मान घेवपांत न्हय दिवपांत आसता

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

मनशान अापलो अहंकाराचो त्याग करून दुसऱ्याची पर्वा करपाची नदर अापणावंक जाय. ती नदर अायली जाल्यारच दुसऱ्याक मान दिवप जाता.

दरेक मनशांत अहंकार हो आसताच. तो मागीर ताच्या ‘स्व’ताचोच आसूं, कर्तुबांचो आसूं, गिन्यान वा शिक्षणाचो आसूं, सत्तेचो आसूं वा पयशांचो, आपले गिरेस्तकायेचो, वा… पूण, तो मनशांत आसताच. हो अहंकार म्हणल्यारूच मद. मस्ती. हो अहंकार मनशाचो मोटो दुस्मान. जांच्यात तो रिगता, खुबळटा, वावुरता, वा राबता तो हेरां सावन वेगळो थारता. आंगांत मद, मस्ती, भरसली, खुबळूंक लागली, ताका पिटाळूंक लागली, तांच्यात खवदळ घालूंक लागली म्हणटकच तो मनीस ‘नम्र’ उरना. विनयशील उरना. प्रामाणीक उरना. तांच्यातली नमळाय मदाक विटून तांच्यातल्यान कुशीक सरता आनी तो फक्त ‘हांवू’च उरता. तांच्यातलो तो म्हळ्यार ‘हांव’, ‘हांव’ आनी हांवूच. तो हांव तांच्यात इतलो भरसता की तें ‘हांव’पण सिद्ध करपाक तो हेरांक उणाक लेखता. नकळटां, हेरां कडच्यान मान घेवपाक तो तांचेर आपलो शेक गाजयता… उक्तेपणान.
हांव कोण तरी आसा अशे तरेची तांच्यात आशिल्ली भावनाच ताचो मद, मस्ती आनी अहंकार. ह्या अहंकाराची जाणीव ताका केन्नाच जायना. ताका ती कळय ना. मात, ती इतली प्रखर आसता, हेरांक ती सहजतायेन नदरेंत येता.
आपणा भितरलो ‘अहंकार’, ‘हांवपण’, पयस करप ही गजाल कठीण. पूण ती मनशाक शक्य ना, हेंवूय तितलेंच खरें. मनशांतल्या आंगातलो हो अहंकार पयस करपा खातीर मनाचो निग्रह जाय, एके तरेची साधना जाय. आपणा भितरलो मनाचो निग्रह करपाक वा ते खातीर साधना करपाक सगल्यांक जमता अशें ना. यत्न केल्यार तें जमचें ना अशेंय ना. ते खातीर आपणाक जिद्ध जाय. तळमळ जाय. हो अहंकार वाडीक लागलो जाल्यार तो आपलेच उदरगती आड उबो रावता. आपली उदरगत तातूंतल्यान घडून येवपाक खूब कठीण. उरफाटें, अहंकारी मनशाकच ताचो परिणाम भोगचो पडटा. प्रसंगान ताचे जिणेचेरूय, जिवाचेरूय घालो घालता.
रामायणांतल्या रावणाची देख आमकां कितें सांगता? रावण, खरें म्हणल्यार ब्रह्मगिन्यानी. खूब हुशार. बुदवंत. पूण स्वताचो अहंकार ताका बादलो. भस्मासुराची काणी आमचे दोळे आनी मन उक्तें करता. महादेवाची तपश्चर्या करून भस्मासूरान वर मेळयलो. ‘जाचे तकलेर आपूण हात दवरतलों ताचें थंयच भस्म जावं.’ ताका तो वर मेळ्ळोय. पूण, त्या वरान तो इतलो अहंकारीत जालो की वर दितल्याकूच भस्म करूंक तो फुडें सरलो. परिणाम कितें? श्रीविष्णूक ताका मारपाक मोहिनी रूप घेवचें पडलें. आनी भस्मासूर सोंपलो. तांच्यातल्या अहंकारानच ताचो बळी घेतलो. संत नामदेवाक आपले भक्तीचो गर्व जाल्लो खंय. जाल्यार चांगदेवाक योगविद्येचो. तांचे गर्वहरण कोणे तरी केलेंच न्हय.
अहंकारी मनीस दुसऱ्याची पर्वा करिना. दुसऱ्याच्या मनाक तो लेखी ना. तांचेर तो शेक गाजोवंक सोदता. अशा वेळार त्या मनशा सांगाताक कोण रावत? ताचे सांगाती, इश्ट, वांगडी ताचे सावन पयस वतात. कसलेय घडणुकेन यत्नान वा वागणुकेन तांचे मदलो अहंकार पयस जालो जाल्यार उपरांत ताका आपले आपूणच एकोडो, एकसुरो दिसूंक लागता. त्या वेळार ताका आपल्या सांगाताक कोण तरी ‘जाय जायसो’ दिसूंक लागता.
अहंकार, ‘हांव’पण मनशाक पुराय बदलून उडयता. कुड्डो करता. ‘हांव’पणान तो आपलेच तनरेंत उरता. तो आपले भोंवतणीच भोंवता. तेन्ना हो ‘अहंकार’ ताच्यान खवदळ घालता. मनशाच्यान एकोडें जियेवं नजं. तो समाजनिश्ठ आशिल्ल्यान ताका हेरांचो आदार जाय पडटा. ‘हें’ वा ‘तें’ काम करपाक ‘म्हाका कोण नाका’, ‘म्हाका कोणाची गरज ना’, म्हजे कडेन सगलें अासा, ‘हांव म्हजेपुरतो समर्थ अासा’, अशें म्हणटल्या भितरय अहंकार खरपणान जाणवता. तेच भावनेंत जियेतना ताका ‘विकृती’ वेंगयत रावता. नकळटां, … तो ‘विकृत’ जाता.
म्हजो एकलो इश्ट अासा. वयल्या पदावयलो. कार्यालयांत वावुरतना खंयचेंय काम करपा ‘ड’ वर्गांतले कर्मचारी ‘मरून’ काम करतात. अांगार सोंपयिल्ली जापसालकी पुराय करतात. हो म्हजो इश्ट मात, मात्तय कमर मोडिना. पूण जेन्ना काम पुर्णत्वाक पावता अानी भौशीक तुस्त तोखणाय मेळयता तेन्ना मात हो इश्ट ‘हावें केलें तें’, ‘मी केल्लय ते, ‘हांवें करून घेतलें तें,’ ‘माझी संकल्पना होती ती,’ ‘’म्हाका बरें सुचलें तें’ अशें चारचौगांत ‘ड’च्या मुखारूय, तांच्या मनांचो विचार करिनासतना त्या कामाचे स्रय अापूण घेता. हाच्यांत अहंकार वेगळे तरेन दिसता. जो ‘हांव’पणाक बादीत जाता. ताका हेरां परस अापूण ‘कोणतरी’ वेगळो अासा अशेंच दिसूंक लागता. तो तशे वागता अानी अापले वागणुकेंत हेरांची कश्टावल्लीं मनां दुखयता.
तसोच एक ‘बातमीदार’ मीत्र अासा. शिकलाय बरो, अालायतो बऱ्या कामाक वता. पुणून अापूण ज्या दिसाळ्याक बातम्यो धाडटा त्यो सगल्यो हेर दिसाळ्यांतल्यो काॅपी करून धाडटा. बातमी घडोवपाचे श्रम घेना. उरफाटें अापणाक ‘उपसंपादक’ म्हणात असोय इश्टांक अागरो. ताका खंय संपादपी, कार्यालयांत डेस्कार येवन बसपाक ‘फोन’ करीत अासता. संपादपी ताका व्हडलोसो लेखिना अानी लोकय ताका ‘बातम्यो’ दिनात ही वेगळी गजाल. अहंकारान, व्हडपणान चरित्र्याक खत लागता तें तो येवजिना.
खंयच्याय मनशाक खंयचे गजाली वरवीं अहंकार वाडत हें सांगूं नजं. पूण एक मात खरें. मनशाच्या जिविताचें तत्वगिन्यानूच तें. म्हज्या विनायकभाईच्या तोंडार म्हजे खातीर सदांच एक सांगपी अासता. ‘जे तरेचें बीं तूं रोयशी, तेच तरेचें फळ तुका मेळटलें. भात रोयल्यार भात. नाचणो रोयल्यार भात कशें मेळटलें?’ तांचे यादीन मनाक एक विचार घश्टून गेलो. ‘खंयच्याय मनशाक कोणाय कडल्यान मान मेळचो अशें जर दिसता अासत जाल्यार ताणे ‘मानाची’ बिंयां रोंवचीं पडटलीं. हीं बियां रोंयतना, अापूण कोण तरी अासा ही अहंकाराची भावना जागी करूंक उपकारना.
‘अहं’ चो त्याग केलो म्हणटकच ‘सो हं’ चो मार्ग लागता. थंय मागीर बरो परजळ अासता. त्या परजळांत तूं परजळून वता. अानंदमय जाता. देखूनच अापणे अापलो ‘अंह’ सोडून दुसऱ्यांक म्हत्व दिवन तांकां मान दिवपाक शिकूंक जाय. कोणाय मनशाक बरें उतर दिलें जाल्यार ताचे कडेन कोणूय उलोवपाक येतलो. तो दुसऱ्याक लेखता अासत जाल्यार दुसरो ताका लेखतलो. मनशान अापलो अहंकाराचो त्याग करून दुसऱ्याची पर्वा करपाची नदर अापणावंक जाय. ती नदर अायली जाल्यारच दुसऱ्याक मान दिवप जाता. जेन्ना दुसऱ्याक मान दिवप जाता. तेन्नाच तुज्या वांट्याक पलतडच्यान ‘मान’ धावून येता…
जण एकल्यान मतींत दवरूंक जाय. ‘मान’ हो घेवपांत न्हय… दिवपांत अासता. अानी… मागून घेतिल्ल्या मानाक ‘मोल’
नासता.

उल्हास यशवंत नायक
8010061867