रील्स संस्कृतीचो वेटाळो – 1

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

बायलांक स्वातंत्र्य आसप गरजेचें पूण व्यक्ती स्वातंत्र्या नांवा खाला तांणी नितीमुल्यांचो ऱ्हास जावंक दिवचो न्ही अशें म्हजें वैयक्तीक मत.

सध्याच्या डिजिटल काळांत समाजांत चड करून तरणाट्या पिळगेचेर चड प्रमाणांत सोशल मिडियाचो म्हणल्यार सामाजीक माध्यमाचो प्रभाव आसा. संवसारभर कितें चल्लां, ट्रॅन्डींग कितें आसा, दुसऱ्यांच्या जीणेंत कितें चल्लां, गॉसीप,  तशेंच संपर्कांत रावपाक फेसबूक, इंन्स्टाग्राम, युट्यूब, स्पॅपचॅट अशीं जायतीं सामाजिक माध्यमांच वापरतात.   पूण जागतीक संपर्क आनी सृजनशीलताय वाडयता आसतना, तांच्या शारिरीक, मानसीक तशेंच नैतीक भलायकीचेर जायतो वायट परिणाम जाला.

सोशल मिडीयाचेर चलपी रील्स वा शॉर्ट व्हिडीओ खातीर तरण्या पिळगेंत जायत्यो नव्यो समस्या उप्रासल्यात. जशें शरीराचो विकास जावपाक आमकां पुश्टीक खाद्य जाय आसता तशेंच मनाच्या विकासा खातीर आमकां पोशक, सकारात्मक आनी निरोगी विचार जाय आसतात.  सद्या रिल्सांनी जे कितें आसता तें जायते फावटी सामके फुटकळ वा अर्थशुन्य आसता, जातूंतल्यान आमची वैचारीक पातळी उंचावपा सारकी न्हय, तर खालावपा सारकी मात आसता. 

भाशा बुरशी

दुसरी समस्या म्हळ्यार रील्स वा शॉर्टस् करतना जायते फावट जी भाशा वापरतात ती सामकी स्लॅंग /असभ्य  आसता. गाळी मारप, थापटां फुलोवप, एकमेकांचे आंगार झूडून वचप, जाण्टेल्यांचो अनादर करप, टिंगल करप, अभद्र उलोवप, दुसऱ्यांक अर्थ नाशिल्लीं तत्वगिन्याना सांगप, शरीर प्रदर्शन करप, अश्लील चाळे करप, झेत मारप, गॉसीप करप हे सगळें लोक ‘कंटेंट क्रिएशना’ नांवां सकयल खपयतात. कोणाच्याय कानसुलार थापट फुलोवप तर इतलें सर्रास जालां की तांकां ते करतना कांयच दिसना. हें पळयतल्या ल्हान भुरग्यांच्या वा तरणे पिळगेच्या संस्काराची सामकी वाट लागतली हाचेर ते गंभीरतायेन चिंतनात. फकत पयशे जोडपा खातीर नैतीक मुल्यांक अधोगती लागल्या. जाण्टीं आपूण करतात तीं करतात, ल्हान भुरग्यांक लेगीत तीं रिल्सा करपाक फुडें काडून कांय पालकांनी आपल्या भुरग्याचें भुरगेपण शेणयलां.  भुरग्यांक मातशे भुरग्या भशेन वागूंक दियात. “फुडलें जोत वता तशें फाटलें जोत” हे म्हणी प्रमाण नवे पिळगेक तर दिसतलें की एकमेकां कडेन वागपाची हीच योग्य पद्दत आनी तीं ताचेंच अनुकरण करतलीं.  अशे तरेन योग्य नितीमुल्यां फुडले पिळगे मेरेन पावतलीं कशीं?  

जायते फावट अश्लील

शॉर्ट विडीओ वा रिल्साच्या नांवा खाला जें कितें चल्लां तें जायते फावट अश्लील आसता. आपल्याक चडांत चड लायक आनी सबस्क्रायबर वा फाॅलोवर मेळचे म्हूण लज भीड बाळगिनासतना कांय फावट बायलां-चलयो बी आपली कूड एक्स्पोज करतात वा बुरशे चाळे करतात. पोट भरपा खातीर शिंदळकी करपी बायलां वा कॉल गर्लस हीं गिरायक ओडपा खातीर बी सोशल मिडियाचेर व्हिडीओंनी असले मादक चाळे करतात तें एक समजूं येता. पूण जेन्ना हेर चलयो- बायलांय जेन्ना तशेंच करूंक लागता तेन्ना त्या दोगांय मदली रेशा सामकी धूसर जावंक लागल्या अशें म्हणूं येता.  हेच गजालीचेर एक मीम आयिल्लें – पयलीं लोक नाचगाणे पळोवपा खातीर पयशे दिवन तवायफांच्या कोठ्यार वताले, पूण आतां थंय वचपाची गरज ना. फकत इंस्टाग्राम उगडल्यार पूरो.. कारण थंय घरंदाज घराब्यांतल्यो अस्तुऱ्यो लेगीत इंस्टाग्रामाचेर नाच, गाण्याच्यो मैफली रंगयतात आनी त्योय बी फुकट!  बायलांक स्वातंत्र्य आसप गरजेचें पूण व्यक्ती स्वातंत्र्या नांवा खाला तांणी नितीमुल्यांचो ऱ्हास जावंक दिवचो न्ही अशें म्हजें वैयक्तीक मत.

चुकीची म्हायती

आनीक एक समस्या म्हणल्यार जायते फावट कांय जाण दुयेंसाचेर उपाय सांगपी वा कसलीय वैज्ञानिक गजालींचेर चुकीची म्हायती पसरायतात. लोक जायते फावटी ताचेर दोळे धांपून विस्वास दवरतात आनी तो व्हिडीओ दुसऱ्यांकय फॉरवर्ड करतात.  ते खातीर कोणाच्याय जिवाचेर ताचो घातक परिणाम जावंक शकता. ताचेरय एक मीम आयिल्लें. कोण बाबडो एकटो तान लागल्या म्हण फ्रीजांतलें उदक पिवपाक लागता इतल्यांक रिल्सांत कोण तरी सांगता, थंड उदक जीवाक घातक. म्हूण तो गरम उदक घेवन उबोच रावन पिवपाक लागता जाल्यार दुसरो एकलो सांगता उदक बसून पिवपाक जाय म्हूण. तो बसता इतल्यांत कोण एकलो सांगता दिसाक ५ लिटर उदक पियात म्हूण तर कोण सांगता २ लिटरां वयर उदकाची गरज ना म्हण. एकलो सांगता तान लागल्यारच उदक पियात तर दुसरो म्हणटा तान लागली ना जाल्यार लेगीत अर्द- अर्द वरान उदक पियात म्हण. अश्या तरेच्या रिल्सांतल्यान मेळपी सल्ल्याच्या माऱ्यान तो मनीस सामको आबूज जाता आनी उदकाचो पेलो व्हरून म्होरयेंत ओतयता. हास्य निर्मिती करपा खातीर तयार केल्लें आसले तरी हे मीम खरेंच वास्तववादी आसा. सामान्य मनीस ह्या चुकीच्या म्हायतीच्या जाळ्यांत इतलो घुस्पता की कितें सारकें आनी कितें चूक हेंच ताका समजना. जे कोण हीं रील्स करतात ताणी नैतिकतेचें भान दवरपाक जाय आनी पळयतल्यानीय बी मात्सो सारासार विचार करून ताचेर अंमल करूंक जाय. 

सगलेंच खरें कशें दिसता

ल्हान भुरग्यांक तशेंच तरणाट्यांक रील्सांत दाखयिल्ल्या अवास्तव, बेगडी वर्च्युअल संवसारातलें सगलेंच खरें कशें दिसता आनी तेच इन्फ्लुएन्सर तांचे आयडॉल आनी रोल मॉडेल जातात. ते जर कूल दिसपाक  सिगरेट ओडटात वा नशा करतात वा बायक – गाडी स्पीडीन चलयतात,पॉश कार घेवन भोंवतात, म्हारग्यो वस्ती वापरून झेत मारतात, जाल्यार तांकां फॉलो करतल्यांक तांचेंच सगळें अनुकरण करचें कशें दिसता. ते खातीर ते आपल्या पालकां कडेन अवास्तव मागण्यो करपाक लागल्यात. तशेंच घुंवळी वखदांच्या भकीक पडपाक लागल्यात, स्पीडीन गाडी चलयिल्ले कारणान तरण्या पिळगेंक अपघात घडपाक लागल्यात.

एक खंयचोय विशय सोशल मिडियाचेर ट्रेंन्ड करपाक लागलो की घ्घे सगळेच जाण ताचीच नक्कल करपाक लागतात. ते खातीर आतांच्या काळांत साहित्यचोरी हें प्रकरण इतलें सर्रास जालां की ती करतल्याक ताचे बद्दल कांयच दिसना शें जालां. ट्रेंडींगा नावाखाला “कुछ भी चलता है” अशी स्थिती जाल्या. 

आयच्या रिल्स संस्कृतीक लागून नैतिक मुल्यांचो जसो ऱ्हास जावपाक लागला तश्योच कांय शारिरीक आनी मानसीक समस्या उप्रासल्यात, ते विशीं फुडल्या भागांत…)

– मंजुषा सिनाय तळावलीकार