भांगरभूंय | प्रतिनिधी
अकबर बादशहाचें दिल्ली शार बरेंच व्हडलें आशिल्लें आनी नाना तरेचे लोक थंय रावताले. कोण पसरकार, तर कोण भांगरकार, कोण कपडे शिंवपी, तर कोण, टोपयो विणपी, कोण फटींग तर कोण उतराक जागपी. मात ह्याच शारांत चंदू नांवाचो एक सादो सरळ स्वभावाचो गरीब पसरकार रावतालो. ताची बायल सुरेखा. दिसपाक खरीच सुंदर आशिल्ली. पण ती लग्न जावन येतना, तिचे आवयन तिका एक गूट सांगिल्लो.
“हें पळय सुरेखा, तुका जर घोवाक आपल्या मुठींत दवरपाक जाय जर तुज्या हुकमाखाला ताणें रावंक जाय, तर सद्दां तो पसऱ्यार वचूंक भायर सरतगीर ताका पांयांतल्या व्हाणीन पांच धपके घाल. तुका जाय थंय मार. गालफडार मार, तकलेर मार फाटीर मार आनी ताणें “हें कितें करता गो?” अशें विचारल्यार, आमच्या घराण्याची ही रीतच आसा. अशें सांग. सारऽऽकें मतींत धर. नाजाल्यार हो घोव तुका सामको घश्टें काडूंक लावन “नाका हो बायलेचो जल्म” करून सोडटलो. त्या पयलीं तूच ताचेर तुजो धाक दवर.”
लग्न जावन सुरेखा घोवागेर गेलें. आपली बायल सुंदर, चारचवगांत उठून दिसता. ह्या अभिमानान चंदू बायलेची तोखणाय करूंक लागलो. मात, पसऱ्यार वचूंक तो भायर सरलो तशें सुरेखा हातांत ‘व्हाण ‘घेवन आयलें आनी म्हणपाक लागलें, “मात्शे रावात,”
“कितें गो? व्हाण कित्याक हाडल्या?”
“फाट करात सांगतां.”
अशें म्हणत सुरेखान व्हाणीन ताचेर पांच धपके घाले.
“अरे, अरे, हें गो कितें?कित्याक व्हाणीन मारता म्हाका. हांव घोव मगो तुजो.”
“हय. जाणां हांव. म्हणुनूच मारतां. कित्याक तर आमच्या घराण्याची तशी परंपरा आसा. म्हजी आई पप्पाक अशीच मारता आनी तिणें म्हाकाय तशेंच करूंक सांगलां.” चंदूचो सगळो उत्साहच गेलो. बेजारून तो पसऱ्यार गेलो.
करतां करतां लग्नाक पंचवीस वर्सां जालीं. तांका दोन भुरगींय जालीं. बाबू व्हडलो, तेवीस वर्सांचो. ताचें नांव श्रीराम. बाय दुसरें एकवीस वर्सांचे ताचे नांव निर्मला. आतां जांवय हाडपाचे दीस आयले, तरी सुरेखाचें चंदूक व्हाणीन धपके घालपाचें काम चालूच आशिल्लें.
चंदू सामको बेजारलो. ताका विचार आयलो.”फाल्यां ‘सून’ येतली. ‘जांवंय’ येतलो आनी तांचें फुडें हें म्हजेर अशेच धपके घालत तर कशें करप?” भिरकी भरशीं तो नीट्ट शेंवटलो. सोमतो बिरबलागेर गेलो. ताचे पांय धरले आनीक आपली कर्मकाणी ताच्या कानार घाली.
“तें सोड रे. मागीर पळोवया तें. म्हाका सांग .तुका एक लग्नाची चली आसा खंय? तुजी चली बरी सुंदर दिसता खंय? गोरीपीट्ट बावली कशी आसा खंय? वाचूंक बरोवपाक येता खंय तिका? अशें आयकलां.”
“हय बिरबल साहेब.”
“आयक . म्हज्या भयणीचो एक चलो आसा. बरो ऊंच लांब .बरोऽऽ दिसता. वैजकी शिक्षण घेतलां ताणें. आतां सव्विसावें वर्स ताका. तुज्या चलये खातीर म्हण्टां हांव. घरा वचून तुज्या बायलेक सूचय हें स्थळ. तुजी कागाळ मागीर पळोवया ती.”
“हय हय. पयलीं बायलेक हें सांगतां. कोणें तरी सुचयलां न्हंवरो अशें सांगतां.” सोयरिकेचें आयकून बायल खूश जाली. यथा प्रथा रीतसर लग्न बी जालें. निर्मल घोवागेर गेलें. वतना सुरेखान ताकाय व्हाणांचो जोड दिलो आनी तोच गूट ताकाय सांगलो.
पोर निर्मल दिसपाक सुंदर तशें मनानय सुंदर. आवयन तर आमची परंपरा म्हणून त्यो व्हाणो दिल्ल्यो खऱ्यो पूण ताणें सरळ आपल्या घोवाक म्हणल्यार रमेशाक तें सगळें सांगलें आनी म्हणलेंं, “तुमी म्हज्या खातीर देवाच्या जाग्यार आसात. हांव तुमकां व्हाणेन कशें मारतलें?. आई बाबाक मारता तें पळोवन म्हाका खूब वायट दिसता. ह्यो व्हाणो हांव भायर उडयतां. “
“हं. गुणाची आनी अपूर्बायेची ती म्हजी बायल! म्हाका म्हज्या ‘बिरबल मामान’ सगऽळें सांगलां. आनी ताचेर उपाय बी सांगला. तूं ओग्गी राव आनी मजा पळय. तुजो बाबा तुज्या बरोबर आमगेर आयला न्ही? ताका हांव सारखें वखद सांगतां.”
धुवेक घोवागेर सोडूंक आयिल्लो चंदू परत घरा वचूंक भायर सरलो. तेन्ना जांवय रमेशान ताका थांबयलो आनी बिरबलान ताका समजावन सांगिल्ले, तशें मावांच्या म्हणल्यार चंदूच्या हातांत एक काजळ, कुकूम, हळद, थापून वयर तांबडो तीर बांदिल्ली बरीऽ रूंद लोखणाची कांब दिली आनी सांगलें, “बाबा ही आमची घराण्याची रीत आसा. कीं ही लोखणाची कांब तुमगेर व्हरपाची. सद्दां तिची पूजा करपाची आनी तुमी भायर सरून वतना ह्या कांबीन म्हज्या सासूमांयचेर सात रट्टे मारपाचे. धुवेचें लग्न जालें कीं, जांवयाच्या भलायके खातीर हे रट्टे तिका सोसचेच पडटले, अशें जांवयान सांगलां अशें तिका सांगात.”
चंदू कितें तें समजलो. ताका बिरबलाचीच ही कळाशी हें समजलें. “जरी बिरलान म्हाका सांगूंक ना, तरी जांवंयाक कितें करप, हें सांगलां तर .”अशें मनांत म्हणत तो हांसत घरा आयलो.
जांवयान सांगिल्ले प्रमाणें,ताणें ती लोखणाची कांब पूजेक लायली. बायलेन “हें आनी कितें?” विचारतगीर ताणें “जांवयान तांची परंपरा चलोवंक सांगलां.”इतलेंच सांगलें आनी दुसरे दिसा भायर सरतना ती ‘कांब’ हातांत घेवन भायर आयलो.
बायल आज तो धुवेगेर राविल्ल्या दिसांचो हिशोब करत तितले धपके घालपाक व्हाण घेवन आयली. मारचे पयलींच चंदून तिका आडयली आनी म्हणलें, “हें पळय जांवयाच्या घराण्याची रीत पयलीं करपाची. तेन्ना तूं पयलीं फाट कर”
तिणे फाट केली तशे ताणें तिचेर कांबीचो एक रट्टो घालो. चड फोर्सान न्ही पूण घालो.
“आवय गे!”सुरेखा कळवळलें सामकें.
“ही कसली घराण्याची खुनशी रीत तांची.? जीव वचत कोणाचोय.”
“आगो ‘जांवयाच्या भलायके खातीर तशें करूंक जाय खंय. तशी ताच्या घराण्याची रीत ती. तूं कशें म्हाका व्हाणेन मारता? तुमच्या घराण्याची रीत म्हण्ण. तशेंच हें खंय.”
“उजो लायात त्या रितींक.आयच्यान हांव तुमकां मारचें ना. तुमी म्हाका मारी नाकात. आईचें आयकून म्हजी व्हडली चूक जाली. क्षमा करात म्हाका.” म्हणत तिणें चंदूचे पांय धरले आनी चंदून मनांतल्या मनांत बिरबलाचे उपकार मानले. ही बिरबलाचीच हिकमत. हें ताका कळून चुकलें. खरेंच. असो हो बिरबल चतुर हुषार हजरजबाबबी आशिल्लो.
तेजश्री गोपाळ प्रभुगांवकार
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
