भांगरभूंय | प्रतिनिधी
वैष्णवी रायकार हाचो होंवयांचेर बरयिल्लो हो प्रबंध पुस्तक रुपान (एक पान हळडुवीऽऽ) उजवाडाक येता, ही खूब खोशयेची गजाल. कोंकणी लोकवेदाच्या विवीध प्रकारांचेर आजवेर जायतीं पुस्तकां उजवाडाक आयल्यात, खासा वैष्णवीचें लग्नाच्या होंवयांचे संकलन उजवाडाक आयलां. पूण होंवयांचेर चिकित्सक अभ्यास करून उजवाडाक येवपी हो पयलोच प्रबंध.
वैष्णवी तरणाटे पिळगेचें प्रतिनिधी. फाटल्या पांच- सात वर्सां सावन तें लोकवेद मळार आनी तेंवय खाशेलेंपणान, होंवयांचे संकलन आनी अभ्यास करपा खातीर वावुरता. मुळांत तें एक सर्जनशील लेखिका. ताणें कोंकणी विशयांत एम्.ए. केल्या आनी हें करतनाच ताका लोकवेदाच्या वावराची गोडी लागल्या. ताचो ‘मनभंवर’ नांवाचो एक कविता संग्रह उजवाडाक आयला, तेच बरोबर ताणें स्वरचीत उखाण्यांचें एक पुस्तक जें लोकवेद आनी सर्जनशील साहित्य हे मदले शिमेचेर आसा, तेंवय प्रसिद्ध केलां. ते नंतर लग्नगितांचें पुस्तक प्रकाशीत जालां.
होंवयो हो ताचे आवडीचो विशय. तातुंतले तातूंत ‘लग्नांतल्यो होंवयो’ हो ताचो सामको जिव्हाळ्याचो विशय. होंवयो संकलन करपाक तें गोंयच्या खांची-कोनशांनी भोंवलां आनी आजूनय भोंवतच आसा. गोवा कोंकणी अकादेमीच्या लोकवेद संशोधनवृत्ती येवजणे खाला ताणें ‘होंवयांतली बायलेची संवेदना’ ह्या विशयाक धरून वावर केला, ताचेंच फलीत म्हणून ताणें गोंयभरच्या विवीध वाठारांतल्यान पुंजायिल्ल्या लग्नाच्या होंवयाचें संकलनय उजवाडाक हाडलां आनी आतां ताणें, होंवयो विशयाच्या खोलांत वचून, होंवयांची वेग-वेगळीं आंगा तपासून, अभ्यासून हो प्रबंध तयार केलां. हें काम ताणें स्वताची पदरमोड करून केलां, ही गजाल नोंद करपा सारखी.
होंवी वा होंवयेक, ओवी अशेंय म्हणटात. चार चरणांचो एक प्राकृत छंद वा सदर छंदांत रचिल्लें गीत असो होंवीचो अर्थ मेळटा. गोंय, महाराष्ट्र आनी कांय प्रमाणांत कर्नाटकांतय हो होंवी आसा. ‘ग्रांथीक होंवी’ आनी ‘जानपद होंवी’ (लोकवेदांतली होंवी) अशे तिचे दोन मुखेल प्रकार मेळटात. म्हज्या मतान जानपद होंवी ही आद्य. तिचो जल्म लोकमानसांतल्यान जाला. तर ग्रांथीक होंवी ही एका विशिश्ठ व्यक्तीचे बुद्धींतल्यान वा पंथाच्या तत्वज्ञानांतल्यान जल्माक आयल्या. ती व्यक्तीविशिश्ट आशिल्ल्यान तिचो जल्म मागीर जाला.
गोंयांत वा कोंकणी समाजांत लग्नसंस्कारा वेळार वेग-वेगळ्यो विधी करतना होंवी हो गीत प्रकार गावपाची मुखेलपणान परंपरा आसा. तशेंच कांडप, दळप सारके वावर करतना आदल्या काळार बायलो होंवयो गायताल्यो. हो प्रकार कोंकणी समाजांत, मुखेलपणान बायलांचे जिबेर घोळटना मेळटा, तशेंच ‘जागर’ ह्या लोकनाट्याच्या वेळार गाणेली जी गितां गायतात, तांकांय होंवयो म्हणपाची चाल आसा.
आजवेर कोंकणींत ह्या होंवी प्रकाराचो व्हडलोसो सिध्दांतीक अभ्यास जाल्लो ना. फक्त होंवयांचे कांय प्रकार, हेर लोकगीत प्रकारांवांगडा संकलीत करून पुस्तकरुपान उजवाडायिल्ले मेळटात. कोंकणी होंवयांचो प्रबंध देवनागरींत प्रकाशीत करपी वैष्णवी हें पयलें अभ्यासक. ते खातीर ताची मुजरत तोखणाय.
ह्या पुस्तकांत, ह्या वावराचीं तीन आंगां दिसतात, एक होंवयो गितांचें संकलन, दुसरे वर्गिकरण आनी तिसरें विश्लेशण. संशोधनाचे प्रक्रियेंतल्यो ह्यो तीन अवस्था. वैष्णवीन ह्या तिनय अवस्थांक पाळो दिवन आपलो वावर केला. हातुंतल्या पयल्या दोन पावंड्यांत तें पुरायेन यशस्वी जालां. तिसऱ्या पावंड्याचोय ताचो वावर कौतुकास्पद आसा. ह्या पुस्तकांतली वेग-वेगळी प्रकरणां आनी अखेरचे निश्कर्श ताची चिकित्सक नदर आनी सोद करपाची पद्धत स्पश्ट करता.
लोकवेद क्षेत्रांत वावर करपाची वैष्णवी कडेन उमेद आसा, जिद्द आसा आनी परिश्रम करपाची तयारी आसा. पूण तें भाशेचें विद्यार्थी देखून ताणें लोकवेद शास्त्राचो अभ्यास केल्यार दुदांत साखर पडिल्ले सारखी जातली. लोकवेद आनी लोकसंस्कृताय विशयाचेर कोंकणींतच न्ही तर हेर भाशांनी प्रकाशीत जाल्ल्या पुस्तकांचें वाचन आनी अध्ययन करून आपली सोददृश्टी ताणें धारदार करपाची गरज आसा.
लोकवेद हो सद्द्या संवसारीक मळार भोवचर्चीत विशय. तांच्या संवर्धनाक आनी अभ्यासाक आज प्राधान्य दिल्लें दिसता. मात कोंकणी वा एकदंर गोंयच्या लोकवेद मऴाचेर ओंपून दिवन वावर करपी नवी पिळगी आज फावो ते संख्येन दिसना. पदवी आनी पदव्युत्तर अभ्यासकमांत लोकवेद विशयाचो आस्पाव जाल्लो आसा आनी ते निमतान जायते विद्यार्थी लोकवेदाच्या वेग-वेगळ्या आंगाचेर असायन्मेंट, प्रकल्प तयार करतात. पूण हे विद्यार्थी फक्त आपल्या पदवी पुरतेच ह्या विशयाकडेन जोडिल्ले दिसतात. एखाद्रो-दुसरो आडवाद आसा, पूण भौतेकांक परिक्षा जाली काय तातूंत कांय स्वारस्य दिसना. लोकवेद संशोधनाक लागपी कठीण साधना आनी खर परिश्रम करपाची तयारी वैष्णवी सारखें एखाद्रेंच दाखयता.
वैष्णवीच्या लोकवेद वावराच्या जिज्ञासेचें आनी धडपडीचें हांव मना पसून कवतूक करतां. तशेंच ताच्या ह्या पयल्या वयल्या सोद प्रंबंधांक लोकवेद मळार बरो येवकार मेळटलो अशी अपेक्षा करता आनी ताचें अभिनंदन करता.
डॉ. जयंती नायक
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
