लिपयो पुसून गेल्यो जाल्यार भास उरतली?

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

गोंयकार उदार मनाचे, शांत आनी सुसेगाद अशी उपमा आसा. पूण भाशेचो प्रस्न येतकच आमी आपुणूच वांटून वतात.

कोंकणी आमची गिरेस्त भास अशें जायते जाण म्हणटात. अशें आसा जाल्यार अजून कितल्यो गजाली जायनासतना कित्याक उरल्यात? कोंकणी कडेन कितलेशेच शब्दकोश आसात. पूण सद्याक कितले कोशकार आसात? कोंकणी कडेन कितलेशेच सृजनशील बरोवपी आसात. पूण असृजनशील बरोवपी कितले आसात? प्रवासवर्णन आनी इतिहास बरोवपी कितले आसात? गोंयच्या मुखेलमंत्र्यान विधानसभेंत कोंकणी मनशाक सरळ थोमणो मारलो, आमचे कडेन भाशांतरकार नात. कितले भाशांतरकारआसात? कोंकणी भाशेक पांच लिपी आसात, आनी हालींच आयकूंक आयलां कोंकणी मनीस गुजराती लिपींत बरयता म्हूण. ह्या सगल्या लिपींतली कोंकणी समजूंक मनीस तयार करूंक आमी फाटीं पडल्यात. कोंकणी भाशे बराबर तिच्यो सगल्यो लिपी कळटलो तयार करूंक हें आव्हान आसा. हे शिवाय संवसारभर शिंपडिल्ल्या गोंयकारांक कोंकणी दिवचे खातीर आमचे कडेन पत्रकार नात. तशी पत्रकारिता लेगीत आमचे कडेन ना.

कोंकणी मळार नव्यो उणिवो लक्षांत आयल्यो तांचेर अभ्यास करप हें म्हजें तशेंच सगल्या कोंकणी मोग्यांचें काम. आयज कोंकणी संवसारभर दिश्टी पडटा, पूण ह्या दिसण्यांत आर्टिफिशियल इन्टेलिजन्साचो वास दिसना. ह्या तंत्रा वरवीं कितें कितें करूंक जाता अशें समाजीक माध्यमाचेर चर्चा आयकूंक मेळटा, वाचूंक मेळटा पूण प्रत्यक्षांत ताचो कितेंच फायदो जाल्लो जाणवना. म्हजे सारक्या सिनियर सिटिझनाक ह्यो गजाली ‘झप्प’ करून कळच्यो नात, पूण आयच्या तरणाट्यांक त्यो रोखड्यो कळटल्यो. म्हणजे तरणाट्यांचो आनी जाण्ट्यांचो एकवटीत वावर जावंक जाय, तो जायना. जाण्टेले आपणाक किकोंत करतात असो तरणाट्यांचो आरोप आसा, म्हण ते आपले दिशेन कार्यां करतात, कांय फावटीं तीं जाण्ट्यांक आवडनात. तांकां सांगाता घेतल्यार कोणाचें कितें लुकसाण जातलें?

कोंकणी भाशेंत कितलीं डिजिटल पुस्तकां आसात? असो एक प्रस्न एके चर्चेंत गाजलो. सगले बरोवपी एकामेकाच्या तोंडाक पळेवंक उरले. आयज डिजिटलायझेशन हाता कडेन येवन आसा, तरी कोंकणी पुस्तकां डिजिटलायज्ड जायनात. कांय दीस आदीं आमची भेट डॉ. नितीन बोरकारा कडेन जाली. हालींसरा ते आपल्या बापायचे जल्म शताब्दी निमतान खूब व्यस्थ आसात, तरी ताणें आमकां वेळ दिलो. ताचो बापूय लक्ष्मीदास कृष्ण बोरकार हाणें सांगिल्ल्या अस्सल इतिहासाचें कोंकणी पुस्तक ‘अठरा जून, एक क्रांतीयात्रा’ फाटल्याच वर्सा उजवाडा आयलें आनी करतां-करतांतें 8-10 भासांनी अणकारीत जालें. येता त्या डिसेंबरांत आनिकूय भासांनी तें अणकारीत जावन उजवाडा येवपाचें आसा, तांतूंत आमकांय एक संद मेळ्ळ्या. एका पत्रकाराच्या पुस्तकाची एका वर्सा भितर इतली तांक पळेवन नवलूच घडलें म्हणचें पडटलें. कितल्या जणांनी डॉ. बोरकाराची तुस्त केल्या? आमकां आमचेंच पडलां. दुसऱ्याक वयर काडटा तो स्वताक वयर काडटा अशें आमी मानतात.

कोंकणींतल्यान कितले ऑनलायन कोर्स आसात? नात जाल्यार ते कित्याक नात? तशी मांडावळ करून आमच्यान ते सुरू करूंक जायनात? फुडाकार घेवपी आमचे मदीं कोणूच नात? कोंकणीच्यो कितल्यो संस्था आसात, तांणी फुडाकार घेवंक जायना? तांचे कडेन बळगें ना? कोंकणीची विकिपिडिया उक्ती केली जाल्यार थंय फावो ती म्हायती मेळना. ही म्हायती घालूंक आमी समर्थ नात? वा आमकां भिरांत दिसता ती कोण तरी चोरून व्हरून तिचो गैरवापर करतलो म्हूण? इंग्लीश भाशेन उलयता तें बरोवंक मेळटा अशी तजवीज केल्या, ती कोंकणी कडेन कित्याक जायना? गरज ती सामुग्री तयार करूंक आमी कित्याक फाटीं पडटात? कोंकणी कितल्याच लिपींनी बरयतात पूण एक लिपी दुसरे लिपीक वळखना. म्हण त्या त्या लिपींची उदरगत जायना. देवनागरी लिपीक सरकारी आसरो आसा म्हूण तिची एक दिशा शाबूत आसा. पूण सगल्यो लिपी उदरगत करूंक लागल्यो जाल्यार एकूण भाशेची उदयत जावची ना? सरकारी आसऱ्यान त्या हेर लिपींक वयर काडूंक येवजिलें जाल्यार कोंकणीचें बळगें आनीक मजबूत जावचें ना?

गोंयकार उदार मनाचे, शांत आनी सुसेगाद अशी उपमा आसा. पूण भाशेचो प्रस्न येतकच आमी आपुणूच वांटून वतात. आमकां तरी हें सारकें दिसना. आमी द्रव्य अवस्थेंत आसात, उदका भशेन. ज्या जाग्यार घालतले, त्या आकारान तें दिश्टी पडटलें. ग्लासांत घाल रावंड जातलें, खळियेंत घाल, तें व्हांवंक लागतलें, न्हंयेंत ओतय तें विरगळून वतलें, मडकेंत घाल तें मडके भशेन जातलें. आमी आतांच आव्हानात्मक स्थितींत भितर सरल्यात. जायती उदरगत जाल्या पूण सगल्या लिपींक सांगाता घेवन एकवटीत उदरगत करपाची गरज आसा.

कांय दीस आदीं, सरकारी नोकरे खातीर मुलाखत दिवंक कोंकणीचें गिन्यान तपासतात ती प्रस्नपत्रिका हातांत पडली. ती कोणे तरी शिक्षकान काडल्या आसतली. आंमकां दिसलें ती उमेदवाराक कश्ट दिवपा खातिरूच काडल्या. पांच-धा वर्सां भाशीक शिक्षणा पसून पयस आशिल्ल्या उमेदवारांक तसले प्रस्न घालप समा न्हय. एक दीस चुकून एका मुलाखत मंडळांत वांटेकार जावपाची संद मेळ्ळी. थंय कोंकणीची तपासणी करप्याचे प्रस्न आयकल्यार तो कोंकणी शिकोवंक मुलाखत दिवंक आयला काय दिसलें. आमचे म्हायती प्रमाणें मुलाखती वेळार कोंकणीचें गिन्यान तपासचें आसता, कोंकणीची गुणवत्ता न्हय.

जायतीं भुरगीं धावेक आनी बारावेक कोंकणी शिकतात आनी मागीर वेवसायीक शिक्षणा कडेन वळटात. उपरांत तांचो कोंकणी कडेन संबंद आसना आनी सरकारी नोकरे वेळार मुलाखतींत तीं शेणटात. असल्या भुरग्यांक ह्या ना त्या निमतान कोंकणी कडेन दवरूंक आमीच उपाय काडपाची गरज आसा. तांकां कोंकणीच्या वावराक घुस्पावन दवरूंक तांचीच भास जशी आर्टिफिशियल इन्टेलिजन्सांत तांकां आस्पावन घेवं येता, समाजीक माध्यमांत कोंकणी वापरूंक लावूंक जाता. मुखेल म्हळ्यार लिपीभेद नासतना कोंकणी उलोवंक आनी बरोवंक प्रोत्साहन दिवं येता. आमकां भास सांबाळपाची आसा. कोंकणी उलोवपी लिपींनी वांटून गेल्लो इल्लोसो लोक, लिपयो पुसून गेल्यो जाल्यार भास उरतली?

—-

विन्सी क्वाद्रूस

9822587498