भांगरभूंय | प्रतिनिधी
“कथा हो एक मोटव्या आकाराचो एक-दोन पात्रांनी उबारिल्लो, एक-दोन घटना प्रसंगांनी गुंथिल्लो, वट्ट एकसंघी परिणाम सादपी गद्य साहित्यप्रकार.” (पा. 10) समाजीक संकेतस्थळां, डिजिटलीकरण, एआय, चॅट जिपिटी सारक्या अत्याधुनीक तत्रप्रणालींच्या काळांत कोंकणी कथा अत्याधुनीक पिळगेचे प्रस्न पेलतना दिसून येता. ह्याच अत्याधुनीक पिळगेचो, गांवचे मातयेंत आपले पांय घट्ट रोमून राविल्लो तरणाटो कथाकार म्हळ्यार गौरांग बाबुराव भांडीये. वेवसायान शिक्षक आनी संशोधक आशिल्ल्या गौरांगाचेर अंत्रुज म्हालांतल्या सावयवेरेंच्या साहित्यीक आनी संस्कृतीक वातावरणान खोलायेन प्रभाव घाला, ताचें व्यक्तिमत्व घडयलां. आपलो गांव, भुरगेंपण, गांवांत घडिल्ल्यो साबार घडणुको, लोकसंस्कृताय, वेवसायीक अणभव ताच्या कथांनी व्यक्त जाल्यात. हालींच ताचो ‘रितें बोल्स’ हो कथासंग्रह उजवाडाक आयला. संजना पब्लिकेशन्सान उजवाडायिल्ल्या ह्या पुस्तकाक सुजाता कांबळी हांणी गूढ अर्थ लिपिल्लें आनी भोवच आकर्शक अशें मुखचित्र काडलां. अत्याधुनीक युवा पिळगेचें प्रतिनिधित्व करपी ह्या युवा कथाकाराच्या पयल्याच कथासंग्रहाचो हो आपरोस.
पुस्तकांत वट्ट 14 कथा आसपावल्यात. विशयाचे नदरेन दरेक कथा आपली खाशेलताय बाळगिता. संग्रहांतल्यो चडावत कथा अर्थीक कुचंबणेक लागून घडटात, जाका लागून व्यक्तीची मानसीक कुचंबणाय जाता. पूण कितेंय परिस्थिती आसली तरी ती व्यक्ती तातूंतल्यान पळवाट काडनासतना जमता तशें आनी जाता तशे तरेन ते परिस्थितीक तोंड दिता. हाका लागून गौरांगाच्या कथांतलीं पात्रां आशावादाचो प्रचार करतना दिसतात. स्टेटस, श्रावणी बिरेस्तार, हॉर्न, पप्पा केन्ना कितें करता?, रितें बॉल्स ह्यो वेंचीक कथा चड-कमी प्रमाणांत ह्या विशयाची गवाय दितात. घामा कश्टान बांदिल्लें घर धरणाचें दार उगडिल्ल्यान अर्दवयर उध्दवस्त जाल्लें पळोवन रावजीक चर्रss जाता. ‘परिस्थिती मुखार दिमयो तेकयत तो संवसाराक खेपता..’ (स्टेटस, 28) तशेंच फोटो काडूंक आयिल्ल्या चार जाणांक आपणाक मजत मेळटली हे अपेक्षेन आपलो फोटो काडपाक दिता. अर्थीक परिस्थिती नासून लेगीत सदाशीव हावा-शिवा करून आपल्या वांट्याक आयिल्लो ‘श्रावणी बिरेस्तार’ करतना गांवच्या लोकांनी मारिल्ल्या थोमण्यां वटेन मुद्दाम आडनदर करता. इतलेंच न्ही तर, भक्ती पोटी इत्सा आसून लेगीत आपणाक फुडारांत श्रावणी बिरेस्तार मेळचो न्ही अशी मनांतले मनांत दत्तमहाराजां कडेन सांगणी करता. आपलो बापूय कबाडकश्ट करून पयशे जोडटा. फुडारांत आपूण खूब शिकून बऱ्या हुद्यार पावन आई-बाबाक सुखी जीण दितलों, अशे विचार बाळगून कॉलेजींत शिकपी अरूण स्वता काटकसर करता. वेल्यान आपणाक सदच्या खर्चाक कमी पयशे मेळटात म्हण कसलीच कागाळ करिना. पगार येवपाक खुबच कळाव जाला, ताका लागून आतां ‘रितें बोल्स’ घेवन दिवाळी मनोवची पडटली, अशे विचार येवन लेगीत कंत्राटी स्वरुपाचेर शिकोवपी विवेक आई-बाबा आनी भयणीक आपणाकडल्यान आशिल्ली अपेक्षा पुराय करता. अखेरेक आपली अर्थीक असक्षमता तांकां कळटकच तो गर्भगळीत जावन भळभळीत रडटा. तशें पळोवंक गेल्यार मनशाच्या प्रत्येक वेव्हाराक अर्थीक बाजू आसताच. काम करून कमयल्ले येणावळीचेर तो आपलो संवसार मुखार व्हरपाचो यत्न करता. ही येणावळ जोडटना आपणा मुखार आयिल्ली परिस्थिती आपणावची सोडून ताचे मुखार दुसरो पर्याय आसना. हेच तत्वाचेर गौरांगाच्यो कथा उजवाड घालतात. पुस्तकाची प्रस्तावना बरोवपी कोंकणी समिक्षक डॉ. हनुमंत चोपडेकार ह्या कथाझेल्याक ‘मनशाचे वेव्हारीक आनी अर्थीक कुचंबणेक शब्दरूप दिवपी कथाझेलो’ म्हणटात तें घडये ह्याच कारणाक लागून.
पुस्तकांतल्यो चडावत कथा गौरांगाच्या स्वताच्या अणभवांचेर आदारिल्ल्यो आसात हें दुबाव नासतना म्हणूं येता. स्टेटस, कुमारिका, रगताचें शारिकरण, श्रावणी बिरेस्तार, ह्यो गांवातल्या अणभवांचेर जाल्यार सुपरव्हिजन आनी रितें बोल्स ह्यो वेवसायांत आयिल्ल्या अणभवांचेर उजवाड घालतात. पूण दोन आगळ्यो कथा ह्या संग्रहांत आसात. एक – काणी एका मॉर्गाची, जातूंत प्रथम पुरुशी निवेदनांतल्यान मॉर्गांतल्यो खाटी आपआपले विचार व्यक्त करतात. दुसरी, एक तृप्त फांस, जातूंत भारतीय सैनीक सागर नायक आपले बायलेक सरप्राइज दिवपाक रजेर घरा येता तेन्ना आपले बायलेक आनी चुलत भावाक नग्न अवस्थेंत पळयता. रागा भरशीं ताणें दोगांचोय खून केल्ल्यान ताका फांशी जाता. लेखकाची कल्पना खंय मेरेन पावंक शकता ताची गवाय ह्यो कथा दितात.
गौरांग आपणाल्या कथेचे शेवट अर्दवट सोडिना. हो शेवट वाचप्यांक विचार करपाक लायता. ‘एक प्रवास सत्याचो’ कथेंत प्रभाकराक शेवटाक जिणेच्या सत्य परिस्थितीची जाणविकाय जाता. ‘आवय…..?’ कथेंत अरुणाक आपले आवयचो वेवसाय कळटकूच धक्को बसता. ‘सुपरव्हिजन’ करपी विकल्पाक रोहनाचे जबरदस्त विदवत्तेचें अजाप दिसता. “आतां कितें करपाचें?” कथेंत आपणालो फायदो करून घेवपा खातीर भाऊ वेर्लेकार आनी रावजी नायक मदन आनी विकास ह्या दोन भावांक वितुश्ट हाडून स्वता एकठांय येतात. पंकज आपल्या कामाक लागून आपल्याच बापायच्या मरणाक येवपाक मनाय करता तेन्ना रवीक ‘रगताचें शारिकरण’ जाल्ल्याचें समजता. “कथेच्या शेवटा विशीं सांगचें जाल्यार, एक मजेशीर गजाल बारीक निरिक्षण करतकच होलमली, ती म्हटल्यार ह्या कथाकाराक कथेचो शेवट पयलीं सुचता आनी मागीर तो कथा बरोवपाक घेता.” (पा. 21) गौरांगाच्या उतरांनी सांगचें जाल्यार “… मनांतल्यान कथा थंयच सोंपिल्ल्या कारणान तातूंत आनी वाड करप योग्य दिसलें ना.” (पा. 7) कथाकाराक घडये आपली कथा दीर्घकथा जावन, पाल्हाळ वा अस्ताव्यस्त दिसतली, हाचो हुस्को आशिल्लो, वा कथा रोखडीच सोंपावपाची घाई आशिल्ली. हाका लागून आपल्या नदरेंतल्यन कथा जंय सोंपपाक जाय अशें ताका दिसलें, थंयच ताणें ती सोंपयली. पूण कांय कथा ज्युस्त उत्कटतायेचे बिंदुचेर पाविल्ल्यो आसतना सोंपतात. लेखकाक जरी पुर्णविराम घालचो दिसलो, तरी लेगीत, कथाबिजाचो विस्तार जावंक नाशिल्ल्यान, रसीक वाचप्यांचो अपेक्षाभंग जावंक शकता.
सख्याहरी अनंताच्या गोपांत जल्म आनी पणजे शाराच्या मिरामार वाठारांत वेवसाय – अशे तरेन गौरांगान गांव आनी शारांतलीय जीण अणभवल्या. दोनूय संस्कृतायांतले विशय मांडटना तो ते संस्कृताये कडेन एकरूप जाता. ताका लागून तो कथाबिजाक न्याय दिवंक पावता. कोंकणी कथेच्या मळार गौरांगाचें हें पयलेंच पावल. सराव, सातत्य आनी साधनेच्या बळग्यार गौरांग फुडारांत कोंकणी कथेक नाविन्याच्या पावंड्यार पावोवंक शकता. एकंदर, जबरदस्त कथाबिजां, आशय-विशयाची वेवस्थीत
मांडावळ, पात्रांच्या मनाचो थाव, प्रसंगांच्या गुंथागुंथींतल्यान गांठिल्ली तेंगशी आनी एकमेव प्रभाव घालपी शेवट अशा वेंचीक खाशेलपणांक लागून गौरांगाची कथा कोंकणी कथेच्या मुखार आशिल्लीं आव्हानां पेलपाची क्षमता बाळगिता, अशें मुजरत म्हणीन दिसता.
शुभा बरड वेलींगकार
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
