भांगरभूंय | प्रतिनिधी
ब्रिटीशांनी भारताचेर पावणे दोनशें वर्सां राज्य केलें. तांणी आमचेर जायते अन्याय केले. देशभक्तांनी तांच्या अन्यायी जुलूमा आड झुज दिलें. तातूंत कांय बायलांय आशिल्लीं. देशा खातीर जीव दिवपी देशभक्त बायलांची आमच्या इतिहासकारांनी तशी व्हडलीशी नोंद घेवंक ना. देखून तांचो पुराय इतिहास नवे पिळगे मुखार आयिल्लो ना. हालींच एके व्हड बायल स्वातंत्र्य झुजारेची पुण्यतीथ कर्नाटकांत पाळ्ळी. तिचें नांव आशिल्लें राणी चेनम्मा. ती कित्तुरची राणी.
राणी चेन्नमाचो जल्म 23 ऑक्टोबर 1778 दिसा बेळगांवांतल्या काकती गांवांत जालो. भुरगेपणांतल्यान धाडसी चेन्नमा हिका तिचो बापूय धुळाप्पा देसाय गौडारु हांणी घोड्याचेर बसप, तलवारबाजी आनी भालो मारप शिकयलें. पिरायेच्या पंदराव्या वर्सा राणी चेन्नमाचें लग्न देसाय घराण्यांतल्या राजा मल्लसराज हांचे कडेन जालें. पूण 1824 वर्स तिका वायट थारलें. त्या वर्सा तिचो घोव आनी पूतय दोगूय मेले. तिचेर दुख्खाचो दोंगर कोसळ्ळोय. राजा मल्लसराजाच्या मरणाउपरांत राज्यांतल्या अस्थिरतायेचो फायदो घेवन ब्रिटीशांनी घुरी घालपाचें थारायलें. ब्रिटीशां कडल्यान राज्य वाटावपाची व्हड जापसालदारकी राणी चेन्नमाचेर पडली, पूण ती भियेली ना. रोखडीच तिणें आपली राजधानी दोंगराळ वाठारांत व्हेली. गादयेक वारस आसचो म्हूण तिणें शिवलिंगप्पा नांवाचो पूत पोसको घेतलो. ताका राज्याचो वारस केलो, पूण तेन्नाचो ब्रिटीश अधिकारी लॉर्ड डलहौसी हाणें हें दत्तक विधान न्हयकारलें. शिवलिंगप्पाक राज्याचो वारसदार म्हूण ताका धांवडावन घालपाचो आदेश दिलो. राज्याचो राजा मेलो आनी ताका वारस ना जाल्यार दत्तक घेतिल्ल्या पुताक राज्याचो वारसो मेळूंक शकना, देखून ब्रिटीशांनी तें राज्य रद्द करून थंय ब्रिटीश सत्ता सुरू करपाचें थारायलें. ताका लागून खंयचेच परिस्थितींत राज्य ब्रिटीशांच्या ताब्यांत वच्चें न्हय असो निर्धार राणी चेन्नमान केलो.
कित्तुरचें राज्य हें धारवाड जिल्ह्यांत येतालें. सेंट जाॅन थाच्रेय हो थंयचो गव्हर्नर. तर चॅप्लीन हो कमिशनर. तांणी राणी चेन्नमाक राज्य खालसा करपाची सुचोवणी केली. नाजाल्यार झुजाक तयार राव अशें सांगलें. निमाणो उपाय म्हूण राणी चेन्नमान आपलें राज्य वाटावपाक बाॅम्बे प्रेझिडेन्सीचे लेफ्टनंट गव्हर्नर एल्फिन्स्टन हांकां राज्य खालसा करचें न्हय अशी विनवणी केली. पूण ती ताणें भायर मारली.
ब्रिटिशांनी कित्तूराचेर घुरी घालून खजिनो लुटपाचो यत्न केलो. कित्तूरच्या खजिन्यांत त्या काळांत मोलादीक रत्नां आनी देड कोटी रुपया मोलाचो खजिनो आशिल्लो. ब्रिटीशांच्या मद्रास नेटिव्ह हॉर्स आर्टिलरीच्या तिसऱ्या विभागांत 20,000 परस चड सैनिक आशिल्ले. तातूंतले सुमार 400 सैनिक बंदूकधारी (गनर) आशिल्ले. पूण राणी चेन्नमाचें सैन्य उणें नाशिल्लें आनी तांणी ब्रिटीश सैन्याआड खर झुज करून ब्रिटीश सैन्याक पराभव केलो.
राणी चेन्नमाचें सैन्य इतल्या नेटान झगडटलें हाची ब्रिटीशांक मात्तूय कल्पना नाशिल्ली. देखून ते बेसावध राविल्ले. ब्रिटीशांचे तुळेंत राणी चेन्नमाचें सैन्य बळगें ल्हान आसलें तरी तिणे आपल्या सैनिकांक प्रेरणा दिली. तिका पळोवन तेय नेटान लडले आनी ब्रिटीश सैन्याचेर जैत मेळयलें. ह्या झुजांत गव्हर्नर सेंट जॉन हाका मरण आयलें. ब्रिटीश अधिकाऱ्यांक राणी चेन्नमाच्या सैनिकांनी बंदखणींत घाले. फकत दुस्मानकाय बंद करपाची अट घालून मागीर तांकां सोडले. ब्रिटीश अधिकाऱ्यांनी झूजबंदी कबलात पाळ्ळी ना. कमिशनर चॅप्लिनान परतून कित्तुराचेर व्हड बळग्यान हल्लो केलो. हे खेपेय रानी चेन्नमाच्या सैन्यान व्हडलें झूज केलें, पूण राणी चेन्नमाक ब्रिटीशांनी धरली. बैलहोंगल किल्ल्यांत बंदखणींत दवरली. 21 फेब्रुवारी 1829 दिसा ब्रिटीशांच्या ताब्यांत आसतना राणी चेन्नमाक पिरायेच्या 51 व्या वर्सा मरण आयलें. राणी चेन्नमाच्या मरणा उपरांत लेगीत राणीचें सैन्य ब्रिटीशांआड झुजतालें. पूण झूज अपेशी थारलें.
रानी चेन्नमाचें धाडस म्हणल्यार इतिहासाच्या पानां वयलो एक अज्रंवर इतिहास. तरणाटे पिळगे पासून मात तो पयस आसा. राणी चेन्नमाक सलाम.
श्याम ठाणेदार
9922546295
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
