रसगंध

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

जांबळां पिकपाक लागतकच थंय रावपी राखणे बी आमकां जायती जांबळां हाडून दिताले. तीं खावन कोणाची जीब चड जांबळी जाल्या हे पळोवपाकच चड मजा येताली.

भुरगेपणांत म्हाका जर कोणें सांगिल्लें फळां बाजारांतल्यान विकत हाडचीं पडटात म्हण, तर ताका हांव पिश्यांतच काडटा आशिल्लें. ते वेळार गोंय आमचें फळ-फळावळीन रसरसतालें, घसघसतालें. गोंयकाराच्या भाटांत, कुळागरांत आनी पोरसांत सगळे तरेची फळां पिकतालीं.
भुरगेपणांत आमी रासवळ घराब्यांत रावतालीं, म्हणल्यार म्हज्या आज्यान बांदिल्ल्या घरांत, काका- काकी आनी म्हजीं चुलत भांवडां बी मेळून 15- 16 जाणांचो घराबो. थंय सगळ्यांत पयलीं म्हज्या हातान काडून चाखिल्लें फळ म्हणल्यार पेरां. त्या घराच्या कुशींत दोन-तीन पेरी आशिल्ल्यो. तातूंत एक धवी आनी दोन तांबड्या रंगाचीं पेरां लागपी पेरी झाडां अशे तरेन वाडिल्लीं जाचेर चडून ती सहजपणान काडपाक मेळटालीं. हांव, म्हज्याकय दोन वर्सांनी व्हड म्हजो बापोलभाव आनी म्हजो धाकलो भाव अशीं आमीं तिगांय त्या पेरी मुळांतच पडिल्लीं आसतालीं. पेरी मुळांत झाडार पिकून गळिल्लीं पेरां जायती पडिल्लीं आसतालीं. पूण आमी तसल्या पेरांक हात लेगीत लायनाशिल्लीं. आमची नदर पेरी वेल्या अमुरपिक्या पेरांचेरच आसतालीं. बापोलभाव मागीर पेरीचे झाडार चडटालो आनी आमकां मुळांत रावन खंय खंय अमुरपिकीं पेरां आसात तें सांगपाक लायतालो. मागीर म्हजी नदर सगळ्या झाडार भिरभिरताली. जायतीं पिकीं पेरां शेंवण्यानीं चोंच मारून चोंचायिल्लीं आसतालीं. तातूंतल्यान गुलाबसर तांबडोच रंगाचे भितल्लो गर भायर दिसतालो. ताचे कुशीकच पानां फाटल्यान लिपून अमुरपिकीं पेरांय आसतालीं. आमकां सकयल्यान तीं दिसलीं तरी ती ज्युस्त खंय आसात तें सांगपय बरेंच कुस्तार. मागीर हात दाखोवन हांगां काय हांगां ? अशे तो विचारतालो आनी ना. थंय.. मातशे दावे वटेन.. मातशे वेले वटेन.. करीत गूगल मॅपा सारको आमची जिपिएस् सिस्टम चलताली. आनी शेवटाक तें पेर ताच्या हाताक लागतालें आनी ल्हवूच तो तें सकयल उडोवन आमका बॉलावरी जिखूंक लायतालो. तें जर जिखलें ना जाल्यार आमकां मागीर तापसाणी पडटालीं. ताका क्रिकेट खेळपाक खूब आवडटालें. तें पेर सकयल उडयतना तो मनांतल्या मनांत क्रिकेट बी खेळटालो काय देव जाणां! अशे तेरन त्यो दोन तीनय पेरी आमी बुड्डितालीं. आनी बरीं बरीं पेरा घेवन घरा येतालीं. मागीर मीठ लावन तीं अमुरपिकीं पेरां खावपाक आगळोच घोस्त.
घरा कुशींकच आशिल्लें दुसरें झाड म्हणल्यार पोपायेचें. पूण पिकिल्ली पोपय कापतना म्हाका ती खावपा परस चड उमळशीक आसताली ती त्या पोपायेंत केन्ना केन्ना मेळपी धव्या ल्हानशा बावल्याची. म्हणल्यार खरें बावलो न्ही, पूण म्हाका दिसता पोपायेचो दीक एकठांय जावन ते बावलें कशें तातूंत तयार जातालें. ते घेवन काय आमी खेळ बी नाशिल्ली पूण तें कसलें बावलें आसा ते पळोवपाक म्हाका इतली कित्याक उमेद आसताली तें अजून म्हाका पडिल्लें कुवाडें शें.
जांबळां पिकपाक लागतकच थंय रावपी राखणे बी आमकां जायती जांबळां हाडून दिताले. तीं खावन कोणाची जीब चड जांबळी जाल्या हे पळोवपाकच चड मजा येताली. मागीर जांबळां खातना कपडेय बी त्याच रंगांत रंगताले. आनी जाणटेल्यांच्यो तिखट तापसाणीं आंबट- गोड जांबळां वांगडा खावच्यो पडटाल्यो.
आमी मातशीं व्हड जातकच म्हज्या बापायन दुसरे कडेन घर बांदलें. तें दोंगराच्या मुळसांत आशिल्लें आनी त्या आमच्या भाटांत माड,काजू, आंबे, घोटां, पणस, पेरी, आंतेरां, भिंडा, चिंचो अशे व्हड व्हडले रुख आशिल्ले. म्हज्या शेणज्यान-पणज्यान बापायन बी तातूंतले जायते रुख रोयिल्ले आसतले घडये. जाणटेले संवसाराक अंतरले, पूण ते रूख मात तांच्यो यादी करून दिताले. आमच्या घराच्या चोंयी वटेंन ते रुख आशिल्ले आनी एप्रील मे आनी जून अशे तीन म्हयने, फळांच्या मौसमांत ते पाना कणकणी फळटालें. डिसेंबर म्हयनो लागलो की घरा भोंवतणच्यो काजू, आंबे चंवरेपाक लागताले, कांय आंबे पालेताले, तांका ते वर्सा आंबे लागनाशिल्ले. चंवर आयलो तशे आशीं कुशींतलें सगळें वातावरण आगळ्याच दिकाळश्या सृजनशील सुवासान परमळटालें. आंब्या रुखाचेर लिपून कोगुळ गावपाक लागतालो. शिंयाचे दीस आशिल्ल्यान हुडहुडी हाडपी थंडी पडटाली. पूण चड दंव पडल्यार चंवर करपतलो म्हूण आमका हुसको आसतालो. मागीर कांय दिसांनी काजूचेर बिबो धरपाक लागतालो. आनी रोखड्योच तांबडे, गुलाबी, केसरी, हळदुवे काजू म्हुट्टे लांबूक लागतालें. तातूंत भितर म्हाका हळदुवे म्हुट्टे खावपाक आवडटाले कित्याक तर ताका दीक उणो आशिल्ल्यान खांकाटोय चड मारनाशिल्लो. पयले वयलेच म्हुट्टे खावपाक घोस्त. मागीर जशें पीक चडले काय कोण ताचे कडेन दाव्या दोळ्यान लेगीत पळनाशिल्लो. मार्च-एप्रील लागलो तशे आंबे- घोटांय बी पिकपाक लागतालीं.
घराच्या दारा मुखार एक व्हडली घोंटीण आशिल्ली. दोन मनशानी वेंग मारल्यार दोगांयचे हात एकमेकांक लागपाचे नात इतलो व्हड ताच्या खोडाचो घेरो. वयर फांद्यो आनी ताळे इतले पसरिल्ले जाची घोटा पन्नास मीटर भायर लेगीत पडटालीं. पिकिल्लें घोट भायल्यान सामकें पाचवेंचार आनी भितल्ल्यान धवेफुल्ल. पूण रूच मात इतली गोड सामकी साकर. त्या घोटणींचे नांव साकर-घोंटीणच आशिल्लें. तेदेवेळार घोटांक बी चड गिरायक आनी भाव नाशिल्लो म्हूण आमी भाटांतल्यो खंयच्योच घोटणीचीं घोंटां काडून घेनाशिल्ली. नाय जाल्यार ते घोंटणीचेर चडपाकूय कोण तयार नासतालो. तो रुख पळयल्यारूच पाडेल्याच्या हड्ड्यान धडकी भरपाची. मागीर आमी वाड्या वयली सगळी भुरगीं नेटान व्हांवपी वाऱ्याच्या भरंवंशारच घोंटा पडटा काय म्हण वाट पळतालीं. एक घोंट मेळटकच तें खोडार झरोवन कितें तरी कवन म्हणटालीं आनी वाऱ्याक आमंत्रण दितालीं. कांय भुरगीं फातरावन तोरां उडयतालीं.
घरा वेल्या वटेन एक फुर्ताद आंबो आशिल्लो. बाकीच्या रुखांपरसो तो मातसो तरणो आशिल्लो. ताचे आंबे पाडटालीं तेन्ना आमच्या घरांतल्यो सगळ्यो कुडीं तणान पिकत घाल्ल्या आंब्यानीं भरताल्यो. पांय दवरपाकय जागो नासतालो. आनी ते आंबे जेन्ना पिकताले केन्ना सगळे घर रसगंधान घमघमतालें. आंबे पाडटना झाडपिको आंबो खावपाची मजा मात सामकी निराळीच. ते सुख आतांच्या भुरग्यां नशीबांत मात्तूय ना हे सामकें दुर्दैव. आमच्या भाटांत फुर्ताद, मुसराद, गुळो, फेर्नांद, आफोंस, शावेर, अशे गोंयांतले निजाचे आंबे आशिल्ले, पूण म्हाका आवडपी मानकुराद मात नाशिल्लो. म्हज्या पुर्वजांनी तो कित्याक रोवूं नाशिल्लो हेंवूय कुवाडें म्हाका अजून सुटलें ना. घरांत इतले तरेचे हजारां वयर आंबे आसतना हांव मानकुराद आंबे खावपाचो हट्ट धरून बसतालें. दर वर्सा बाबाचो मामेभाव आमकां एक पेट भरून आपले भाटांतले मानकुराद यादीन धाडून दितालो आनी हांव ते हावऱ्या भशेन खातालें.
आंब्या रुखा वांगडाच भाटांत पणसाचेय जायते रुख आशिल्ले. पणस दोन भशेन एक रसाळ आनी दुसरी बरकय वा कापो पणस. आंब्या भशेन तांकां तरेकवार जातिचीं नांव नाशिल्ल्यान तो ज्या जाग्यार आसा त्या जाग्याच्या नांवा वेल्यान ताका वळखतालीं. आमच्या घराच्या उजवे वटेन मुंडकाऱ्याल्या घरा भितोडे तेकून एक पणस आशिल्लो ताका भितोडेचो पणस, गोठ्या कडेन आशिल्लो ताका गोठ्याकडलो पणस, व्हाळा धडेर एक बरकय आशिल्ली तिका व्हाळा कडली बरकय अशीं नांवां दवरिल्लीं. ते आंबे, पणस आनी बरकयो काडप म्हणल्यार एक व्हडलो आक्त आसतालो. म्हूण तेन्ना आनी ते सगळें रेंदाक दितालीं आनी कांय पयशे आनी आमकां खावपाक जाय तितले आंबे पणस दवरतालीं. लोकांक सागवादीय पावोपाचें काम बाबा यादीन करतालो.
आंब्या वांगडा पणसाचोय रसगंध घरांत घमघमपाक लागतालो. मागीर धोणसां, साटां, हालवे करपाचें सत्र सुरू! पणसा घरे काड, आंबे सोल अशे तरेच्या बारीक सारीक कामांत आमकां मां गुंतोवन दवरताली. तेन्ना तें करपाक खरेंच बेजार येतालो पूण ते करपाक आतां जीव आशेल्ल्या वरी जाता.
आंब्या पणसा वांगडाच आनी एक रसाळ फळ म्हणल्यार भिंडा. सोला करपाक भिंडा फोडटालीं तेन्ना गुलाबसर अगळ तातूंतल्यान व्हांवतालें. तें एकठांय करून सुकयिल्ल्या सोलांक लावपाचोय आक्त मां करताली. पूण मातशे व्हड जावन सातवे-आठवेक पावले तेन्ना सावन वजेंभर भिंडा फोडून सोलां करपाचें ओब्र मात म्हजेरच येतालें. तशेंच वजेभर चिंचे बोटांय सोलपाची आनी चिंचारे काडपाचेंय काम तोंड धांपून करचें पडटालें. तरी आयचे सारकें बाल-मजूरी सारके क्रांतीकारी विचार आमचे मेरेन तेन्ना पावले नाशिल्ले म्हूण बरे! ना जाल्यार म्हजे आवयबापूय बाबडे प्रेजांवांत पडटा आसलें.
केळी, चिकू, पेर, तोरींग, लिंबू, पोपाय अशी जायतीं झाडांय फळानीं भरिल्लींच आसतालीं. ही सगळीं गोंयची नीज फळां. ते भायर आनी कसलेंय फळ विकत घेवन खावपाची गरजच पडनाशिल्ली. फुडें कांय वर्सांनी ते व्हडले रुख पाडपाक कोण मेळना जाले. ते भायर रुख जाण्टे जाल्ल्या ताच्यो फांद्योय बी कंरगेवन पावसांत मोडून पडपाक लागल्यो. नवे रुख रोवपा खातीर कांय रुख कापचे पडले, कांय लागपाचे बंद जाले. भुरगे पणांतले ते रुख आयज त्या जाग्यार नात ते पळोवन आपल्या घरांतलोच कोणूय ना जाल्ल्यावरी मनाक दुखता. त्या सगळ्या रुखावेल्या फळावळीन म्हजें भुरगेंपण घमघमीत आनी सुवादीक केलें. भुरगेपणांत मनाकाळजांत सांठयिल्लो तो रसगंध आनी रसगृहण केल्लीं गोंयची म्होंवादीक फळां म्हज्या जिणेंत अजून रस घोळयतात.

मंजुषा सिनाय तळावलीकार
9822981508