लिपी पासत न्हय, कोंकणी पासत…

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

आयची पिळगी आपल्या भुरग्यांक घरांत इंग्लिशींत वाडयतात, देखून तीं पिरायेन व्हड जातात तशीं कोंकणी पासून पयस जायत वतात, असलीं आपल्या भुरग्यांक कोंकणी शिकयतलीं?

कोंकणीचो खरो इतिहास कोण बरयतलो? रोमी लिपी श्रेश्ठ म्हूण रोमी लिपी मोगी उठाबशी काडटात जाल्यार नागरी हीच कोंकणीची सैमीक लिपी म्हूण दाखोवपाचो यत्न नागरी लिपी मोगी करतात. पयलीं भास कितली श्रेश्ठ हें सिद्ध करूंक वावरुंया आनी तिचो खरो इतिहास शिकुंया. फाटल्या शेनवारा पेडणेच्या संत सोहिरोबानाथ अंबिये सरकारी म्हाविद्यालय आनी संशोधन केंद्रान आपल्या इतिहास आनी कोंकणी विभागा वतीन आयोजीत केल्ल्या ‘भाशीक पर्यावरण : इतिहास आनी संघर्श’ ह्या विशयाचेर राश्ट्रीय परिसंवाद आयोजीत केलो. तांतूत कोंकणी विशीं बऱ्योच गजाली उग्त्यो जाल्यो, जांच्यो जापो प्रपत्रां मांडटल्यां कडेन लेगीत नाशिल्ल्यो. ह्या परिसंवादा वरवीं आमकां विचार मांडपाची आनी बरेंच कितें शिकपाची संद दिल्ले खातीर कॉलेजीचे आभार.  

पुर्तुगेज काळांत कोंकणीची खरेंच उदरगत जाली? त्या काळांत पयलो छापखानो आयलो आनी कोंकणी पुस्तकां छापलीं, ही बरी गजाल.  पूण, त्याच पुर्तुगेजांनी कोंकणी काबार करुंक यत्न केले हिवूय विसरपाची गजाल न्हय. तांकां धर्मप्रसारण करूंक जाय आशिल्लें म्हूण ते कोंकणी शिकले, पूण तांतूंतल्याच कांय जणांनी ह्या बऱ्या पावलाक काळखी फांसली. जें कितें कोंकणीचें बरें जाल्लें तें ह्याच काळांत पुसून गेलें. कोंकणीचें नशीब बरें, मोन्स. सेबास्त्यांव रुदोल्फो दाल्गादो आनी शणै गोंयबाब सारके पंडीत निपजले आनी कोंकणी भाशेक दिशा दिवपाचो यत्न जालो. हें आमकां बरयल्लें मेळटा.

पुर्तुगेजां पयलींची कोंकणी

पुर्तुगेज येवंचे आदीं कोंकणीची परिस्थिती कितें आशिल्ली, हाचेर अजून बरोच उजवाड पडचो आसा. कोंकणी भास म्हूण स्कुलांनी आनी कॉलेजींनी शिकयतना ही बुन्याद भुरग्यां मुखार दवरप भोव गरजेचें. पुर्तुगेज येवंचे आदीं गोंयांत मौखीक रुपान कोंकणी आशिल्ली हें सत, पूण हालींच नवी गजाल फुडें आयल्या, तेराव्या शेंकड्यांत लिखीत स्वरुपांत कोंकणी आशिल्ली म्हूण. आदिवासी समाज- अभ्यासक प्रतापसिंह वेळीप काणकार म्हणटात, ‘तेराव्या शेंकड्यांत ‘ज्ञानेश्वरी’ ग्रंथांत कोंकणींतल्यान कांय ओळी बरयिल्ल्यो मेळटात.’ जर अशें आसा जाल्यार ताची नोंदणी जावंक जाय. भाशेचो इतिहास शिकपी भुरग्यांक हाचे पुरावे दिवंक जाय. ते शिवाय आमी जे भाशेचे कार्यकर्ते म्हूण वावुरतात, तांकांय हाचें गिन्यान आसूंक जाय.

कांय दीस आदीं देवनागरी लिपींत बरयल्लो एक शिलालेख मेळ्ळो म्हूण पत्राचेर बातमी आयली, ताचीय नोंदणी जावंक जाय. लिखीत रुपांत आनी पुराव्यां सयत मेळटात त्या गजालींक आमी फाफडूंक शकनात. ह्याच राश्ट्रीय परिसंवादाच्या समारोप सुवाळ्याक मुखेल सोयरो म्हूण आयिल्ल्या उच्च शिक्षण संचालनालयाचे सहायक संचालक डॉ. केशव धुरी हांणी म्हणलें, संयुक्त राष्ट्र शिक्षणीक, वैज्ञानीक आनी सांस्कृतीक संघटना (युनेस्को) हाणें कोंकणी एक असुरक्षीत भास आसा अशी नोंद केल्या. इतले कोंकणी उलोवपी लोक आसतना कोंकणीची ही परिस्थिती कित्याक जावंची?

लिपीवाद कुशीन पडूंक जाय

हे खातीर आमी गंभीरतायेन विचार करपाची गरज आसा. आमचे मदलो लिपीवाद पयले सुवातेर कुशीन पडूंक जाय. आपणाक फुडें वचूंक दुसऱ्याक फाटीं उडयलो, हो विकास जायना, सांगाता रावून करता तो विकास. 2009 वर्सा युनेस्कोन कोंकणी असुरक्षीत वर्गीकरणांत घाल्ली. आतांची लोक प्रवृत्ती पळेली जाल्यार आयची पिळगी आपल्या भुरग्यांक घरांत इंग्लिशींत वाडयतात, देखून तीं पिरायेन व्हड जातात तशीं कोंकणी पासून पयस जायत वतात, असलीं आपल्या भुरग्यांक कोंकणी शिकयतलीं? घरांत इंग्लीश भितर सरपाचें कारण कितें? कारण इंग्लीश पोटाची भास जाल्या. कितल्या जणांक विदेशी भेसाचें, वस्तुंचें, भोंवड्यांचें, संकल्पनांचे दुवाळें लागल्यात. निजाचें तांकां वळखुपाक कळना कित्याक तांकां स्वाभिमान ना. आवय- बापायक रेस्पेत दिनाशिल्लीं भुरगीं कोंकणीक खंय रेस्पेत दितलीं? म्हणून चार उपाय जर आमी आतांच घेतले जाल्यार कोंकणी फुडले पिळगे मेरेन शाबूत दवरूंक शकतले.

कोंकणी उलोवप्यांचो आंकडो देंवता

कोंकणी उलोवप्यांचो आंकडो देंवता ही वस्तुस्थिती. तो शाबूत दवरुंक वा वाडोवंक कितें करूंक जाता? कोंकणीच्या कार्यावळींनी वाड जावंक जाय. अशें म्हणटना कोंकणीचो मोग लागपी कार्यावळी स्कुलांनी आनी कॉलेजींनी जावंची गरज आसा. जे तरेन कांय राश्ट्रांनी व्हड जातकच कोणूय जावं, पूण ल्हानपणात देस राखणेचो अभ्यास करचो पडटा ते तरेन कोंकणी राखपाचो अभ्यास मुळांत सावन जावंक जाय. कोंकणी भास प्रत्येक अभ्यासक्रमांत एक विशय म्हूण सक्तीन आसूंक जाय. कोंकणीचीं पाळांमुळां दरेका गोंयकाराक खबर आसूंक जाय. जो मनीस कोंकणीची जी लिपी वापरता, ताका ते लिपींत वावरूंक स्वातंत्र्य  जाय, तेन्नाच तांच्या काळजांनी कोंकणीचो मोग तिगून उरतलो.  आमच्या कार्यावळींनी जाता तितलो कोंकणीचो वापर जावंक जाय. आमचे कडेन ‘वावराड्यांचो इश्ट’ सातोळें आसा, ‘भांगरभूंय’ दिसाळें आसा, हेरुय म्हयनाळीं आसात, तीं विकतीं घेवंक आमी अनमनतात, असलीं आनीक नेमाळीं- दिसाळीं उजवाडा हाडपाचो यत्न जावंक जाय आनी लोकान तीं विकतीं घेवन वाचपाची संवय लावूंक जाय.  विकतीं घेनात जाल्यार फुकट दिल्यार तरी वाचतलीं?  अशे कोणूय दिसल्यार, तीं फुकट दिवपाची वेवस्था करूंक जाय. भुरग्यां खातीर जाता तितल्यो चड वाचपाच्यो-बरोवपाच्यो स्पर्धा घडोवन हाडूंक जाय. 

डॉ. धुरीन आनीक एक मुद्दो फुडें हाडलो, जीं भुरगीं धावेक जावं बारावेक अव्वल गूण घेवन इनामां मेळयतात, शिक्षण सोंपतकच तीं कोंकणी कडेन आसतात? कोंकणी खातीर तांचें कितें योगदान आसता? ह्याय प्रस्नाची गंभीरतायेन दखल घेवंक जाय. आमचें शिक्षण फकत इनामां पुरतें उरनासतना, प्रत्येक गोंयकारान कोंकणी म्हजी भास आनी तिची राखण करप वा तिका सुरक्षीत दवरप हें आपलें कर्तव्य अशें मानपाक जाय.

पुस्तक वाचनाची सक्ती जाय

आमी वाचपघर संस्कृताय भितर काडूंक जाय. दर एका भुरग्याक पुस्तकां वाचूंक लावपाची पयलीं सक्ती करूंक जाय आनी ताचेच वरवीं तांच्यांत वाचपाचो मोग वाडटलो हाची जतनाय घेवंक जाय. गोंयांत आनी महाराश्ट्रांत देवनागरी आनी रोमी लिपींत, कर्नाटकांत कन्नड आनी देवनागरी लिपींत, केरळांत मळयालम लिपींत आनी गुजरातांत गुजराती लिपींत वाचप संस्कृताय फुडें व्हरुंया. हांवें हे चळवळीक सुरवात दिल्या, पूण फावो तशें तें आजून घडलें ना. आयोजन करपाचे हात वाडले जाल्यार गंभीरतायेन फुडें वचूंक जाता. हे खातीर कोंकणीच्या सगळ्या संस्थांनी मुखार येवपाची गरज आसा. स्कुलां, कॉलेजी आनी विद्यापिठांनी सहकार दिवपाची गरज आसा. हातांत हात घालून कोंकणीच्या बऱ्या फुडारा खातीर इल्लो त्याग करुंया. सगलो 100 टक्के कोंकणी मनीस हांतूंत वांटेकार जावंचो ना, जे आसात तांणींच तें फुडें व्हरपाचें.  कोंकणी पासत या न्हय मुखार?

—- 

– विन्सी क्वाद्रूस, राय, साश्ट

मो. – 9822587498