ल्हान पूण म्हान

Happy Diwali. Clay diya candle illuminated in Dipavali, Hindu festival of lights. Traditional oil lamp on dark background, copy space.

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

ज्ञानेश्वर माऊली म्हणटात-
जैसी दीपकळिका धाकुटी ।
परी बहु तेजातें प्रकटी ।
तैसी सद्‍बुद्धी हे थेकुटी ।
म्हणों नये ॥

केन्ना दिव्याची ज्योत पळयल्या? आकारान ती कितलीशी आसता? पूण तीच ल्हानशी ज्योत काळोख पयस करता, उजवाड पातळायता आनी लोकांक दिका दाखयता. माऊली म्हणटा, सद्बुद्धीय अशीच आसता. पळोवपाक ल्हान दिसता, पूण ती तुमचें जिविताक उजळटा, हेरांकूय उजवाड दिता.
म्हजे कॉलेजीच्या काळांतली एक काणी सांगता. आमी अभ्यासा खातीर एका गांवांत रावपाक गेल्ले. ते रातीं वीज गेली. इतलो काळोख आशिल्लो की आमकां फुडलें दिसचना. खोपीच्या एका कोनशाक फकत एक ल्हानशी मेणवात आशिल्ली. ती पेटयली… आनी थोड्याच वेळान त्या दिव्यान पुराय घर उजळून गेलें. आमी अभ्यास केलो, गजाली मारल्यो आनी त्या उजवाडांत इंस्टंट नूडल्स लेगीत केल्यो. तेन्ना म्हज्या मनांत आयलें- ल्हान ज्योत, व्हडलो उजवाड.
सद्बुद्धी म्हणल्यार कितें? ती कोणाकूय आदेश दिवपाची सत्ता न्हय, व्हड- व्हड बातां मारपाची गर्जना न्हय. ती म्हणल्यार, निस्वार्थी विचार, विवेक, दुसऱ्यां खातीर कितें तरी बरें करपाची प्रेरणा. ती दिसपाक शुल्लक दिसता, पूण काम खूब व्हडलें करता.
केनियांत किशा नांवाची 14 वर्सां पिरायेची चली आशिल्ली. तिचे शाळेंतलें शौचालय इतलें बुरशें आशिल्लें की चले-चलयो कागाळी करीत रावतालीं. पूण कोणेंच कांयच केलें ना. किशान मात थारायलें — आपूणच कितें तरी कित्याक करचें न्हय?
तिणें आपल्या इश्टांक आपूण जावन सांगलें, सान्न घेतली आनी वण्टी नितळ केल्यो. सप्तकांतल्यान एक फावट ती आनी तिचो ल्हान पंगड संडास निवळ करताले, वण्टी रंगयताले आनी फुलां लायताले. ल्हवू- ल्हवू हेर भुरगींय तांचे वांगडा आयलीं. वेवस्थापनाकय लज दिसली आनी तांणी नितळसाण करपा खातीर कायम कर्मचारी नेमले. किशाक सत्ता नाशिल्ली, पयशे नाशिल्ले. तिका फकत तिची सद्बुद्दी आशिल्ली. आनी तिच पुरो जाली.
अश्यो ल्हान- ल्हान देखी आमचे दिसपट्टे जिणेंत दिसतात. बशींत चडटना एक भुरगो जाण्टे आज्जेक हात दिता. ती ल्हानशी मजत तिच्या तोंडार हांसो हाडटा. घरांतल्यान भायर सरतना प्लास्टीकाचो कोयर उखलून डस्टबिनांत उडोवप. रस्त्यार उदक गळटा म्हणून नळ बंद करप. ह्यो गजाली ल्हान दिसतात, पूण समाजाक उजळटा.
देखून माऊली म्हणटात तशें, “ल्हान ज्वाला लेगीत काळोखाक हारयता.” तेच प्रमाण ल्हान दिसपी सद्बुद्धीय समाजांत, कुटुंबांत आनी तुमच्या जिवितांत व्हड बदल घडोवन हाडूंक शकता.

अॅड. देवदत्त दिगंबर परुळेकर
9422055221