भांगरभूंय | प्रतिनिधी
सुर्याच्या उजवाडांत वेगवेगळे रंग भरसून धवो उजवाड जगभर फांकारता. तशेंच सगळे धर्म…..
सुर्याचो उजवाड जरी धवो दिसलो तरी तातूंत सात रंग मिसळिल्ले आसात. न्यूटन ह्या म्हान शास्त्रज्ञान पयले खेपे तें सोदून काडलें. ताणें एका लोलकांतल्यान (म्हणल्यार प्रिझम. ही त्रिकोणी आकाराची पारदर्शक वस्त आसा.) सुर्याचीं किरणां आरपार धाडलीं आनी सात रंगांचो पट्टो वणटीर घेतलो. रंग वेगळे जातात ते प्रक्रियेक विकिकरण (डिस्पर्शन) म्हणटात आनी रंगाच्या पट्टयाक स्पॅक्ट्रम (वर्णपट) म्हणटात. तशेंच सात रंगांचें एक वर्तूळ करून तें भोंवर्या भशेन घुंवडायलें जाल्यार फकत धवो रंग दिसता हें दाखोवन दिलें.
खंयचेंय ज्ञान सोंपे केन्नाच नासता, पूण समजून घेवपाक अशक्य अशेंय नासता. विज्ञान हें तशेंच आसा. मन लावन शिकपाचो यत्न केलो जाल्यार खंयचेय कठीण ज्ञान समजून घेवप शक्य आसा. रंगाचे शास्त्र सोंपें नासलें तरी तें खूब आकर्शक आसा. सरसकट मनशाक तें समजून दिवपाचो हो एक ल्हानसो यत्न.
आवाजा भशेन उजवाडाचें प्रसरण लहरींच्या रुपांत जाता. जशे आवाजाक स्वर आसतात तशे उजवाडाकय स्वर आसतात. रंग हे उजवाडाचे स्वर आसात. स्वर हे वेगवेगळ्या कंपनां खातीर तयार जातात. प्रत्येक रंगाच्यो कंपन- लहरी वेगवेगळ्या तरंग-लांबायेच्यो (व्हेव- लेंगथ) आसतात.
सुर्याच्या सप्तरंगपटाचेर एका तोंकाचेर तांबडो रंग आसता आनी दुसर्या तोंकार जांबळो रंग आसता. तांबड्या रंगाच्या कंपन लहरींची तरंग- लांबाय लांब आसता जाल्यार जांबळ्या रंगाची तरंग- लांबाय ल्हान आसता. हेर रंगांच्यो ताचे मदीं आसतात. ते भायर इन्फ्रा- रेड, अल्ट्रा- व्हायलॅट तशेंच माक्रोव्हेव आनी हेर लहरीय सुर्याच्या उजवाडांत आसतात. पूण ह्यो लहरी आमच्या दोळ्यांक दिसनात. तांचो रंग म्हणून उल्लेख जावंक शकना.
श्रावण म्हयन्यांत पाचव्याचार सैमांत मळबांत मदीं मदीं इंद्रधोणू दिसता. तातूंत सात रंग आसतात. इंद्रधोणू ही सैमांतली एक सोबीत घडणूक. ताचे फाटलें विज्ञानय तितलेंच मजेशीर आसा. जेन्ना वोत आनी पावस दोन विरूद्ध दिकांनी येतात तेन्नाच इंद्रधोणू तयार जाता. पावसाचे बारीक थेंबे लोलका सारकें काम करतात. उजवाडाचे किरण थेंब्यांतल्यान आरपार वतात आनी सात रंग वेगळे जातात. इंद्रधोणू म्हणजेच सैमीक वर्णपट्टो (स्पॅक्ट्रम) आसा.
मळबाचो रंग निळो. पूण सूर्य उदेता आनी अस्ताक वता तेन्ना मळबांत तांबडें फुट्टा. सैमांतलो हो खेळ म्हणजेच उजवाडाचे किरण आनी वातावरण हांच्या मदलो रंगांचो खेळ. मळब एक पड्डो कसो दिसता. पुर्विल्ल्या लोकांनी वयर स्वर्ग आसा अशें मानलें. पूण तो उजवाडाच्या रंगाचो एक भास आसा.
चंद्राचेर वातावरण ना म्हणून चंद्रा वयल्यान मळब दिसना. तशेंच अंतरीक्ष सगळें काळें दिसता. सुर्याचीं किरणां जेन्ना वातावरणांतल्यान वतात तेन्ना तीं वातावरणांतल्या वायूच्या आनी धुळीच्या कणांचेर आदळतात आनी ते सगळेकडेन फांकारतात. हे प्रक्रियेक स्कॅटरींग म्हणटात. स्कॅटरींगाक लागून धर्तरेर सगळे कडेन उजवाड फांकारता. ना जाल्यार वत पडटा थंयच उजवाड दिसपाचो. चंद्राचेर वत पडटा थंयच उजवाड दिसता हेर कडेन काळोख.
स्कॅटकींग ही प्रक्रिया खूब म्हत्वाची आसा. ती पयलीं समजून घेवया. मुठींत बारीक आकाराचे स्टिलाचे गुळे (मुनिसांव) घेवया आनी एका घट्ट फातरार शेंवटून मारया. तर ते वेगवेगळे दिकेन शेंवटून वतले. उजवाडाचीं किरणां उर्जेचे पॅकेट (फोटोन) म्हणजेच कण आसतात. ते अणूंचेर आपटून वेगवेगळ्या दिकेन फांकारून वतात. हे तरेन स्कॅटरींग प्रक्रिया घडटा.
पूण सगळ्या रंगांच्या कंपनांचें स्कॅटरींग सारक्याच प्रमाणांत जायना. निळ्या रंगाचे सगळ्यांत चड जाता. म्हणून वातावरणाचे वयल्या भागाचेर निळो रंग चड फांकारता. सूर्य जेन्ना उदेता वा अस्ताक वता तेन्ना सुर्याचीं किरणां तिरप्या मार्गान येतात. म्हणूनच हवेचो थर वाडटा. चडांत चड निळो रंग वयर उरता आनी तांबडो रंग धर्तरेच्या पृष्ठभागाच्या लागीं पडटा. म्हणून कुपांचेर तांबडो रंग फांकारता. मळब निळें म्हणून दर्या निळो दिसता असो एका तेंपार समज आशिल्लो. पूण भारतीय नोबेल पुरस्कारान भोवमानीत जाल्ले शास्त्रज्ञ सर सी. व्ही. रमण हांणी ते चूक म्हणून सिद्ध केलें आनी ‘रमण इफेक्ट’ हो सोद लायलो. ह्या सोदाक ‘रमण स्कॅटरींग’ अशेंय म्हणटात.
सैमांतल्या रंगांचें शास्त्र उजवाडाच्या किरणांच्या लहरींचेर आदारून आसता. झाडाचीं पानां आमकां पाचवीं दिसतात. ताचे फाटले कारण सुर्याच्या उजवाडांत पाचवो रंग आसता. जर सुर्याचे उजवाडांत पाचवो रंग नाशिल्लो तर पानां, पाचवी दिसपाचे बदला काळीं दिसपाचीं. सुर्याचीं किरणां जेन्ना पाचव्या पानांचेर पडटात तेन्ना पाचवो रंग पाना वयल्यान फांकारता. हेर सगळे रंगांच्यो लहरी पानां सोशून घेतात. तशेंच गुलाब तांबडे दिसता कारण सुर्याचे वर्णपटांत तांबडो रंग आसता. तांबडो गुलाब सुर्याच्या उजवाडांतले तांबडे रंगाच्यो लहरी फांकारता आनी हेर लहरी सोशून घेता. म्हणून पाचवे ग्लासांतल्यान वा पाचव्या उजवाडांत गुलाब काळो दिसतलो. म्हणजेच पदार्थाचो रंग कितें आसा हाचे परस ताचेर कसले तरेची किरणां पडटात हाचेर चड आदारून उरता. सुरुवेच्या ‘ब्लॅक ऍन्ड व्हायट’ सिनेमांत रगत काळें दिसतालें.
साडी वा शालू खरेदी करपाक आमी दुकानार वतात. तेन्ना दुकानदार एका फाटल्यान एक अशे सगळे बल्ब पेटयता. ह्या उजवाडांत कपड्याचे रंग उठून दिसतात. पूण दिसाच्या उजवाडांत ते पळयल्यार वेगळेच दिसतात. बल्बांच्या उजवाडाचे वर्णपट वेगळे आसतात. म्हणजेच सुर्याचे उजवाडाच्या वर्णपटांत जे सप्तरंग आसतात ताचे परस वेगळे आसतात. तशेंच वेगवेगळ्या रंगांचे तेज वेगळें आसूं शकता. फिलामॅंट बल्बा परस ट्युबलायटीचो उजवाड दोळ्यांक प्रसन्न दिसता. कारण सूर्यप्रकाश आनी ट्युबलायटीचो वर्णपट लागीं लागीं समान आसा.
धव्या कपड्यांक नीळ घालतगर धवेफुल्ल दिसतात. ताचे कारण स्कॅटरींगाक लागून धर्तरेच्या पृष्ठभागाचेर पावपी उजवाडांत निळो रंग उणो उरता. म्हणूनच कपड्यांक नीळ घालून कपड्या वयल्यान चडांत चड निळ्या रंगांचे स्कॅटरींग करपाचो हो यत्न आसात. जांबळ्या रंगाची किरणांय फांकारतात. ते खातीर कपडे धवे फुल्ल दिसतात.
सुर्याच्या उजवाडांत वेगवेगळे रंग भरसून धवो उजवाड जगभर फांकारता. तशेंच सगळे धर्म, जाती, गरीब, श्रीमंत हाचे मदीं एकचार घडून सगळो समाज सुर्याचे उजवाडा भशेन शाश्वत जावन रावचो.
विज्ञानदूत श्रीकांत शंभू नागवेंकार
9096512359
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
