महादेवाचो उत्सव :म्हाशिवरात

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

शिकाऱ्यांत जाल्लो बदल ताणें केल्ले शिवपुजेक लागून जाल्लो ह्या बदलाक लागून शिकाऱ्याक आनी हरणांक दिव्य देह प्राप्त जालो हेच खातीर म्हाशिवरातेक उपास केल्यार पाप मुक्त जाता म्हूण जाणकार सांगतात

म्हाशिवरात म्हणल्यार शीव म्हणचें श्री देव महादेवाची म्हान रात्र भारतीय हिंदू संस्कृतींत प्रत्येक दीस म्हटल्यार एक सण भारताची संस्कृती ही शेतकी संस्कृती आसलल्यान शेता संबंदांतल्या कामांची उमेद वाडोवपाक वा बरें पीक मेळिल्ल्याचो खीण मनोवपाक सण, परबो मनयताले ह्या सगल्यां भितर म्हाशिवरात हो सण खूब वेगळो कृष्ण पक्षांतलो चवदावो दीस वा अमाशेच्या आदले रातीक शिवरात्र म्हणटात अशो बाराय म्हयने बारा शिवरात्री येतात ह्या दर एका शिवरात्र म्हयन्यातली सगल्यांत काळखी रात माघ म्हयन्यातले चतुर्दशीक म्हाशिवरात म्हणटात हिंदुचो म्हाशिवरात हो एक म्हत्वाचो सण फेब्रुवारी वा मार्चांत महादेवाच्या सन्मानान तो साजरो करतात ह्याच चतुर्थीचे रातीक कितल्याशाच सुर्याचो प्रकाश एकठांय करून एक तेजस्वी ज्योतिर्लिंग धर्तरेंतल्यांत भायर सरलें म्हूण म्हाशिवरात मनयतात, अशें कळटा लग्नाचो दबाजो हो महादेव आनी देवी पार्वतीच्या लग्नाचो उत्सव म्हटल्यार म्हाशिवरात म्हूण कळता लग्न जाले उपरांत देवान तांडव नाच केलो अशीय श्रद्धा आसा
महादेवाची प्रार्थना, उपास करून, नैतिकताय आनी सदगुणाचें आचरण करून म्हाशिवरात मनयतात पयलेच फावटी म्हाशिवरातेचो उपास करपाक जाय जाल्यार महादेवाच्या तिर्थथळाचेर वचून थंयच्या तिर्थांत न्हाण घेतले उपरांत देवळांत वचून अभिशेक करचो पडटा अशें केल्या उपरांत वर्सान वर्स मागीर म्हाशिवरातेचो उपास धरूंक मेळटा म्हाशिवरातेक रातभर भावीक उपास करतात मनांतले इत्से प्रमाण महादेवाच्या देवळांत वतात आनी थंय बेलाचीं पानां वा दुदांत लिंगाचेर अभिशेक करतात ह्या सणाची उत्पती पांचव्या शेंकड्या थावन जाली अशें मानतात
म्हाशिवरात मनोवपा फाटल्यान जायत्या काणयांचो संदर्भ मेळटा ह्या काणयां मदलीं सागर मंथना वेळा वयली काणी आनी विंध्य दोंगरावेल्या शिकाऱ्याची काणी चड फामाद आसा
सागरमंथन
सागर मंथना वेळार अमृत मेळटलें म्हण खबर आसलें पूण पयलीं हलाहल विख वयर सरलें तें कोणें तरी पियोवन ताचो नाश करपाक जाय आसलो तें पिवपाची तांक महादेवातूंच आसली देवान तें वीश ताळ्यांत दवरलें उपरांत देवाचो गळो निळोच जालो ताका खुबूच त्रास जावपाक लागले देवाचें नांव नीळकंठ म्हूण प्रसिद्ध जालें देवाक बरें दिसपाक जाय म्हण जायतीं वखदां जालीं वैजांनी देवाक न्हिदूंक दिवनाकात म्हण हेर देवांक ताकीद दिल्ली ह्याच खातीर सगळे देव नाचपाक, गावपाक लागले सगळे देव मेळून देवाक प्रसन्न आनी जागे दवरपाक शिवगान करपाक लागले देवांनी केल्ल्या ह्या यत्नाक महादेव एकदम प्रभावीत जाले तांणी सगल्या देवांक आशिर्वाद दिलो आनी ह्याच कारणाक लागून म्हाशिवरातेची महारात्र मनोवपाक सुरवात जाली गळ्यांतली जळजळ थांबोवपाक देवान ताचे भोंवतणी थंड नाग गुठलायलो
शिकाऱ्याची काणी
विंध्य नांवाच्या एक दोंगरार एक शिकारी रावतालो शिकार करुन तो बायल- भुरग्यांचें पोट भरतालो शिवरात्रेच्या दिसा तो शिकारेक वतालो चलता चलता तो महादेवाच्या देवळा कडेन पावलो देवळांत गर्दी आसली आनी सगळे लोक फक्त महादेवाच्या नावाचो जयजयकार करताले शिकाऱ्यान देवळांत पळयलें देवळांतल्या लिंगार लोकांनी बेलाची पानां घालून तें धांपून उडयल्लें
शिकाऱ्याक हें पळोवन अजाब जालें, तो आपले भितरूच हांसलो आनी ताणें रानाची वाट धरली रानांत तो खूब भोंवलो, पूण ताका एकूय सावद मेळ्ळें ना चलून चलून तो खूब थकलेलो, ताका खूब भुकूय लागलेली काळोख जालो कशेय भशेन ताका आयज शिकार करपाकूच जाय आसली तो एका तळ्यादेगेर पावलो उदक पिवपाक येवपी सावदाची शिकार करपाच्या विचारान तो झाडाचेर चडून बसलो तीर तयार दवरलो शिकारी बसलेलें झाड बेलाचें आसलें, कचकचीत पानांनी भरलेलें झाडार बसून लेगीत शिकाऱ्याक कांयच दिश्टी पडना जालें ताणें दाव्या हातान तीर धरून, झाडार बसलेले कडेन कितें तरी करपाक जाय म्हूण नकळटां एक- एक पान तोडून तो उडोवपाक लागलो थंयच पोंदा एक शिवलींग आसलें शिकाऱ्यान उडयिल्लीं पानां ताचेर पडटालीं हें एक दिव्य शिवलींग आसलें आनी ब्रह्मान ताची थापणूक केल्ली बेलाचें एक- एक पान सकयल उडयतना शिकारी ‘शीव शीव’ म्हणटालो शिकाऱ्याच्या नकळत शिवपुजा जाताली सकाळच्यान तो उपाशीं आसलो आनी आतां मध्यानरात जावपाक आसली अशेतरेन नकळटां शिकाऱ्याची कडक शिवरात्र जाल्ली इतल्यान तळ्यार उदक पिवपाक एक हरण येता हरणाचेर नेम धरपाक शिकाऱ्यान तयारी करता, इतल्यांत त्या हरणाक कळटा आनी तें म्हणटा, ‘म्हाका तूं मारूं नाका हांवें कसलोच अपराध करूंक ना निरपराध्याक मारप पाप’ हरणाच्या तोंडांतल्यान मनशाचो आवाज आयकून शिकाऱ्याक अजाप जालें ताणें तीर कुशीक काडलो फुडें हरण ताका सांगपाक लागलें तें फाटल्या जल्मांत रंभा अप्सरा आसलें आनी कांय अपराधांक लागून महादेवान ताका धरर्तेर हरण जातलें, अशें सांगिल्लें हिरण्य दानवाकूय कांय कारणाक लागून देवान धर्तरेर हरण जातलो म्हूण शाप दिल्लो ह्या शापाचो प्रभाव बारा वर्सां उरतलो म्हूण देवान सांगलेलें हरणान शिकाऱ्याक सांगलें, तूं तुज्या बायल भुरग्याचें पोट भरपाक निश्पाप जनावरांक मारता घरा कडेन म्हाजो घोव आनी भुरगीं वाट पळेतात भुरग्यांक आनी घोवाक हांव खांवक पिंवक दितां आनी येतां मागीर तूं म्हाका मार हांव उतर पाळटां ना जाल्यार म्हाकाय पाप लागतलें
हरणाची उतरां आयकून शिकाऱ्याक वायट दिसलें दिसभराचो उपास, शिवलिंगाचेर जाल्लो बेल अर्पण नकळटा ताच्या तोंडांतल्यान जाल्लें देवाचें नामस्मरण हाचो प्रभाव शिकाऱ्याचेर जाल्लो ताचीं सगळीं पापां धुवन गेल्लीं आनी ताच्या सभावान मात्सो बदल जालों शिकाऱ्यान हरणाक घरा धाडलें कांय वेळार हरण आपल्या सगल्या घराब्याक घेवन शिकाऱ्या कडेन परतलें घरा वचून हरणान सगळी गजाल घोवान आनी भुरग्यांक सांगलेली हरणाक शिकाऱ्याक म्हटलें म्हाका पयलीं मार, म्हाका सवायशिणेचें मरण येवपाक जाय जाल्यारूच म्हाका मोक्ष मेळतलो हरणाच्या पाडकांनी आमकां पयलीं मार म्हण शिकाऱ्या कडेन विनवणी केली तेन्ना बापायन आपणाक पयलीं मार म्हण शिकाऱ्याक सांगलें सगल्यांचे आयकून शिकारी खूब दुखेस्त जालो आपलो तीर ताणें पयस शेवटून मारलो झाडा वेल्यान सकयल देंवलो आनी म्हणपाक लागलो, आयज तुमचे खातीर हांव धन्य जालों पापमुक्त जालों हांव तुमची सगल्यांची भोगसणी मागतां शिकाऱ्यांत जाल्लो बदल ताणें केल्ले शिवपुजेक लागून जाल्लो ह्या बदलाक लागून शिकाऱ्याक आनी हरणांक दिव्य देह प्राप्त जालो हेच खातीर म्हाशिवरातेक उपास केल्यार पाप मुक्त जाता म्हूण जाणकार सांगतात
म्हाशिवरात गोंयकार व्हडा उमेदीन मनयतात फांतोडेर न्हावन धुवन लागशिल्ल्या शंकराच्या देवळांत वचून अभिशेक करतात उपासाक कणंगा खातात ह्याच दिसांनी कणंगांचें पीक येता आनी देवाच्या आवडट्या वस्तूंतली एक कंदमुळां थोडे चण्याची उसळी, कण्ण खातात रातचें जेवीनात रातभर जागरण करतात म्हाशिवरात जाली म्हणटतच वातावरणांत गरमी वाडपाक लागता दारा मुखावेल्या तुळशीक एकदां घाल्लें उदक पावना, तुळस सुकपाक जायना म्हण खुबशा घरांनी म्हाशिवरातेक तुळशींत गळती लायतात एका मातयेच्या बुडकुल्याक पोंदल्यान बुराक मारतात आनी तो तुळशींत बांदतात सदां तुळशीक उदक घालताना त्या बुडकुल्यांत उदक घालतात दीस भर बुडकुल्यांतलें उदक थेंब थेंब करून तुळशिचेर पडता रखरखत्या गरमेंत तुळस पाचवीचार उरता दारा मुखावेली तुळस पाचवीचार उरप हें घराब्याक खूब शुभ आसता.

प्रिता परब
9921382375