भांगरभूंय | प्रतिनिधी
मराठी रंगभूमीचेर सुमधुर गायकी आनी अभिनयान प्रभाव घालपी गोंयचे सुपुत्र अरविंदबाब पिळगांवकार (87) आयतारा 12 जानेवारीक मुंबय संवसाराक अंतरले. 57 वर्सां फाटीं अरविंदबाबां कडेन जाल्ल्या परिचयाची ही काणी.
आमच्या काकाक नाट्य संगीताची खूब आवड. 1967-68 चो काळ, घरांत मनरिजवणाचें काम रेडिओ करतालोच त्या भायर हातान चावी घुंवडावन चलपी कोर्नो आशिल्लो, ग्रामोफोन हें एक जोड साधन. ह्या उपकरणाक लागपी 78 आर. पी. एम. रिकॉर्डी काका घेवन येतालो. सांगपाची गरज ना, चडश्यो रिकॉर्डी नाट्यसंगीताच्यो आसताल्यो. तेन्ना गावप्यांत रामदास कामत, प्रभाकर कारेकार, आशालता, वसंतराव देशपांडे आनी इतरांचो आसपाव आसतालो. जाल्यार संगीत दिग्दर्शकांत सगळ्यांत फुडें चकचकतालें तें नांव म्हणजे जितेंद्र अभिषेकी हांचें. आमच्या घरांत येवपी रिकॉर्डी ह्याच नांवां मदीं घुस्पट्टाल्यो.
1968 चो काळ आसुंये. दिवचल वाठारांत कसली तरी कार्यावळ येवजिल्ली. तिका खासा पावणे म्हणून पंडित जितेंद्र अभिषेकी येवपाचे आशिल्ले. आमच्या काकाच्या मनांत तांचे विशयीं मोठो आदर. दिवचले ते येतात म्हणटकच तांची रावपाची व्यवस्था करपाची जापसालदारकी म्हज्या बापायन- बापून आनी काकान आंगार घेतली. एक नामनेची असामी आमगेर रावंक आसतली हाचें आमकां भांवडांक मोठें अप्रूप. ती व्यक्ती आमकां लागसून पळोवंक मेळटली हाची आमकां चड खोस जाताली.
तिश्टत सोंपली आनी तो दीस आयलो. दारांत दोन अॅम्बासेडर गाडयो थारल्यो. पं. जितेंद्र अभिषेकी, साथीक हार्मोनियम वाजोवपी पुरुषोत्तम वालावलकार, तबल्याची साथ करपी नाना मुळे आनी आनी अभिषेकीबुवांचो शिश्य अरविंद पिळगांवकार देंवले. सामाना बरोबर तानपुरो, हार्मोनियम, तबल्याचो जोड आमी घरांत घेवन आयले.
अभिषेकीबुवाचो राबितो आमगेर तीन दिसांचो. घरांत तांची आनी तांच्या वांगड्यांची रावपाची तजवीज केल्लीच, तशेंच अभिषेकीबुवांच्या रियाजा खातीर आमच्या सालांत गादी लोडां घालून खाशेली बैठक केल्ली. दिसांतल्यान दोन खेपे ते दोन-अडेज वरां रियाज करताले. तेन्ना रियाज म्हणजे कितें हाची मातुय कल्पना बापू आनी काकाक नाशिल्ली. बुवा आमी तयार केल्ल्या बैठकीचेर तानपुरो घेवन बसले आनी तांणी आपलो रियाज सुरू केलो. बापू आनी काकाक दिसलें की रियाज म्हणजे हो कसली तरी पदां म्हणटलो. दोगुय ताचे फुड्यांत बैठक घालून बसले. बरोव वेळ जालो फकत आलाप चल्ल्यात. पदां सुरूच जायनात. वर जालें, दोन वरां जालीं.. सुमार अडीच वरांनी बुवानीं रियाजाची समाप्ती केली. दोगुय भाव आपल्या फुड्यांत कित्याक बसल्यात हाची कल्पना बुवांक आयिल्ली. तांणी अरविंदाक साद घाली.
‘आरे अरविंद, तुज्या त्या नव्या नाटकांतलें पद हांकां म्हणून दाखय पळोवया.’
अरविंद पिळगांवकार, भारती मालवणकर आनी कुमुद कामेरकार हांचो आसपाव आशिल्लें नवें संगीत नाटक येवपाचें आशिल्लें. ‘नयन तुझे जादुगार’. तातूंतलें पद म्हणपाक बुवान अरविंदाक सांगलें. उजवे बाजूक हार्मोनियमाचेर पुरुषोत्तम वालावलकार, मदीं अरविंद पिळगांवकार आनी दावे वटेन तबल्याचे साथीक नाना मुळे अशी बैठक सजली. ‘जा उडुनी जा पाखरा, नयनमनोहर पाहुनी परिसर भुलू नको रे जरा.’ हें नाट्यगीत आनी हाचे बरोबर आनीकुय नाट्यगीतांची ल्हानशी मैफल आमगेर रंगली. तीन दीस कशे गेले कळूकुंच ना. बुवांचो घराबो मंगेशी देवळांत कंटक साळकार घराब्यांचो अभिषेकी, म्हणून बापू-काकाची बुवां कडेन सवकळ. पूण आमकां नवो आमिग मेळलो तो अरविंद पिळगांवकाराच्या रुपान!
जेन्ना जेन्ना दिवचले अरविंद पिळगांवकाराचें नाटक आसतालें तेन्ना तेन्ना तो नाटक सोंपतकच रावपाक आमगेर आसतालो. ‘नयन तुझे जादुगार’, ‘घन:श्याम नयनी आला’, ‘जय जगदीश हरे’, ‘धाडिला राम तिने का वनी’ तशेंच ‘सौभद्र’, ‘मृच्छकटिक’, ‘संशयकल्लोळ’, ‘शारदा’, ‘मानापमान’, ‘भावबंधन’, ‘स्वयंवर’,‘पुण्यप्रभाव’, ‘एकच प्याला’ आदी संगीत नाटकां, ‘संत कान्होपात्रा’, ‘संत नामदेव’,‘भाव तोची देव’ आनी ‘आतून कीर्तन वरून तमाशा’, ‘विठो रखुमाय’, ‘दशावतारी राजा’ अश्या कितल्याश्या वेवसायिक नाटकांनी तांणें काम केल्लें. एकदां तर दिवाळे आदले दिसा दिवचले ताचें नाटक आशिल्लें. त्या दिवाळेक ताची ओवाळणी पसून आमगेर जाल्ली.
1969 ह्या वर्सा ‘उडुनी जा पाखरा’ ह्या पदाची 78 आर. पी. एम. रिकॉर्ड आयली. एके वटेन अरविंदान गायिल्लें “उडुनी जा पाखरा” हें पद, तर दुसरे वटेन कुमुद कामेरकार हांणी गायिल्लें ‘छळतसे काजळ काळी रात’ हें पद. काका ह्या पदाची रिकॉर्ड रोखडोच घेवन आयलो. अरविंद आमगेर पयलो आयिल्लो तेन्ना सुमार तीस वर्सांचो आसुंये, तो येता तेन्ना ताचे कडेन संगीता विशयीं खुब उलोवप जातालें. चाली कश्यो लायतात, रिकॉर्डिंग कशें करतात अश्या गजालीचेर उलोवप जातालें. अश्या भासाभासेच्या मदीं ताणें सांगिल्ली एक गजाल….
‘नयन तुझे जादुगार हें संगीत नाटक जेन्ना निर्मात्यांनी वेवसायिक करपाचें थारायलें, तेन्ना तांणी नाटकाच्या संगीत दिग्दर्शनाची जापसालदारकी पं. जितेंद्रबुवा अभिषेकी हांचे कडेन सोंपयली. त्या काळांत ते नामनेचे संगीतकार. तांचे नांव वाचून लोक नाटक पळोवंक वताले. तेच मजगतीं बुवां कडेन ‘कट्यार काळजांत घुसली’ नाटकाक संगीत दिवपाची जापसालदारकी आयली. आनी ही घेवन येवपी प्रतिभावंत वसंतराव देशपांडे! ह्या नाटकाची काणी संगीताचेर आशिल्ल्यान संगीत दिग्दर्शकाचें काम म्हत्वाचें आशिल्लें. हाका लागून बुवांक दुसऱ्या नाटकां कडेन लक्ष दिवपाक फावना जालें. ‘नयन तुझे जादुगार’ ह्या नाटकाचें काम फाटीं पडत रावलें.
नाटक तर जावंक जाय, बुवांक तर फावना. हे अडचणीचेर घुरी करपाचे खातीर हांव आनी नागपूरचो फामाद व्हायोलीन वादक माधव डोंगरे, आमी दोगांयनी नाटकाचे पदांक चाली लावपाचें काम हातांत घेतलें आनी पुराय बी केलें. ‘उडुनी जा पाखरा’ ही चाल माधव डोंगरे हांणी बसयिल्ली. दोन पदां हांवे तयार केलीं आनी बाकीचीं डोंगरे हांणी.
हांवें आनी माधवान ह्यो चाली अभिषेकी बुवांक आयकयल्यो. तांणी तोंड भरून कवतूक केलें आनी म्हणसें ‘संगीतकार म्हणून तुमचें दोगांयचें नांव घालूंया’ आमची मर्यादा आमकां खबर आशिल्ली. आमचे कडेन आशिल्ली संगिताची जोड बुवां कडसूनुच उसनी घेतिल्ली. हांवें नमळायेन बुवांक, संगीतकार म्हणून ताचेंच नांव आसुंदी म्हणून आग्रो केलो. ताणीं ताका मोठ्या मनान हयकार दिलो. ‘उडुनी जा पाखरा’ ह्या पदान खूब तेंप लोकां मदीं उरपी म्हाका एक नवी वळख दिली.’
महाराष्ट्र सरकार कडल्यान अण्णासाहेब किर्लोस्कर संगीत रंगभूमी जीवनगौरव या पुरस्कारान अलंकारीत असो हो आमचो इश्ट अरविंदबाब पिळगांवकार! ताका आर्गां.
अरुण साळकार
7507478364
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
