भांगरभूंय | प्रतिनिधी
कलाकार
भारतीय संगीतांच मोलाची भर घालून गितांतलें दरेक उतर म्होंवाळ स्वर सजोवपी संगीत शिल्पकार रवींद्र जैन हांचो जल्म 21 फेब्रुवारी 1944 दिसा उत्तर प्रदेशांत अलीगढांत आयुर्वेदाचार्य पंडित इंद्रमणी आनी किरण जैन हांच्या घरांत जालो. सात भाव आनी एक भयण. रवींद्र जैन चवथो. जल्मा सावन ताचे दोळे बंद आशिल्ले, जे ताच्या बापायचो इश्ट डॉ. मोहनलाल हांणी शस्त्रक्रिया करून उगडले. भुरग्याक कमी नदर आसा, फुडें वाडूंक शकता, पूण दोळ्यांचेर ताण पडपी कसलेंच काम करपाक दिवचें न्हय अशेंय सांगलें.
रवींद्र जैनाक संगीताची आवड आशिल्ली देखून दोतोराचो सल्लो मतींत दवरून बापायन दोळ्यांचो वापर उणो जाता, म्हूण संगीत शिक्षण दिवपाचो मार्ग वेंचलो. रवींद्रान बापूय आनी भावाच्या सल्ल्या प्रमाण मनाच्या दोळ्यांनी सगळें जाणून घेवपाचो यत्न केलो. व्हडल्या भावा कडेन आग्रो करुन कादंबरींचें वाचन आयकलें. कवितांचो अर्थ समजून घेतलो. ताचें भुरगेपण कुटुंबाच्या धर्मीक आनी आध्यात्मिक वातावरणांत गेलें. ल्हानपणा सावन एकदां आयकल्लें कितेंय ताका सदांच याद उरतालें. तो दर दिसा जैन धर्मीयांच्या देवळांत वचून थंय भजन गायतालो. बापूय भजन गायल्यार एक रुपया इनाम दितालो. रवींद्रान पं. जनार्दन शर्मा आनी पंडित नथू राम हांचे कडल्यान संगीताचे धडे घेतले. नदर उणी आसूंन लेगीत तो भुरगेपणांत खूब मस्ती करतालो. सुर्यास्त जावचे पयलीं घरांत भितर सरून जेवप हो कुटुंबीक नेम आशिल्लो. रवींद्रान हो नेम केन्नाच पाळलो ना. रातच्या वेळार घरा येतालो तेन्ना आवय ताका बापायल्या मारा पसून वाटायताली आनी उपाशी उरचो न्हय म्हणून कुडींतल्या खाटी सकयल जेवण लिपोवन दवरताली.
इश्टांचो गायन पंगड तयार करून अलीगढच्या रेल्वे स्टेशनाचेर तो भोंवतालो. ताच्या इश्टा कडेन एक ल्हान पत्र्याचो डबो आशिल्लो, ताचेर तो ठेकों धरुंन थंयच्यान येतल्या वतल्यांची मनरिजवण करतालो. एक दीस ताणें डब्याचें तोंण उक्ते करुन गावपाक लागलो तें पळोवन लोकानी डबो चिल्लर नाण्यांनी भरलो. घरा येतकच ताणें आवयच्या पांयां कडेन चिल्लर ओतलीं. हें पळोवन मात बापूय रागान तांबडो गुंज जालो आनी ताणें जाणें कोणें पयशे घाल्यात तांकां सगळे पयशे परत करपाचो आदेश दिलो. आतां प्रस्न उप्रासलो की अनोळखी लोकांचो सोद घेवन पयशे कशे परत करचे? तेन्ना इश्टांनी त्या पयशांची चाट आनी भजीं खावपाची येवजण आंखली.
रवींद्र जैनान कोलकाता आनी थंयच्या ‘रवींद्र संगीत’ विशीं खूब आयकल्लें. चुलत भाव पद्मभाय हाणें थंय वचपाचो प्रस्ताव मांडलो तेन्ना रवींद्रान ताका रोखडोच हयकार दिलो. बापायन खर्चा खातीर पंचात्तर रुपया दिले. आवयन दाळ, तांदळाची पोटली दिली. रवींद्राक फिल्म निर्मातो राधेश्याम झुनझुनवाला वरवीं संगीत शिकोवपाचें ट्युशन मेळ्ळें. पयली नोकरी बालिका विद्या भवनांत म्हयन्याक 40 रुपया पगाराची मेळ्ळी. रवींद्र रावतालो थंय शारांत तागेली पं. जसराज आनी पं. मणिरत्नम हांची भेट जाली. नवी गायिका हेमलता कडेन वळख जाली. हेमलताक लागून ताका ग्रामोफोन रेकॉर्डिंग कंपनी कडल्यान ऑफरी मेळपाक लागल्यो. हे मजगतीं तो हरिभाई जरीवाला (संजीव कुमार) हांच्या संपर्कात आयलो. 1968 वर्सा रवींद्र जैन राधेश्याम झुंझुनवाला वांगडा मुंबय आयलो तेन्ना ताची पयली वळख गायक मुकेश हाचे कडेन जाल्ली. ‘परस’ सिनेमाचें शुटींग देवळाली हांगां चालू आशिल्लें. संजीव कुमारान रवींद्र जैन आनि निर्मातो एन. एन. सिप्पीली भेट घडयली.
जैन हाणें संगीतकार म्हणून कारकीर्द सुरवात 14 जानेर 1972 दिसा मुहंमद रफीच्या आवाजांत सिनेगीत रिकोर्डींगा वरवी केल्ली, पूण फुडें कांय कारणाक लागून तें गीत प्रदर्शीत जालें ना. ‘राजश्री प्राॅडक्शन’च्या ताराचंद बडजात्याक रामरीख मनहर माध्यमांतल्यान मेळून रवींद्र जैनाची फिल्म कारकीर्द सुदारली. अमिताभ बच्चन आनी नूतन हांणी अभिनय केल्ल्या ‘सौदागर’ ह्या सिनेमांतलीं जैन हांणी रचिल्लें संगीत याद उरपा सारके जालें. गीताचें ध्वनीमुद्रण चालू आसतना ताचो बापूय संवसाराक अंतरलो. रवींद्र जैन कामाक चड म्हत्व दितालो देखून मरणाची खबर आयकून लेगीत गीताचें रेकॉर्डिंग पुराय जायसर ताणें स्टुडिओ सोडलो ना.
हांगाच्यान रवींद्र आनी राजश्री हांचो काफिला मुखार वचत रावलो ‘तपस्या’, ‘चितचोर’, ‘सलाखें’, ‘फकीरा’ सिनेमांतली गितां लोकप्रिय जालीं आनी नामनेच्या संगीतकारां मदीं रवींद्र जैनाचें नांव जोडलें. ‘दीवानगी’ वेळार सचिन देव बर्मन दुयेंत पडलो तेन्ना तांणी हो चित्रपट जैनाक दिलो.
रवींद्र जैन- हेमलता एके कार्यावळींत गायन करताले थंय राज कपूरय आशिल्लो. ‘एक राधा एक मीरा दोनो ने श्याम को चाहा’ हें गीत आयकून उमेदीन भरिल्ल्या राज कपूरान हें गीत कोणाक दिलां काय रवींद्र जैनाक विचारलें तेंन्ना ताणें सांगलें राज कपूराक दिलां. हांगाच्यान तो राजकपूराच्या शिबिरांत भितर सरलो. उपरांत ‘राम तेरी गंगा मैली’तलें ताणें दिल्लें संगीत खूब लोकप्रिय जालें.
1. गीत गाता चल, ओ साथी गुनगुनाता चल (गीत गाता चल-1975), 2. जब दीप जले आना (चितचोर- 1976), 3. ले जाएंगे, ले जाएंगे, दिलवाले दुल्हनिया ले जाएंगे (चोर मचाए शोर -1973), 4. ले तो आए हो हमें सपनों के गांव में (दुल्हन वही जो पिया मन भाए-1977) 5. ठंडे ठंडे पानी से नहाना चाहिए (पति, पत्नी और वो- 1978), 6. एक राधा एक मीरा (राम तेरी गंगा मैली-1985), 7. अंखियों के झरोखों से, मैंने जो देखा सांवरे (अंखियों के झरोखों से- 1978), 8. सजना है मुझे सजना के लिए (सौदागर-1973), 9. हर हसीं चीज का मैं तलबगार हूं (सौदागर- 1973), 10. श्याम तेरी बंसी पुकारे राधा नाम (गीत गाता चल- 1975), 11. कौन दिशा में लेके (नदियां के पार), 12. सुन सायबा सुन, प्यार की धुन (राम तेरी गंगा मैली-1985), अशी तांचीं बरींच गितां गाजल्यांत.
रवींद्र जैनान सागर प्राॅडक्शनाच्यो जायत्यो टिव्ही माळो संगीतान सजयल्यात. ‘रामायण’ मालिके खातीरय रवींद्र जैनान संगीत दिलां ते भायर लव कुश, श्रीकृष्ण, अलीफ लैफा, इतिहास की प्रेम कहानियाँ, जय गंगा मैय्या, जय महालक्ष्मी, साई बाबा, जय माँ दुर्गा माळांचें संगीत रवींद्र जैनालें.
2009 वर्सा ताणें सारेगामापा चॅलेंज ह्या रियलिटी शोंत परिक्षण केल्लें. जैन हाणें 150 परस चड चित्रपटांनी संगीत दिग्दर्शन केलां. भक्तीगीतांचे जायते आल्बम उजवाडायल्यात आनी ताचें ‘सुनहरे पल’ नांवाचें आत्मचरित्रय उजवाडाक आयलां. 1985 वर्सा ‘राम तेरी गंगा मैली’ खातीर संगीतकाराचो फिल्मफेयर पुरस्कार तांकां फावो जाल्लो. 2003 वर्सा मध्य प्रदेश सरकारान लता मंगेशकर पुरस्कार दिवन ताचो भोवमान केल्लो. ताका आंतरराश्ट्रीय अमीर खुसरो पुरस्कारुय फावो जाल्लो. जैन हाचो 2015 वर्सा पद्मश्री पुरस्कार दिवन भोवमान केला. तांकां 9 ऑक्टोबर 2015 दिसा किडनेच्या दुयेंसान मुंबय मरण आयलें.
——————————
सुदिन वि. कुर्डीकार
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
