भांगरभूंय | प्रतिनिधी
चड वेळ मोबायलाच्या स्क्रीनाचेर घालयिल्ल्यान दोळ्यांचेर परिणाम जाताच, पूण जायती मानसीक दुयेंसांय हातूंतल्यान उप्रासपाक लागल्यांत. ती म्हणल्यार हुस्को, हुरहूर आनी निराशा.
फाटल्या भागांत आमी आयचे काळांत सोशल माध्यमांचो, खास करून रिल्सांचो भुरग्यांचेर तशेंच तरणे पिळगेच्या नितीमुल्यांचेर कितें परिणाम जाला तें पळयलें. आयच्या भागांत तांचो शारिरीक आनी मानसीक आरोग्याचेर कितें परिणाम जाला तें पळोवया.
आयची पिळगी रात-रात जागरण करून सोशल मिडीयाचेर सक्रीय आसतात, जे खातीर तांची दैनिक लयबद्धता (circadian rhythm) इबाडटा. न्हिदप वेळार जायनाशिल्ल्यान निद्रानाश सारखेलें दुयेंस जावन भलायकेचेर वायट परिणाम जाता. जायते फावट आमीं पळयलां, रील्स काडटना आपूण खंय उबीं आसात हाचें काडटल्याक भान उरना आनी जायते अपघात घडटात. बिल्डींगे वेल्यान ना जाल्यार दोंगरा धडेवेल्यान सकयल पडपाचे, उदकां हुवांरांत व्हावन वचपासारखे अपघात घडटात. तरी आसतना तें काडपाचे बंद जायना.
दोळ्यांचेर परिणाम जातात
चड वेळ मोबायलाच्या स्क्रीनाचेर घालयिल्ल्यान दोळ्यांचेर परिणाम जाताच, पूण जायती मानसीक दुयेंसांय हातूंतल्यान उप्रासपाक लागल्यांत. ती म्हणल्यार हुस्को, हुरहूर आनी निराशा. जीणेंत रीयल आनी रील ह्या दोनां मदलो फरक करपाक मनशाक कुस्तार जाता आनी रील्सांत जे बेगडी जीणेचें चित्र उबें करतात तेंच खरें मानून तशी जीण आपल्याक मेळना म्हण तो अस्वस्थ, चिंतातूर जावंक लागता वा झुरपाक लागता आनी निर्शेता. ताका ‘फोमो’ जाता. फोमो म्हणल्यार फिअर ऑफ मिसींग आऊट. हेर लोक जें करतात, अणभवतात आनी जियेतात तें आपल्याक चुकत काय म्हूण जी असुरक्षिततेची भावना येता ते खातीर न्युनगंड जावपाची शक्यता आसता.
अवधान काळावधी
अवधान काळावधी (attention span) म्हणल्यार मनीस खंयच्याय विशयाचेर कितलो वेळ एकाग्रताय वा रूची दवरून आयकूंक वा शिकूंक शकता तो काळ. जितलो अवधान काळ चड तितलो शिकपी चड वेळ मेरेन कसलोय विशय शिकूंक तो शकता. शाळेंत शिकपी भुरग्यांक तर चड अवधान काळाची सामकी गरज आसता. आठवे यत्तेक शिकपी भुरग्यांचो अवधान काळ सरासरी 30-40 मिनिटां आसता अशे धरतात. म्हूण शाळेंत खंयच्याय विशयाचो तास 35-40 मिनिटांचो आसता. 20-25 वर्सां आदीं जेन्ना अवधान काळाचेर संशोधन जाल्लें तेन्ना अशें दिसून आयिल्लें की चडश्या भुरग्याचो अवधान काळ उणो जावन तो १५ मिनीट मेरेन देंवला. तर अशें कित्याक घडला हाचो जेन्ना अभ्यास जालो तेन्ना समजलें की दोन-तीन दशकां आदी जेन्ना लोक टिव्ही पळयताले, तेन्ना फकत सिरियलां पळोवपाचें पिशें चड जाणांक लागिल्लें. आनी सिरीयलांची मांडणी अशी आशिल्ली की सरासरी १५ मिनटां मेरेन सिरीयल चलतालें आनी मागीर 3 ते 5 मिनटां जायराती खातीर विराम आसतालो. ते खातीर भुरगींय बी जीं जाण्टेल्यां वांगडा टीवी पळयतालीं. ती 15 मिनटा मेरेन लक्ष दिवन पळयतालीं आनी ब्रेक पडटगीर उठ्ठालीं. ते सवयेंक लागून कांय तेंपान तांचो अवधान काळ उणो जावन 15 मिनटांचो जाल्लो. आतांच्या काळांत तर तो आनीक उणो जावन 2-3 मिनटां मेरेन पावला आनी रिल्सांचो सरासरी अवधी एक मिनीट आशिल्ल्यान जी चड प्रमाणांत रील्सां पळयतात तांचो तर अवधान काळ 1 मिनिट मेरेन पावला. अशें जाल्ल्यान शाळेंत वा कॉलेजींत शिकपी भुरगीं फकत कांय मिनटां मेरेन लक्ष दिवन आयकूंक शकतात आनी मागीर तांचें लक्ष विचलीत जावपाक लागता. मेंदवांत दुसऱ्या कसल्याय गजाली विशीं चिंतना सुरू जातात आनी मन भरकटपाक लागता. आमचे फुडले पिळगे खातीर ही खरेंच एक गंभीर समस्या जावन आसा.
कार्यक्षमताय उणी जाता
आमचे मेंदवांत डॉपामीन नावाचो एक हॉर्मोन तयार जाता जाका फिलगूड हॉर्मोन म्हणटात. कारण तो आमकां खुशी, समाधान आनी प्रेरणा दिता आनी तणावमुक्त करता. काम सोंपोवन फावल्या वेळार दिसांतली कांय वेळ आमी मनरिजवण करतात तेन्ना हो हॉर्मोन जाय तितल्या प्रमाणांत तयार जाता जो आमकां आनंदी दवरता. आमी जेन्ना चड वेळ मनरिजवण करतात तेन्ना तो चड प्रमाणांत तयार जाता आनी जशेंजशें ताचें प्रमाण वाडटा तशीतशी आमची डॉपामीनाची गरजूय वाडटा आनी ती पुराय करपाक आमी चडांत चड वेळ मनरिजवणेंत गुंतून पडटात. पूण अभ्यासा वेळार वा कामा वेळार जेन्ना आमची मनरिजवण जायना ते वेळार आमी अस्वस्थ जातात, आमकां वाज येता आनी आमचें अभ्यासांत वा कामांत लक्षूय लागना आनी अशे तरेन आमची कार्यक्षमताय उणी जाता.
वॉनाबी
आनीक एक नवें तरेंचे मानसीक दुयेंस तकली वयर काडपाक लागलां ते म्हणल्यार ‘वॉनाबी’. जी सेलेब्रीटी वा इन्फ्लुएन्सर आपल्याक आवडटा ताचेंच आचरण करप आनी ताचेच भशेन जावपाचो यत्न करप. त्या बोवाळांत ती व्यक्ती आपलें स्वताचें खाशेंले अशें व्यक्तिमत्व शेणोवन बसता.
एकाच तरेची रील्स एक फाटल्यान एक येत रावपी आल्गोरिदमा खातीर एक रील पळोवपाक बशिल्लो मनीस बरोच वेळ फकत तातूंतच घुस्पून उरता. रिल्सांत दर मिनटाक वेगान बदलपी विशयां खातीर खोलायेन लक्ष केंद्रीत करपाची गरज आशिल्लीं, वास्तवांत घडपी गजाल वाज हाडपी दिसूं येता. ताका लागून आमचो संयम उणो जाला आनी आमकां अस्वस्थताय जाणवता. चडांत चड वेळ जर आमी सोशल मिडीयाचेर ‘रिल’ पळोवपाक घालयलो जाल्यार आमकां वास्तव ‘रियल’ संवसारातल्या लोकां कडेन नातें संबंद दवरपाक वेळ कसो मेळटलो ? आनी वेळ मेळ्ळ्यार लेगीत तातूंत आमचें मन रमतलें काय ना? तशें घडलें जाल्यार आमकां एकसूरेपण येवपाची शक्यता आसता.
रील्स आमकां खंय मेरेन व्हरतलीं?
खंयचीय गजाल करतना ताचो मनीसजातीचेर,समाजांतल्या वेगवेगळ्या स्तरांतल्या लोकांचेर कितें वायट परिणाम जावंक येता हाचो सद्सद्विवेक बुद्धीन विचार करून ती करप योग्य काय ना हे पडताळून मागीरच ती करपाची भोव गरज आसता. सद्या तरी जीं कोण रील्सांचे व्हीडीओ करतात तातूंतले जायते जाण पचकट विनोद, असभ्य वागणें, अश्लील चाळे आनी दुसऱ्यांच्यो चोरिल्ल्यो संकल्पना घेवन आपली पोळी भाजून घेतात आनी ते पळोवपी तरणी पिळगी आपलो भोवमुल्य वेळ, न्हीद आनी मानसीक भलायकी पिड्ड्यार करून घेता. आयचे पिळगेक हें रिल्स पळोवपाचें व्यसन जालां जांतूतल्यान सुटप तांकां खूबच कुस्तार दिसता. सोशल मिडीया वेल्या ह्या रील संस्स्कृतीच्या वेटाळ्यांतल्या फुडली पिळगी सुट्टली काय ना हाची जाप आमकां काळच दितलो.
मंजुषा सिनाय तळावलीकार
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
