रामनवमी : एकचाराचो उत्सव

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

पुराय विश्वांतल्या हिंदू समाजाचो आत्मस्वर आशिल्ल्या एकवचनी, एकपत्नी प्रभू रामचंद्राचो जल्मदीस म्हणल्यार रामनम. हो उत्सव पुराय गोंयांत व्हडा भक्तीभावान, शांतीकायेन मनयतात. फक्त रामाच्या देवळांतूच पयलीं रामनम जाताली, मात आतां सगल्या देवळांनी ती व्हडा प्रमाणांत मनयतात. मारुतीच्या देवळांत तर ती चुकनासतना जाता. ह्या उत्सवान गोंयचीं देवळां पावन जातात. किर्तन, भजन, टाळ- मृदंगांच्या तालार सगलें वातावरण भारून वता. 

रामनमीक खास करून रामाच्या देवळा भोंवतणचो वाठार नितळ करतात, सगले कडेन रोजांच्यो माळो लायतात. आकर्शक लायटींनी देवूळ सजयतात. देवूळ म्हणल्यार श्रद्धेचें माहेरघर. रामाची मुर्तीय बरी सजयतात. तिका रेशमी संवळे न्हेसयतात. आंगार आभुशणां घालतात. गळ्यांत लांब फुलांचे हार घालतात. कुशीक सुंदर देखणी सीतामाई पळोवन दोळे दिपून वतात. हातांत धनुश्य आशिल्लो राम तर रामनमी दीस सोबून दिसतात. ताचें पवित्र, निरागस रुप पळोवन मन शांत जाता. 

चैत्र शुद्ध नम ही रामनम. ह्याच दिसा दनपरां बारा वरांचेर रामाचो जल्म जाल्लो. रामाच्या देवळांनी रामनमीचो उत्सव णव दीस चलता. रामायणाचें पारायण, कथा, किर्तनां, नाटकां, भजनां जातात. नमी दिसा दनपरां बारा वरांचेर रामाक सोबीत पाळण्यांत घालतात. ताची ल्हानशी पंचधातुची मुर्ती मखमली कपड्यार दवरतात. पाळण्यांत तरेकवार फुलांनी सजावट करतात. पाळण्याक रेशमी दोरी बांदिल्ली आसतात. मागीर बायलां हळदकुकूम ओंपतात आनी दोरी ओडून पाळण्याक झोके दितात. ह्या वेळार ‘जय श्रीराम’ नाऱ्यान वाठार दुमदुमता. बायलां पाळणो गीत म्हणटात, ‘बाळा जो जो रे. कुलभुषणा दशरथनंदना, निद्रा करी आता मनमोहना, राम लक्ष्मणा, पाळणा लांबविला अयोध्येसी, दशरथाचे वंशी, पुत्र जन्मला हृषिकेशी, कौशल्येचे कुशी… हें पद कानार पडलें काय मन धादोस जाता. मागीर सगले भावीक व्हडा व्हडान ‘जय श्रीराम, सीयावर रामचंद्र की जय’ हाचो जयघोश करतात. 

रामनमी दिसा देवळांतलें वातावरण मंगलमय आसता. शेनाय- चौघड्यांचो सूर लोकाक मोनेळ घालता. मनीस दुख्ख, ताण विसरून वता. सगले ‘रघुपती राघव राजाराम, पतीत पावन सीतारामा’च्या  भजनात गुंग जातात. मृदंग, टाळांच्या आवाजांत देवूळ दुमदुमून वता. सगल्या प्रसादाचे दोणे वाट्टात. भोवतेक सगल्या देवळांनी रामनमी दिसा महाप्रसाद आसता. रातचे गांवचे तरणाटे नाटक करतात. कांय कडेन दशावतारी नाटक जाता. 

रामनम जावं वा हेर कसलोय उत्सव गोंयकारांची भक्ती, एकवट पळोवपा सारको आसता. सगले मानपान, हेवेदावे विसरून ते एकचारान उत्सव मनयतात. सगल्यांक आयतारा जावपी रामनमीचीं परबीं.  

– सिद्धी तिळवे