भांगरभूंय | प्रतिनिधी
पेडणें, दिवचल वाठारांत फाटल्या कांय दिसां सावन बिबटे, तशेंच गोंयचे शिमेर पट्टेरी वाग दिशिल्ल्यान गोंयांतल्या वागाच्या अस्तित्वा विशीं परतून भासाभास सुरू जाल्या. गोंयांत रानां लागीं आशिल्ल्या वाठारांनीच बिबटे दिसताले. पूण आतां शारांनीय ते झळकुपाक लागल्यात. पाळीव मोनजात आनी लोकवस्तीचे नदरेन हो हुस्को करपा सारको प्रस्न. कारण उपाशी आसल्यार बिबटे कोणाचेरूय हल्लो करपाक शकतात. तेन्ना रानां खात्याचेर आतां व्हडली जापसालदारकी आयल्या. लोकांनीय सादूर रावपाक जाय. खास करून रातपाळी करून येवपी कामगारांनी!
संवसारांतल्या वागां मदले 70 टक्के वाग आमच्या देशांत आसात. 2023 त तांचो आंकडो 3682 इतलो आशिल्लो. दरवर्सा तो स टक्क्यांनी वाडटा. मध्य प्रदेशांत 785, कर्नाटकांत 563, उत्तराखंडांत 560 आनी महाराष्ट्रांत 444 वाग आसात. वागां खातीर 57 वाठार सरकारान खास राखून दवरल्यात. कोर्बेट पार्क, बंदीपूर, नागरहोळ अशा साबार वाग वाठारांनी ते आसात. केंद्र सरकाराच्या मतान, मिझोराम, नागालॅण्ड, झारखंड ह्या राज्यांनीय थोड्या प्रमाणांत वाग आसात. तातूंत आनीक एका राज्याचो उल्लेख आसा. तें म्हणल्यार गोंय. मात बऱ्याच ‘विचारवंतां’च्या मतान गोंयांत एक पसून वाग ना. केन्नाय दिसता तो पर्यटक वाग!! 1973 त वागाक भारताचो राष्ट्रीय प्राणी म्हूण मान्यताय मेळ्ळ्या. हांगाच्या बंगाल टायगराचें तर संवसारभराच्या प्राणीमोगींक आकर्शण. आदल्या तेंपार वाग नरभक्षक जावपाच्यो बऱ्योच घडणुको घडल्यात. खांपे कासादोर (नरभक्षक वागांक, बिबट्यांक मारपी, मजे खातीर कास करपी न्हय) जीम कॉर्बेट हांचीं पुस्तकां वाचल्यांत तांकां ते विशीं वेगळें सांगपाक नाका. रुद्रप्रयाग, कुमाँव, चंपावत वाठारांतल्यो ह्यो थरारकाणयो वाचून आंगार कांटो फुल्ले बगर रावना. आदल्या भशेन आतां वाग नरभक्षक जाल्ल्याचीं उदाहरणां नात. कारण उत्तर भारतांतल्या रानांनी तांकां फावोशें खावपाक मेळटा आनी कास जावपाचे प्रकारूय उणें जाल्यात. अर्दवट जखमी जाल्लो वाग चड भिरांकूळ आसता आनी तोच नरभक्षक जाता, अशें जाणकार सांगतात.
गोंयांत सगल्याक दिसतात, ते चड करून बिबटे. अर्थांत तेवूय आक्रमक. प्राणीइश्ट अमृतसिंह हांच्या मतान, बिबट्यांक पांजऱ्यांनी धरचे बदला, ते येवचेच नात, हे खातीर उपाय घेवंक जाय. जनजागृताय करूंक जाय. (अर्थांत सगलेच ह्या मता कडेन सहमत जावचे नात.) बिबट्याक, वागाक धरून चारशे किलोमिटर पयस सोडल्यार पसून तो परत आयिल्ल्याचीं उदाहरणां आसात. गोंयच्या बिबट्यांक चोर्ला, मोलेंच्या अटंग्या रानांत सोडटात. तें अंतर शंबर किलोमिटर पसून ना. तांच्या मतान, पांजऱ्यांत धरिल्लो बिबटो चड आक्रमक जाता. मागीर तो गोरवां, बोकडांचेर हल्लो करपाक शकता. बिबटो, वाग रावतात त्या रानांनी मनशांनी आक्रमण केलां. थंय खावपाक मेळना. म्हणटकच वागांक गांवांनी येवपा बगर पर्याय उरना. मनशांचे मेजणे प्रमाण, जनावरांचीय मेजणी जावपाक जाय, अशें अमृतसिंह हांकां दिसता. तशें जाल्यार रानवटी जनावरांचो नेमको आंकडो कळटलो. दिवचल शाराच्या 2- 3 वाठारांनी सांजवेळार बिबटीण आनी तिचें पील भोंवतना लोकांनी पळयलां. ताचे व्हिडियोय व्हायरल जाल्यात.
दुसरे वटेन कणकुंबी गांवा लागसार पट्टेरी, दांडो वाग दिसलो. ताचोय व्हिडियो आसा. हो वाठार म्हादय अभयारण्यांत येता. पर्यावरण अभ्यासक राजेंद्र केरकार हांच्या मतान, गोंयांत उणेंच पांच वाग आसात. सरकार एकूय वाग ना अशें हालीं- हालीं मेरेन म्हणटालें. 2019 वर्सा गोळावले चार वागांक वीख खावन मरण आयिल्ल्याचें कळ्ळें आनी गोंयांतल्या वागाच्या अस्तित्वाचेर म्होर बसली. त्या वेळार कांय गांवकारांक अटकूय जाल्ली. म्हादयचें उदक वळोवपाचें काम आडायतलो जाल्यार वाग वाठार जावंक जाय. देखून सरकारान हो टायगर काॅरिडोराचो मुद्दो उपस्थित केला. ताचेर रानां आनी पर्यावरण मंत्रालयान कर्नाटक सरकारा कडेन स्पश्टीकरण मागलां. वाग वाठाराची घोशणा जायत जाल्यार कर्नाटकाक धरणाचें, बांदांचें कसलेंच काम करपाक मेळचें ना. मात आमची सरकारी यंत्रणा वागांचें अस्तित्व मान्यूच करिना. आरटीए खाला म्हायती दिवपाक पसून अधिकारी भियेतात, अशें केरकार म्हणटात. वागाचो वाठार आसा, पूण ताचें अस्तित्व ना, अशें म्हणप चुकीचें. रानांनी जावपी कामांक आडमेळीं येतलीं, म्हणून कांय थारावीक घटका कडल्यान ताका विरोध जाता. थंयची लोकवस्ती वगळून वाग वाठार करूं येता. तशें जाल्यार पर्यावरण बरें उरतलें. रानांनी पालसणां कोसळप, हुंवार येवप असले प्रकार जावचे नात. आशियेंतल्या वाग वाठारांनी आशिल्ल्या उदका स्रोतांक लागून 80 कोटी लोकांक उदक मेळटा. नाजाल्यार उदरगतीच्या नांवा खाला सगलेंच नश्ट जावपाचें. वागांक पळोवपाक दरवर्सा हजारांनी पर्यटक येता, ताचो अर्थीक, रोजगाराचे नदरेन फायदो जाता. सरकारान हाचोय विचार करपाक नाका?
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
