भांगरभूंय | प्रतिनिधी
(नवे पिळगेन तपासणेघराच्या वेवस्थेंत मोबायल व्हॅनीची भर घाल्ल्यान पैसुल्ल्या गांवांतल्या पिडेस्तांची बरी सोय जाल्या…. आतां मुखार…)
आमच्या तपासणेघरांत दरवर्सा चाळीस ते पन्नास हजार पेशंट उपचारा खातीर येतात. म्हणल्यार दरदिसाक देडशें-दोनशें पेशंटांक तपासचें पडटा. आमचें वट्ट मनीसबळ पळयतना आनी आशिल्ल्यो साधनसुविधो पळयतना पेशंटांचो हो आंकडो खूबच व्हड आसा. हाचेर येतल्या काळांत जैत जोडूंक नव्या पिळगे सामकार सगळ्यांत व्हड आव्हान आसतलें.
दिगंतान जशी तपासणेघराची जापसालदारकी आपणाचेर घेतल्या तशीच अनिकेतान प्रकल्पाच्या वेवस्थापनाची जापसालदारकी आपणाचेर घेतल्या. हें काम कितलें कटकटीचें ताची कल्पना भायर कोणाक येवचीं ना. पूण आमी आयुश्यभर ही जापसालदारकी सांबाळिल्ल्यान तातूंतलीं आव्हानां आमकां खबर आसात. खर्च आकांत आनी फंड मात नांवा पुरतो. ही आमच्या प्रकल्पा मुखावेली दर वर्साची अडचण आसता. प्रकल्प वाडत आसा आनीक ताका लागून खर्चांतय वाड जायत आसा. त्या खातीर ही जोडमोड कशी करप, हाच्याच येवजणेंत तो सतत आसता. आमच्या प्रकल्पा विशीं भायल्या जगाक सारकी म्हायती मेळ्ळी तर लोक आपआपल्या तांकी प्रमाण ह्या प्रकल्पा कडेन जोडून घेवपाक शकतात, अशी ताची कल्पना आसा. हेमलकसा प्रकल्पा खातीर आजुनय बऱ्याच जाणांक सारकी म्हायती ना. जांकां आसा ते अंतर चड म्हणून आमचे मेरेन पावपाक शकनात. त्या खातीर अशा लोकां मेरेन आमीच पावपाक जाय, अशें अनिकेतान थारायलां. ताका लागून ताणें एक खूबच व्हड फोटू प्रदर्शन तयार केलां. आमचे कडेन कोणें कोणें काडिल्ले प्रकल्पाचे जायते फोटू आसले. प्रदर्शना खातीर म्हुणून फोटू काडपाक ऑक्सफॅमानय मजत केली. हे सगळे फोटू परेशान लॅमिनेट करून दिले आनी तातूंतल्यान प्रदर्शना खातीर साहित्य तयार करप जालें.
पयलें प्रदर्शन पुण्यांत जालें. ह्या प्रदर्शनाक उपाट प्रतिसाद मेळ्ळो. सात हजार सुमार लोक येवन तें पळोवन गेले. शाळा- कॉलेजांतल्या भुरग्यांनीं हें पळोवचें ह्या खातीर खास प्रयत्न केल्लो. प्रदर्शन पळोवपाक येवपी लोकांक आमच्या कामाचें म्हत्व कळचें आनी त्या खातीर तांणीं जाता तितली मजत करची, अशी अपेक्षा हें प्रदर्शन मांडटना ताच्या मनांत आशिल्लीच. पूण त्याय परस आमी ज्या वाठारांत काम करतात त्या भागांतल्या आदिवासींच्या प्रस्नांची जाणविकाय करुन दिवप, हो उद्देश चड आसलो. ह्या प्रदर्शना निमतान ताणें एक ‘लोकबिरादरी इश्टमंडळ’ स्थापन केलें. हातूंत सगळे विद्यार्थीच आशिल्ले. ह्या इश्टमंडळा मार्फत लोकां मेरेन नेमान पावप, असो प्रयत्न करपाचे आसले.
पुण्या फाटोफाट मुंबय, ठाणें, नाशिक हांगाय प्रदर्शनां जालीं. ह्या प्रदर्शनांकय उत्तम प्रतिसाद मेळ्ळो. ह्या प्रतिसादावेल्यान एक गजाल आमच्या लक्षांत आयली, ती म्हणल्यार लोकांक आमच्या कामा खातीर उत्सुकताय आसा आनी तांकां खंयच्या ना खंयच्या तरी मार्गान आमच्या प्रकल्पा कडेन जोडून घेवपाक उमेदय आसा. प्रदर्शनां करून लोकां कडेन जोडून घेवपाची प्रक्रिया सुरू करपाच्या, अनिकेताच्या कल्पनेक अशे तरेन मूर्त रूप मेळत आसा.
प्रकल्पाच्या वेवस्थापनाची जापसालदारकी सांबाळटा आसतनाच अनिकेत शाळेची जबाबदारीय सांबाळटा. तो प्रकल्पांतल्या शाळेचो संचालक आसा. आमचें काम लोकां मेरेन पावोवपा खातीर ताणें जशे प्रयोग सुरू केल्यात तशेच ताणें शाळेंतय वेगवेगळे प्रयोग करपाक सुरवात केल्या. आमच्या शाळेंत येवपी भुरगीं भौतेक माडिया आदिवासी आसतात. तांची माडिया भाशा आनी शाळेंत शिकयतात ती मराठी भाशा हांचो एकमेका कडेन कांयच संबंद ना. खरें म्हणल्यार, धा- वीस वर्सांपयलीं हो प्रस्न जितलो कठीण आसलो तितलो तो आतां उल्लो ना. पूण ह्या भुरग्यांच्या शुद्धलेखनाचेर आजुन बरेंच काम करचें पडटा. त्या खातीर अनिकेतान खाशेले प्रयत्न सुरू केल्यात. हांगच्या भुरग्यांक नाचाची, संगीताची सभाविक जाण आसता, ओड आसता. तांच्या खातीर सगळ्या तरेचीं वाद्यां अनिकेतान शाळेंत हाडल्यांत.
शाळेंतल्या भुरग्यांक शिक्षणा वांगडाच कंप्युटर ट्रेनिंग, मेस्तकाम, शिंवणकाम, बांबूकाम, सिरॅमिक वस्तू काम अशीं वेवसायांक उपेगी जायतीं कामां शिकोवपाक सुरवात केल्या. ताणें प्रकल्पांत एक बेकरीय सुरू केल्या. थंय करतात ते उंडे, फाती बिस्कुत्यो भुरग्यांक एक फावट सकाळच्या च्या पिवपावेळार दितात. विद्यार्थ्यांक शेतकामाचेंय शिक्षण दितात. रोव कसो काडप आनी रोवप, खंयचें पीक केन्ना आनी कशें घेवप, हें तांकां शिकयतात. थोड्या व्हड भुरग्यांक बँडेज कशें तयार करप, वखदांचे डोस कशे दिवप, स्टरलायज कशें करप बी ह्यो गजाली शिकयतात. शाळा सांबाळून कांय भुरगीं प्राण्यांचीय जतनाय घेतात. शाळेखातीर आनीक जायते प्रयोग करपाचे अनिकेताल्या मनांत आसात, ते फुडें खरे जातलेच.
दिगंत आनी अनिकेता उपरांत आतां आमचें चली आरती…… हेमलकसाच्या वाठारांत कुपोशणाचें प्रमाण खूब आशिल्ल्यान केन्ना केन्ना आवयक बाळांतपणांत मरण येतालें. जायतेदां बाळांतिणीक आमचे कडेन हाडनास्तना तिचें बाळांतपण घराच करताले. ताका लागून तिका फावोतशे वैजकी उपचार मेळना आसले. अशा वेळार फाटल्यान उरिल्ल्या भुरग्यांचें कितें, तांकां कोण सांबाळतलो, हो मुखेल प्रस्न निर्माण जातालो. दुसऱ्याची भुरगीं सांबाळपा इतलो वेळ आनी तांक कोणा मदीं आसतली? मागीर अशीं कांय भुरगीं आमचे कडेन येवपाक लागलीं. हीं भुरगीं ल्हान आसतना आमच्या कार्यकर्त्यांमदीं कोणाच्या तरी घरांत रावतालीं आनी थोडीं व्हड जातकच थंयच्यानच शाळेंत वचपाक लागतालीं.
कांय भुरगीं दोन वर्सांचीं जातकच आपापल्या घरा वतालीं आनी उपरांत परत शाळे खातीर म्हुणून येतालीं. 1980 वर्सा आयिल्लो धीरज हो असो पयलो भुरगो. आरतीय आमचे कडेन अशेंच आयलें. ताच्या आवयचें बाळांतपण तांच्या घरच्यांनी घरा कडेनच केल्लें. तातूंत तिका मरण आयलें आनी नव्या जल्मल्ल्या ह्या बाळकाची भलायकीय बरी नाशिल्ली. आवयच्या मरणा उपरांत आरती प्रकल्पांत आयलें तेन्ना तें फकत चार-पांच दिसांचें आसलें. डायरिया जाल्ल्यान ताची भलायकी इबाडिल्ली. तेन्ना प्रभा- गोपाळागेर आरती सारकेंच आयिल्लें एक बाय आसलें. रेणुका- विलासागेरय एक भुरगें आसलें. प्रभु आनी चतुरा कडेन एक भुरगें आसलें. ताका लागून आरती आमचे कडेन उल्लें. ताची भलायकी आजुन सारकी नासली. पूण तें बरें जांवचें म्हुणून मंदान ताका खूब जतनायेन सांबाळ्ळें. तातूंत मंदाक ताची इतली माया लागली की ताची भलायकी सुदारतकच लेगीत ताका ताच्या घरा धाडचेंशें दिसना जालें. दिगंत आनी अनिकेताकय ताची खूबच संवकळ जाल्ली. तें भयण म्हुणून तांकां ओड लागिल्ली. ताका लागून आरती आमचे कडेन रावलें आनी आमचेंच जालें.
(मुखार चलता)
प्रकाशवाटा (मूळ लेखक : डॉ. प्रकाश आमटे)
98505 35051
देविदास गजानन नायक
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
