मेंदवाक वाचनाच्या इंधनाची पुरवण जायच

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

नव्या विचारांची ज्योत अनंत जळटी दवरतलो जाल्यार दर एका विद्यार्थ्यान आपणाल्या मेंदवाक वाचनाच्या इंधनाची पुरवण करपाकूच जाय — ग्रंथालय हें ग्रंथांचेंच आलय न्हय तर तें विचारांचें, म्हायतीचें आलय. कालूच देशभर ग्रंथालय दीस मनयलो. ग्रंथपालांचें योगदान आनी समाजांत ग्रंथालयाची मोलादीक भुमिका तोखेवपाक हो दीस ओंपला. ग्रंथालय म्हणल्यार ज्ञानाचें पोरसूं, जाका भेट दिवन, विद्यार्थी आपणाल्या गिन्यानांत भर घालतात. कांय वर्सां फाटीं ह्या ग्रंथालयांचो लाव घेवपी वाचक वर्गाचो आंकडो व्हड आशिल्लो, पूण आतां तो कमी- कमी जायत आसा. हाचे फाटल्या कारणांचेर मनन करतना कांय विचार मांडिनशे दिसले.
आयज म्हायतीचो हुंवार आयिल्लो दिश्टी पडटा. आदीं फक्त छापील माध्यमांतलो मजकूर वाचना खातीर आसतालो, पूण ताचो वाचक वर्ग व्हड आशिल्लो. आतां छापील माध्यमां भायर इंटरनॅट आनी इलॅक्ट्रॉनीक माध्यमां आसून लेगीत, वाचकांचो आंकडो देंवत आसा. डिजिटल माध्यमांक लागून ज्ञानाचो विस्फोट जाता. इंटरनॅट, ई-बुक्स, ऑडयो बुक्स, गुगल बुक्स, ब्लॉग्स, व्लॉग्स, वॉट्सॅप, ए.आय., चॅट जी.पी.टी., पॉडकास्ट, युट्यूब, आदी सारक्या अत्याधुनीक सोशल माध्यमांनी म्हायती आनी गिन्यान आमच्या हातांत पावयलां. ह्या माध्यमांचें खाशेलपण म्हणल्यार फावो ती म्हायती एका क्लिकाचेर जाय ते पद्दतींत मेळटा. आदीं सोदवावर, वाचन, संशोधन, मुलाखती वा जाणकारांक भेट ह्या म्हायती मेळोवपाच्या स्रोतांतल्यान म्हायती मेळोवप जाताली. आयज आमी ताचो कितलो आदार घेतात हाचो दुबाव! कारण हो मुळावो वावर केल्या बगर लेगीत भोव सोंपेपणान म्हायती आमचे मुखार आसता तें आमी पळयतात.
डिजिटल माध्यमांक लागून म्हायतीचो विस्तार जालाच, पूण वाचन संस्कृतीचें नवें आव्हानूय उबें रावलां. ह्या माध्यमांनी आमकां वाचना कडे व्हेलां, पूण आमी लागीं पावल्यात काय? हो भस्मासूर आमच्या मनांक लासून भस्म करीत आसा, हाची मात्तूय सुलूस लागना. आमी ह्या माध्यमांचेर इतले अवलंबून रावल्यात की, आमची सृजनशीलताय, चिंतन, विचारशक्त गोळाक लागिल्ली दिसता. एक सादो स्वाध्याय लेगीत पुराय करपाक आमी स्क्रिनीर मेळिल्ली म्हायती आसा तशी कॉपी-पेस्ट करतात. त्या विशयाचेर मनन करिनात आनी हाका लागून स्वताचो दृश्टीकोण मुखार दवरपाक फाटीं पडटात. आप- मनन सोडाच, मेळिल्ली म्हायती खरी वा फट ताचोय सोद आमी घेनात. अशे हे परिस्थितींत तांत्रीक विद्येक बळी पडटल्या आयच्या विद्यार्थ्याक वाटोवं येता काय?, हो गंभीर प्रस्न मुखार उबो रावता.
विद्यार्थी कांयच वाचिनात अशें म्हणल्यार समा जातलें? ना! थोडे विद्यार्थी वाचतात पूण परिक्षे पुरतेंच वा पाठ्यक्रमाक धरून शिकूंक जाय तितलेंच. दर्यांतल्या 10 नुस्त्यांचीं नांवां खबर आसा म्हूण दर्याचे जीवसृश्टीची वळख पटल्या, अशें म्हणप अतितायेचें. विद्यार्थ्यांक वाचपाकूच वाज येता. ते एक तर पाठ्यपुस्तकां, शिक्षणाक धरून आशिल्लीं पुस्तकां हांचोच आदार घेतात वा पुरायपणान ऑनलायन मजकुराचेर पातयेवन रावतात. थंय वाचपाक गेलो जाल्यार, लक्ष चाळोवपी साबार गजाली गोंधळ घालीत रावतात, हाका लागून वाचन अखंडीतपणान जातलें हाची शाश्वती उरना.
आयजकालच्या विद्यार्थ्यांची जीण तंत्रज्ञानाक वेंग मारून चलता. जीण म्हणटना हातूंत तांच्या घरच्यांचोय आसपाव जाता. हीं माध्यमां येवचे पयलीं भुरग्यांच्या मनोरंजनाचो एक व्हड स्रोत म्हणल्यार आजो-आज्याची माणी आनी तिचेवेली काणी. ह्या काणयांक लागून भुरगो व्हड जाता तसो ग्रंथालयांक भेट दिवन काणयांची भूक भागयतालो आनी काळांतरान वाचनाची आवड स्वता भितर रुजयतालो. पूण आतां आजो-आजी घरांत उरूंक नात आनी ना म्हणल्यार पालकांकूय काणी सांगपाक वेळ ना वा स्वता तेच मोबायलाचे भकीक पडल्यात. देखून वाचना खातीर घरांतल्यान जें वळण लागपाक जाय तें लागना.
मुखार विद्यालयांनी शिक्षक आनी शिक्षणीक पद्दती कुशळ विद्यार्थी घडयतात वा फक्त बरे गूण मेळोवपाचे स्पर्धेंत, पयलो येवपाक विद्यार्थ्याक तयार करतात?, होय प्रस्न म्हत्वाचो. म्हाविद्यालयाच्या वातावरणांत आनी सवंगडी स्विकृतीक (peer acceptance) बळी पडून, विद्यार्थी हेर वावरांत मुंगरिल्ले आशिल्ल्यान, वाचनाची संस्कृती वा वाचनाचें वातावरण योग्य रितीन निर्माण जाल्लें दिसना.
वाचन विद्यार्थ्यांक खूब म्हत्वाचें, कारण ह्या काळांत मेळिल्लें ज्ञान, संस्कार, भाशीक कौशल्यांनी फुडलें आयुश्य घडोवंक मेळटा. स्वताक घडोवपाक, जीण गिरेस्त करपाक, वाचन हें एक उत्कृश्ट साधन. सर्वांगी विकास तातूंतल्यान जावंक शकता. वाचनांतल्यान ज्ञान वाडटलेंच आनी शब्दसंपत्तीय गिरेस्त जातली. कल्पनाशक्त वाडटली. जेन्ना तूं वाचन करता त्या वेळार एका इश्टा कडेन सुसंवाद करपाचें भाग्य तुका मेळटा. कसलेय परिस्थितींत मुखार वचपाचें बळ तातूंतल्यान मेळटा. कितलेशेच नवे विशय समजतात. विचारमंथनशील वाचन केल्यार अलौकीक आनंदाची जाणवीकाय जाता. वाचन ही एक लायफ-लाँग क्रिया, जाका लागून मनोरंजना वांगडा तुका आनंद, आत्मसमाधान मेळटा. वाचनाक लागून सृजन, सशक्त समाज निर्माण जावंक पावता.
वाचनाक लागून ज्ञानांत भर पडटलीच, पूण ते भायर जिणेचेर सकारात्मक प्रभाव पडटलो. ताचे शिक्षणीक पातळेंत वाड जातली. उतरावळ फुलतली. तो स्वताक व्यक्त करपाक पावतलो. संभाशण कौशल्याची वाड जावन व्यक्तीमत्व विकास जातलो. एके गजाली कडेन वेग-वेगळ्या दृश्टीकोणांतल्यान पळोवपाक सक्षम जावन, तो कितें तरी नवें घडयतलो. निवेदन, वत्कृत्व, वाद-विवाद, कथा-कथन, बातम्यो सांगप… हें सगळें वाचनाक लागून प्रभावी रितीन जातलें. अचूक शब्दांची निवड करपाक शिकतलो. कमीत कमी उतरांनी खूब कितें सांगपाचें कसब रुजवणाक येतलें. तर्कीक रितीन विचार करपाची तांक तशेंच गणीत कौशल्यां लेगीत तो आत्मसात करूंक पावतलो. लेखनांतल्यान मेळयल्लीं मुल्यां चालीक लावन, बरो सुजाण नागरीक जावंक पावतलो.
विद्यार्थ्यांनी अवांतर वाचन करप गरजेचें. तें वयाक सोब-सारकें आसचें. सुरवातेक काणयो, हेर बाल साहित्याचें वाचन आनी व्हड जाता तशें वैचारीक साहित्याचें वळण लागपाक जाय. वाचन करतना दरेके पिरायेक अनुकूल असो वाचन मजकूर सोदपूय तितलेंच गरजेचें. हें करपाक शिक्षकांचो, पालकांचो सल्लो घेवप म्हत्वाचें. शिक्षणीक पद्दती वाचनाक प्राधान्य दिवपी आसच्यो पडटल्यो. ऑनलायन माध्यमाचो आदार घेवचो, पूण आदार घेवप आनी अवलंबून रावप हांचे भितरलो फरक विद्यार्थ्यांक समजुपाक जाय. दरेका वाचकान आपूण कितें वाचूंक सोदता आनी तातूंतल्यान कितें मेळूंक जाय हें विशीं पुर्वालोकन करचें. विशयाचें कितें पुर्वज्ञान आसा ताची कल्पना करची. खुबशा वेळार समूह-वाचन, गट चर्चा, विरामचिन्नां प्रमाण वाचन ह्या कृतींनी विद्यार्थ्यांनी भाग घेवचो. इतलेंच न्हय तर कांय इलॅक्ट्रॉनीक आनी डिजिटल माध्यमांतल्यो कार्यावळी, तातूंतलो मजकूर आनी आयकुपांतल्यानूय म्हायती मेळोवची. मुखेल म्हणल्यार वाचना फाटलो उद्देश कितें आसा तें समजून घेवन वाचन करचें.

धर्मा चोडणकार
9822132815