशेची पातळी, कांय नवीं आव्हान अशीं आसपीं पुस्तकां हांचो विचार करून पुस्तकां आदींच वेंचून दवरतात. विद्यार्थ्यांक तांच्या आवडीं निवडीं प्रमाण पुस्तकां दितात, तांचे कडल्यान वाचून घेतात. नवीं पुस्तकां वाचपाक प्रोत्साहन दितात. खंयचें पुस्तक कोणे व्हेलां हाची नोंदपटींत नोंद करून दवरतात. वाचना वांगडाच पुस्तक सांबाळपाची जापसालदारकीय विद्यार्थी हांगा शिकतात. एकेक वाचनाचो पांवडो विद्यार्थी चडटा आनी हें ताका स्वताक पळोवपाक मेळटा. देखीक सवेचो विद्यार्थी आसा. जाल्यार सवेक ताका तीन वा चार पांवडे आसतात. सवी अ, ब आनी क. दर पांवड्यार वाचपा खातीर एक वळेरी आसता. ते वळेरींतलीं सगळीं पुस्तकां वाचलीं वा धांतलीं पांच वाचलीं जाल्यार विद्यार्थी अ पांवडो गांठून ब पांवड्याचो वाचक थारता. कांय शाळांनी जाल्यार चडांत चड पुस्तकां वाचपी विद्यार्थ्यांक इनाम लेगीत दवरतात. हातूंतल्यान विद्यार्थ्यांक उर्बा मेळटा, वाचपाची उमेद तयार जाताच तेच बरोबर ते उमेदीक सातत्यान खतपाणी मेळटा जाची गरज आसता. नवी गजाल सुरू करप सोपें, पूण ताचे सातत्य सांबाळप कठीण. कांय शाळांनी शिकोवपी हें जीव ओतून करतना दिसता आनी तांच्या वरिश्ठा कडल्यानूय तांकां सहकार्य मेळटा.
शिकोवप भरून काडपाची वेवस्था
नाण्याची दुसरी बाजू म्हळ्यार कांय शाळांनी वाचन तासिका म्हळ्यार बेकार बसपाची तासिका वा हेर विशयांचें शिकोवप उरला तें भरून काडपा खातीर आशिल्ल्यी वेवस्ता अशी खूब चुकिची समजूत करून घेतल्या. कांय शिकोवपी वाचन तासिका घेवपी शिकोवप्यांक सरळ “म्हाका जाय गो/ रे तुजो पिरेयेड. तुजे कितें? थंय वचून बेकार बसपाचेंच काम. तूं स्टाफांत बस” अशें म्हणून अवहेलनाय करतात आनी तांच्या कडल्यान तासिकाय घेतात. विद्यार्थ्यांक आनी शिकोवप्यांक मनांत आसून लेगीत हे तासिकेक कांय शाळांनी व्हडलें म्हत्व ना मेळिल्ल्यान गैरफायदो घेवपी लोक ताचो असो उपेग करतात. वयल्यान “हांवें विद्यार्थ्यांक शिकयलाच न्हय” हेंय वयल्यान उपकार केल्ले वरी भासयतात. कांय वेळार कोणूच शिकोवपी हे तासिके वेळार वर्गांत वचना. विद्यार्थीय मागीर हे तासिकेंत दुसऱ्या विशयाच्यो चोपड्यो पुराय कर, वाच वा खबऱ्यो कर, गॅमी खेळ असो वेळ घालयता. चडशे फावटी त्या वेळार तांकां मेकळो वेळ मेळ्ळो म्हण विद्यार्थी खूशय जातात, पूण मुखार मात ताका हाचो त्रास जाता.
वाचनाची आवड निर्माण जावूं नाशिल्ल्यान मुखारलें वा उच्च शिक्षण घेतनाय तांकां पावला पावलाक वाचनाच्या अभावाक लागून शिकोवप्यांनी सांगिल्लें संदर्भ कळनात. “हाका कळटा, तें तकली हालयता, हो जाप दिता, तो संदर्भांतल्यान निर्मल्या ज्योकार हासंता, म्हाका मात कांय कळना” ही भावना वाचनाचो अभाव आशिल्ल्या विद्यार्थ्याच्या मनांत निर्माण जाता. अशे तरेन हेर वाचपी भुरग्यां कडेन स्वताची तुळा ते स्वता करतात आनी न्युनगंडाच्या भावनेक पोसवण मेळटा.
स्वाध्याय वा प्रबंध बरयतलें जाल्यार परत वाचन उणें हें कारण अग्रेसर आसता. मागीर ‘तितलोच कोको, तितले मेंमें’ ह्या न्यायान विद्यार्थी अभ्यासक्रमाच्या पुस्तका खेरीत हेर वाचपाक वचना वा खंयच्याय एकाच पुस्तकाच्या आधारान स्वाध्याय, प्रबंध बरयतात, तितल्याक तितले गूण घेतात. उपरांत नोकरेच्या बाजारांत, मुलाखती वेळार वाचनाच्या अभावाक लागून स्वताचें बाजारांतलें मोल तांकां कळटा तेन्ना शाळेंतल्या वाचन तासिकेचें म्हत्व तांकां कळटा. पूण ‘अब पछताने से होत क्या, जब चिडियाँ चूग गयी खेत’ असलो प्रकार घडटा.
ल्हानपणार आवड लावची
वाचनाची आवड णवी आनी धावेच्या विद्यार्थ्यां लावप म्हळ्यार लेगीत खूब उसरां अशे म्हळ्यार अतिताय जावची ना. आमचे खूब वेळार ‘आधी कळस, मग पाया रे’ असलो प्रकार जाता तें पळोवपाक मेळटा. भुरग्यांक वाचनाची आवड पयलें, दुसरे यत्ते सावनच लावपाक जाय. आदीं तांकां तांच्या आवयभाशेंतलीं पुस्तकां दिवपाक जाय. थोडींच सवकळीचीं उतरां, रगंरगंयाळीं चित्रां आनी अवघ्या 15- 20 पानांनी सोंपपी काणी- अशीं पुस्तकां माणकुल्यांक खूब आवडटात. हाची एक उत्तम देख म्हळ्यार कोंकणी भाशा मंडळान काडिल्लीं ‘नानू पुस्तक माळेंतलीं’ पुस्तकां. तीं माणकुल्यांक आवडटात आनी विद्यार्थीं खूब ल्हान वयार वाचना कडेन पावतात. आपणें एक पुस्तक वाचून सोंपयलें म्हूण तांकां अभिमानूय दिसता, उमेद जाता. तीं एकामेकांक सांगतात, कोण आयकता तांकां सांगतात. एके तरेन हीं भुरगीं तोंडी समिक्षाच दितात म्हळ्यार अतिताय जावचे ना. ह्या ल्हान वयार तांकां पुस्तक हातांत पडप गरजेचें. दर घरांत वाचनाची संस्कृती आसतलीच अशें नासता. कांय पालक हाता पोटाची गांठ घालपाक धडपडटात, तांतूत अशीं पुस्तकां तांणी भुरग्यांक दिवप तांकां शक्य जातलेंच अशें नासता. अशा वेळार शाळांनी हो भार आपल्याचेर घेवन ल्हानपणांतूच विद्यार्थ्यांक अशीं पुस्तकां दिवपाक जाय.
द्विभाशी पुस्तकां जाय
आयचो आमचो समाज भोवभाशीक आसा. तशेच आमचे कडेन नोकरी-धंद्याक लागून स्थलांतरां जातात. हेर भाशीक समाजांतलीं भुरगीं आमचे कडेन विद्यार्थी म्हूण येतात. अशा वेळार द्विभाशी पुस्तकां तांच्या हातांत पडल्यार तांकां वाचना कडेन ओडप सोपें जावूं येता. दोन भाशी पुस्तकांनी एकूच काणी दोन भासांनी वाचपाक मेळटा. विश्व कोंकणी केंद्र आनी नॅशनल बूक ट्रस्ट अशीं दोन भासांतलीं पुस्तकां छापतात. ओडलायणीं चित्रां, सहज समजुपी भास आनी मनभुलोवणी काणी विद्यार्थ्यांक वाचना कडेन ओडून हाडपाक खात्रेन येशस्वी जातात. विद्यार्थ्यांक आपली आवय भास आनी हेर भास, दोनाचीय सवंकळूय जाता. अशीं पुस्तकां शिकप्यांची पयली पिळगी आशिल्ल्या विद्यार्थ्यांकूय सोंपी पडटात. अशा पुस्तकांचो वाचनाची आवड निर्माण करपाच्या वावरांत पालव मेळटा.
मंडळ वाचना खातीर पुस्तकांची वळेरी दितले असो एक मुद्दो आसा. ही वळेरी तयार करतना फकत आनी फकत विद्यार्थ्यांक नदरे मुखार दवरून ही वळेरी तयार करतले अशी आस्त दवरतां. विद्यार्थ्यांनीं खंयचीं पुस्तकां वाचचीं हेंय लक्षांत आसचे तशेच आयच्या विद्यार्थ्यांक आवडटलीं, तांचे विशय, तीं एकरूप जावंक शकतात अशीं पुस्तकां आसचीं. कोणाकूय आवड लायता जाल्यार ताचे आवडीन सुरू करूंक जाय. आमच्या भुरगेपणांत आमकां आवडिल्ल्या पुस्तकांची वळरी सद्याच्या विद्यार्थ्यांचेर लादून वाचनाची आवड निर्माण करपाची मोख सफळ जावचीना, हाचीय जाण ही वळेरी तयार करताना दवरची. तशेंच हे वळेरेंत फकत धाच पुस्तकां दिवन तींच वाचची अशी सक्ती करनासतना उण्यांत उणी 25-30 पुस्तकांची वळेरी दिवन तांतूतलीं खंयचींय 10 वेंचून काडपाची सवलत विद्यार्थ्यांक आसची. विज्ञान कथा, विनोदी, आत्मचरित्रां, इतिहासीक, म्हायतीपर पुस्तकां आनी हेर अशी तरेकवार विशयांच्या पुस्तकांचो आस्पाव तातूंत आसचो. वैयक्तीक हेवेदावे कुशीक दवरून, लेखक, प्रकाशक कोण हाची दखल न घेता फकत पुस्तक कशें आसा, ताचो विशय, भास आनी विद्यार्थ्यांक वाचनविश्वा कडेन खेंचून हाडपाची त्या पुस्तकाची तांक लक्षांत घेवन ही वळेरी तयार केल्यार उत्तम परिणाम आमकां पळोवपाक मेळटले हातूंत दुबाव ना.
नवो आनी बरो फुडार घडोवपाक वाचना बगर पर्याय ना. देखून वाचनाची बुन्याद घट जावप आयच्या काळाची गरज आनी ती पुराय करपा खातीर मंडळान उबारिल्ल्या पावला खातीर तांकां शुभेच्छा.
**
रमा मुरकुंडे
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
