रेंदेरकान्नीचो सोरो रेंदेरकान्नीकूच भुजलो

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

घोवा हातांत सगळी सत्ता आसा म्हण बायल घोवान कितलेय त्रास दिले तर ते सोंसता. पूण हें जेन्ना चड जाता तेन्ना तिची सोंशीकताय सोंपता. मागीर ती आपल्या घोवाचो मान राखपाचें सोडून दिता.

एक रेंदेराचो माडाची सूर काडून ताचो सोरो काडपाचो धंदो आसलो. ताची बायल ताका तातूंत मजत करताली. मडक्यांत सोरो घालून ती बाजारांत व्हरून विकताली. थोडो सोरो ती घराकडेनूय विकताली. सांज जाली की वाड्यावेले लोक तिचे घरा सोरो पिवपाक येताले. एक दीस रेंदेरकान्न बाजारांत सोरो विकपाक गेल्ली. येतना तिका बाजारांतल्यान घरा खातीर सामानूय घेवन येवपाचें आसलें. तिका येवपाक बरोच कळाव जालो. तिगेर सदचे भशेन सांजवेळचीं गिरायकां आयलीं. रेंदेरकान्न सगळ्यांक बरी वळखताली. कोणाक कितलो सोरो दिवप हें तिका ज्युस्त खबर आसली. आतां ती ना म्हण्टगीर रेंदेर तांकां सोरो दिवपाक लागलो. ताका कांयच अदमास नासलो. तांकां दितना हो आपूणूय इल्लें ‘कुट्ट’ करपाक लागलो. त्या घुंवळीत बरी बाचाबाची जाली आनी ताचें पर्यावसन झगड्यांत जालें. रेंदेरकान्नीचे सोऱ्यान भरिल्ले कळशे फ़ुटले. रेंदेरकान्न घरा आयली तर तिणें पळयलें सगळे जाण तायट जावन जमनीर पडल्यात. आनी थोडे भोव शुद्दीर आशिल्ले ते रेंदेरकान्नीकूच गाळी मारतात. हें सगळें पळोवन रेंदेरकान्नीन कपलार हात मारलो. रेंदेरकान्नीचो सोरो रेंदेरकान्नीकूच भुजिल्लो.
जो दुसऱ्या खातीर फोंड खणटा आनी तातूंत आपूणच पडटा तेन्ना ही ओपार मारतात.
घोवाचा राज्य रामराज्य, झिलाचा राज्य यमराज्य
घोवाच्या घरांत घोवाचो धाक आसलो तरीय तो त्या बायलेचो जल्माचो जोडीदार आसता. घोवाच्या जिवार ती निर्धास्त आसता. आपल्या घरांत तीची सत्ता आसता. फ़ुडें ती जाण्टी जातगीर पूत आनी सून हांचो संवसार सुरू जाता आनी तिच्या हातांतली सत्ता वता. पुताचो आनी सुनेचो धाक सुरू जाता. तिका उवेखणी सोंसची पडटा. तेवेळार तिका घोवाच्या वेळचें तें रामराज्य आनी पुताचें राज्य हें यमराज्य अशें दिसता.
पांडव कितले? चौरंगाच्या खुराइतले तीन आनी बोटां दाखयलीं दोन
एका गांवात विठूबाब म्हण एक भाटकार अशिल्लो. आपल्याक सगळें कळटा म्हण बातां मारपी. एक दीस ताका कोणे विचारलें पांडव कितले? हाका तें खबर नासलें. पूण खबर ना म्हण सांगपाक लज. म्हुणून हाणें कितें केलें? ताणें एका चौरंगाक बोट दाखयलें आनी म्हणलें चौरंगाचे खुरा इतले आनी दाखयतना दोन बोटां दाखयलीं. म्हणजे हाणें दोन, तीन आनी चार हे आंकडे सुगूर केले. पूण पांडव पांच हें मात ताका खबर नासली. पांडव पांच म्हण ल्हान भुरग्याक लेगीत खबर आसा. हाका तेंवूंय खबर नासलें. आपल्याक सगळें खबर आसा अशीं बातां मारप्याक ही ओपार मारतात.
दिवंचें तर देवान नाजाल्यार आवशीच्या घोवान
आदल्या तेंपार गांवगिऱ्या, अशिक्षीत आनी गरीब घराब्यांत अस्तुरेचें स्थान नाशिल्ल्या बराबर. तिची आवड आनी उमेद कोण भागयतलो? देवाच्या कृपेन घोवाक जर बरी बुद्द आयली जाल्यार तिची उमेद भागपाची. पूण तिका खबर आसता आपलो बापूय मात जेरूल आपली उमेद भागयतलो, आपल्याक चार पयशे दितलो. घोवा कडेन मागल्यार आनी ताणें तें दिल्यार देवाचीच कृपा म्हणपाची.
मानलो तर घोव नाजाल्यार खुंट्यार व्हरून ठेव
घोवा हातांत सगळी सत्ता आसा म्हण बायल घोवान कितलेय त्रास दिले तर ते सोंसता. पूण हें जेन्ना चड जाता तेन्ना तिची सोंशीकताय सोंपता. मागीर ती आपल्या घोवाचो मान राखपाचें सोडून दिता. आपलो मान दवरल्यार घोवाक मान दिवचो नाजाल्यार ताका उबारुन खुंटयेर व्हरून दवरचो. म्हळ्यार ताका किंमतत दिवची न्हय.
घोव मेल्ल्याकाई बोड ताशिल्लें दुख होड
पयलीं घोव मेल्यार बायलेचें मुंडन करताले. चडशे वेळार हें तिच्या इत्सेभायर जातालें. केंस कापले म्हण तिका खूब दुख्ख जातालें. व्हडल्या दुख्खा परस ल्हान दुख्खाचो चड थातो मातो जाता तेन्ना ही ओपार मारतात. मंगळूर वाठारांतली ही कोंकणी म्हण.
पडक्या घरांक लिपप कितलें? जाणट्या घोवाक जपप कितलें?
पडपाक आयिल्ल्या घराच्यो वण्टींक परत परत मातयेचो लेप लावन त्यो सारक्यो करच्यो पडटात. तसोच आपलो म्हातारो घोव हांतरुणार पडल्यार बायलेक ताची सेवा करची पडटा. आदीं गरीबाली चली आसल्यार तिचें लग्न पिरायेंत खूब फ़रक आशिल्ल्या दादल्या कडेन लायताले. बायल तरणीच उरताली पूण घोव म्हातारो जायत वतालो. आपलें सौभाग्यपण राखपा खातीर तिका घोवाची जतनाय घेवंची पडटाली. त्या काळाच्या लग्न प्रथेचें चित्र सामकार हाडपी ही म्हण.
म्हजे बदला विठी, वाडटां सायबा पिठी
ह्या म्हणी फाटली काणी अशी: एका गांवांत एक घोव आनी बायल रावतालीं. बायल सामकी कश्टाळू. पडिल्लें काम करपी. सामकी मायेस्त. घोवाची सामकी बडदास्त दवरतालो. पूण घोवाक तिचें पडूनच वचूंक नासलें. तो तिका कुंड्यापश्ट लेखतालो. तिचे कडल्यान आपली सगळी सेवा करून घेतालो. पूण तागेलें गांवांत एक लफ़डें आशिल्लें. तिचें नांव आशिल्लें विठी. बायलेक हें सगळें खबर आसली. पूण तेन्नाचो काळ तो. ती बाबडी मोन्यांनीं सगळें सोंसताली.
एक फावट तिगेल्या घोवाक कुळडांची पिठी खावपाची रूच आयली. कोणाक सांगतलो. विठीक तर पिठी रांदपाक येना आसली. तें ताका खबर आसली. तागेली बायल मात घोस्ताची सामकी पिठी करताली. ताणें आपले बायलेक सांगलें बरीऽऽशी रुचीक कुळडां पिठी कर आंss. बायलेक मारली तिडक. तिच्यान आतां रावूं नज जालें. तिका सामको शीण आयलो आनी तिणें म्हणलें, म्हजे बदला विठी, वाडटां सायबा पिठी.
कांय सुवार्थी लोक अशेच आसतात. तांकां हरशीं दुसऱ्यांची पर्वा नासता. पूण तांगेलें काम अडचता तेन्ना ते कामा पुरतो मामा जावन आपणालें काम करपाक दुसऱ्यांक राजी करतात. असल्या सुवार्थी मनशांक ही ओपार मारतात.

सखाराम शेणवी बोरकार
9923306751