म्हान पार्श्वगायक मुकेश

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

हिंदी सिने मळा वेले म्हान पार्श्वगायक मुकेश हांची 19 जुलय दिसा 100 वी जयंती आशिल्ली. 19 जुलय दिसा 100 वर्सां पयलीं म्हणल्यार 22 जुलय 1923 दिसा मुकेश हांचो जल्म जालो. मुकेश हांचें पुराय नांव मुकेश चंद माथूर अशें आशिल्लें. दिल्लींतल्या दारियागंज आनी चांदणी चौकांत तांचें भुरगेंपण गेलें. तांच्या बापायचें नांव जोरावर चंद माथूर अशें आशिल्ले. ते अभियंते आशिल्ले जाल्यार आवय राणी ही गृहिणी आशिल्ली.
मुकेश हांकां भुरगेपणा सावन संगिताची आवड. त्या काळांतले नामनेचे गायक कुंदनलाल सहगल हांचे ते प्रशंसक आशिल्ले. तांकांय कुंदनलाल सहगल हांचे प्रमाण अभिनेते आनी गायक जावपाचे आशिल्ले. ते खातीर तांणी ल्हान पिरायेंतूच तांच्या संगिताचे मुळावे धडे घेतले. त्या काळांतले गाजिल्ले अभिनेते मोतीलाल हांणी मुकेश हांकां तांच्या पयसुल्ल्या भयणीच्या लग्नांत गायता आसतना पळयलें. मुकेश हांचो आवाज आयकतकूच खिणांत ते तांच्या आवाजाच्या मोगांत पडले. एक दीस हो आवाज हिंदी सिने मळा वेलो आवाज जातलो अशें तांणी आपल्या आवाय-बापाय म्हणलें. तांणी मुकेश हांकां मुंबयंत हाडले आनी गायक पंडीत जगन्नाथ हांचे कडल्यान गायनाचे शास्त्रशुद्ध प्रशिक्षण दिलें.
ह्या वेळार तांकां कांय सिनेमांनी अभिनयाच्यो ऑफर्स आयल्यो. मुकेश हांचो राजबिंडो चेरो आनी स्मितहास्य हाका लागून तांकां थेट नायकाच्यो भुमिका मेळ्ळ्यो. 1941 वर्सा ‘निर्दोष’ ह्या सिनेमांत तांणी पयले फावटी अभिनय केलो. उपरांत चार-पांच सिनेमांनी तांणी भुमिका केल्यो, पूण तांणी अभिनय केल्ले सिनेमा विशेश अशे चल्ले नात. ताका लागून नायक जावपाचें आपले सपन कुशीक दवरून तांणी गायनाचेर लक्ष केंद्रीत केलें. गायक म्हूण मुकेश हांकां पयलो ब्रेक मेळ्ळो तो 1945 वर्सा आयिल्ल्या ‘पहली नजर’ ह्या सिनेमांत.
ह्या सिनेमांत तांणी गायिल्लें ‘दिल जलता है तो जलने दो’ हें पद खूब लोकप्रीय जालें. ह्या पदाक लागून सिने मळार तांची वळख निर्माण जाली. ह्या पदाचेर कुंदनलाल सहगल हांचे शैलीचो प्रभाव आशिल्लो. 1958 वर्सा आयिल्ल्या ‘यहुदी’ ह्या सिनेमांतले ‘ये मेरा दिवानापन है’ हें पद लेगीत खूब गाजलें. ह्या पदा वरवीं तांणी स्वताची वेगळी शैली निर्माण केली आनी कुंदनलाल सहगल हांच्या प्रभावांतल्यान ते भायर सरले. उपरांत हिंदी सिने मळार मुकेश यूग सुरू जालें. तांणी अनुनासीक शैलींत गायिल्लीं पद फामाद जावंक लागलीं. ‘मेला’ आनी ‘अंदाज’ ह्या सिनेमांत तांणी गायिल्लीं सगलीं पदां लोकप्रीय जालीं.
‘अंदाज’ हीट जाले उपरांत मुकेश रणजीत नांवाच्या स्टुडिओंत गायनाचो रियाज करताले तेन्ना थंय एक देखणो तरणाटो आयलो आनी म्हणूंक लागलो, कितलो भावनाप्रधान आसा तुजो आवाज. म्हाका तुजो आवाज खूब आवडटा. तो तरणाटो आशिल्लो राज कपूर. मुखार राज कपूर आनी मुकेश हे हिंदी सिने मळा वेले येसाचें समिकरण जालें. हे जोडयेन खूबशीं हीट पदां दिलीं. आग, आवारा, श्री 420, बरसात, परवरीश, अनाडी, संगम, मेरा नाम जोकर ह्या आर. के. बॅनराच्या सिनेमांनी मुकेश हांणी गायिल्लीं सगलीं पदां हीट थारलीं. राज कपूर हांचो आवाज अशीच मुकेश हांची वळख निर्माण जाली. राज कपूर हांच्या सत्यम शिवम सुंदरम ह्या सिनेमाच्या पदाचे रेकॉर्डींग करून ते अमेरिकेक गेल्ले. डेट्रॉय मिशीगन हांगा 27 ऑगस्ट 1976 दिसा ते बेगीन उठून न्हावपा खातीर गेले तेन्ना अचकीत तांच्या हड्ड्यांत दुखूंक लागलें आनी तांकां आळजाचो आताक येवन ते संवसाराक अंतरले.
तांच्या मरणा उपरांत राज कपूर हांणी आयज म्हजो आवाज कायमचो गेलो अशी प्रतिक्रिया दिली. मुकेश हांणी तीन दसकां परस चड काळ आपले अनोखे शैलीन रसिकांचेर मोनेळ घालो. मुकेश हांचो आवाज रसिकांच्या मनाचेर कायमचो कोरांतून उरलो. आयज इतल्या वर्सांनी लेगीत तांचो आवाज रसिकांचेर मोनेळ घालता. तांकां खूबशे पुरस्कार मेळ्ळे. रजनिगंधा ह्या सिनेमा खातीर तांकां राष्ट्रीय पुरस्कार मेळ्ळो. जाल्यार चार फावटी फिल्मफेर पुरस्कार मेळ्ळो. पूण ते रसिकांच्या मनांत तांचें जें स्थान आसा ताका सगल्या पुरस्कारा परस श्रेश्ठ आसा अशे ते मानताले. तांचे सारको म्हान पार्श्वगायक परतून जावचो ना. तांचे जयंती दिसा मुकेश हांकां काळजां सावन आर्गां!

श्याम ठाणेदार
9922546295