राखणो

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

सोबीत सुंदर हिंगोली गांवांत गोरवां खुबूच आशिल्लीं. लोकांगेर आशिल्लीं आनी थंयच्या भाटकारागेरय आशिल्लीं. भाटकारागेर काम करपाक खूब लोक आशिल्लो. ताच्या गोरवांक चरपाक व्हरपाचें काम सदांच रघू राखणो करतालो.
राखणो ताचें आडनांव न्हय. पूण ताचो बापूय लेगीत तेंच काम करतालो आनी ताचे उपरांत तोवूय तेंच काम करपाक लागिल्ल्यान गांवचे लोक ताका रघू राखणो म्हणटाले. सभावान सामको शांत. कोणाक कांयच म्हणचो ना आनी गोरवांचेर केन्नाच बडी मारचो ना, असो. पूण ताच्या हातांत बडी मात आसताली ती स्वताची आनी गोरवांची राखण करपा खातीर. ह्याच कामान तो आपल्या कुटुंबाचें पोट भरतालो. कालूय तो गांवच्या भाटकाराल्या गोरवांक घेवन रानांत गेल्लो. चरपाक. गोरवांक खावड मेळटली अशे सुवातेर व्हरून तांकां तो थंय सोडटालो आनी आपूण सुकीं लांकडां सोदपाक भोंवतालो. लांकडांचो भरो करून तो येतना हाडटालो. चुलींत सुकीं लांकडां पेट्टात तशी ताची काम करपाची गती आशिल्ली. फावत्या वेळार तो भाटकाराल्या भाटांत कामूय करतालो. गांवच्या लोकांक ताचेर खुबूच विस्वास आसतालो. मात भाटकार ताका मनीस म्हण न्हय तर मानाय म्हण पळयतालो.
गोरवांक चरपाक सोडून तो लांकडां पुंजावपाक गेलो. उपरांत बऱ्याच वेळान येवन ताणें घरा कडल्यान हाडिल्ली भुती काडली आनी जेवण घेतलें. सूर्य माथ्यार पाविल्लो तशी ताका गोरवांची याद जाली. ताणें तांकां तळ्या कडेन व्हरून तांची तान भागयली आनी उपरांत तांकां आशिल्ले सुवातेर हाडून आपूण येवन झाडाच्या पोंदां बसलो. सांजवेळा ताणें गोरवांक हामुडपाक सुरवात केली, तेन्ना तातूंतलीं एक गाय ना हें ताच्या लक्षांत आयलें. ताका भाटकाराची याद येवन शांत वातावरणांत लेगीत
घाम आयलो. तसोच भियेत भियेत तो गांवांत
आयलो आनी घडिल्ली
गजाल ताणें भाटकाराक सांगली. तें आयकतनाच भाटकार चाळवलो.
‘‘सगळ्यांत चड दूद दिवपी गाय तूं शेणोवन आयला. तुका हाची ख्यास्त मेळटलीच. घडये तुवें ती चोरल्याय आसतली. फाल्यांच पंचायत आपोवन तुका गांवांतलो भायर काडटां.’’ भाटकार ताचेर आड्डतालो.
‘म्हाका एकूच संद दी भाटकारा, हांव फाल्यां सकाळीं गाय सोदून हाडटां.’ दोनूय हात जोडून राखण्यान दया मागली. उपरांत भाटकारान ताका कांय अटींचेर संद दिली. दुसरो दीस उजवाडलो. राखण्यान गाय सगळे कडेन सोदली. पूण ताका ती मेळ्ळी ना. हे वटेन भाटकारान पंचायत आपोवन ताका गांवांतल्यान भायर काडपाची सगळी तयारी केल्ली. राखणो तकली सकयल घालून गांवांत परतलो. भाटकारान ताच्या कानसुलार एक फुलोवन ताका गांवांतल्यान भायर घालो. भाटकाराक दुसऱ्याचें आयकून घेवपाची तांक नाशिल्ली. पंचायतीन राखण्याचो सभाव मतींत घेवन तो तसो करचो ना असो विस्वास उक्तायिल्लो. पूण भाटकारान पंचायतीकच
धमकी दिवन राखण्याक गांवां भायर घालपाक सांगलें. भाटकाराचें उतर पंचायतीन उबारून धरलें.
राखणो आपल्या कुटुंबाक घेवन गांवांभायर पावलो आनी हे वटेन गांवांतले कांय दादले धांवत धांवत पंचायतींत पावले. तांच्या तोंडांतल्यान उतरां भायर सरनाशिल्लीं. भाटकाराक पळोवन तांकां घामूय आयिल्लो. ‘कितें जालें रे अशे खरशेतात कित्याक ?’ भाटकारान विचारलें. तातूंतल्यान एकल्यान भियेत भियेत जाप दिली ‘भाटकारा, आमी रानदुकराक धरपाक रानांत फोंड मारिल्लो. तातूंत तुमची गाय पडली आनी तिच्या पांयाक लागलें. आमची चूक जाली भाटकारा, आमकां माफ कर.’
रघू राखण्याक भाटकारान ताची चूक नासतनाय गांवां भायर घाल्लो. ताचो पश्चताप ताका आतां जाल्लो. आपणें लोकांचेर तरी विस्वास दवरपाचो. इतलो बेगीन कसो निर्णय घेतलो काय म्हण तो पश्चताप करतालो. उपरांत ताणें रानांत गेल्ल्या त्या दादल्यांक जाता तितले बेगीन वचून रघूक सोदून हाडात म्हूण सांगलें. भाटकारान दिल्लो आदेश तांणी रोखडोच पाळ्ळो आनी रघूक सोदून हाडलो.
रघू येवन भाटकाराच्या पांयाक धरून रडपाक लागलो, भाटकारान ताका उखल्लो आनी आपली चूक जाली अशें हात जोडून सांगलें. रघूच्या दोळ्यांतल्यान दुकां व्हांवत आशिल्लीं आनी हे वटेच्यान भाटकाराक जाल्लो पश्चताप ताच्या मुखामळार पळोवन कळटालो.

संजय बोरकार