भांगरभूंय | प्रतिनिधी
आमी होळी रंगान मनयतात
मात ‘तांचो’ रंग म्हणल्यार उजो
आमी होळये दिसा रंगाच्या उदकांत न्हातात
मात ‘तांचें’ उदक म्हणल्यार उजो
हो आगळो वेगळो उत्सव गोंयचो
सांगेंच्या मळकर्णें गांवचो
शुक्रारा पुराय गोंयांत होळी मनयतले. मात सांगेंच्या मळकर्णें गांवांची होळी मनोवपाची पद्दत दोळे दिपकावपी जावन आसा. हांगां रंगान न्हय तर आंगार उजो घेवन होळी मनयतात.
शुक्रारा म्हणल्यार १४ मार्चाक सांग्यार मळकर्णें गांवांत शेणी उजो जातलो. हो होळयेचोच एक प्रकार. मात ही होळी उज्याची. ही प्रथा कशी आनी केन्ना सुरू जाली हें हांगच्या लोकांक खबर ना. मात जाण्टेल्यांनी सुरू केल्ली ही प्रथा हांगच्या लोकांनी आजूनय तशीच तिगोवन दवरल्या. फाटल्या कितल्याश्याच वर्सां आदीं सुरू जाल्ले हे प्रथेक हांगचे लोक तितल्याच भक्तीभावान आनी उमेदीन पाळटना दिसतात. ल्हान भुरगे ते जाण्टे मेरेन ह्या उत्सवांत वांटेकार जातात. तशेंच हजारांनी भावीक हो शेणी उजो पळोवपाक येतात.
ह्या गांवांत शिवरात्रेक सावनूच शिगमो उत्सवाक सुरवात जाता. शिवरात जाली काय दुसरे दीस हांगचे लोक मांडार उबे रावतात. मांडार उबे रावन देवांक आवाहन करप जाता. उपरात पांचव्या-सव्या दिसा नमन आसता. तें घालून जालें काय मेळ खेळप जाता. गांवचे सगळे लोक एकठांय जावन गांवच्या दरेका घरांत मेळ खेळटात. चार दिसांचो हो खेळ.
उपरांत पुनवे दिसा गांवचे लोक परत मांडार तरगां घेवन उबे रावतात. देवांक आवाहन करून देवांक बसयतात आनी उदक न्हावन घरा वतात. मागीर परत रातचे वेळार तरगां फुलोवन तीं गांवचे मानेस्त घेतात. गांवचे मानेस्त म्हणल्यार वसरकार, गांवकार, गेरकार, वेळीप. हे गांवचेच वांगडी. उपरांत देवाक सांगणें घालतात.
हांगच्यो होळी तीन आसतात. होळी म्हणल्यार माडयो. पयली होळी जल्म्यांली मारतात. जी वसरकार मारतात. दुसरी होळी मल्लीकार्जुन देवाची जी गांवकार मारतात आनी तिसरी होळी जी आसता ती गेरीकार मारतात. ही तिसरी होळी नागनाथ देवाली. उपरांत चंद्रेश्वर भुतनाथ देवळा कडेन ह्यो मारिल्ल्यो तिनूय होळी एके कडेन हाडून बांदतात. होळी बांदल्यो काय ह्या तिनाय होळयांक सगळे लोक येवन पांच भोंवताडे मारतात. पांच भोंवताडे मारून नागनाथ देवळा कडेन वतात. नागनाथ देवळा लागसारा आशिल्ल्या दादाचे सुवातेर ह्यो तीनूच होळी व्हरून त्यो परत्यो उब्यो करतात. परत्यो म्हणल्यार होळयेचो ताळो सकयल करतात आनी मूळ जें आसा तें वयर करतात.
उपरांत हांगाय ह्या होळयांक भोंवताडे मारून त्यो जल्म्यांल्या देवळा कडेन दवरतात. मागीर जे गांवचे मानस्थानी म्हळ्यार वर्सकार आसतात ते पयलीं होळी उबारतात, खानार मारतात. मागीर गांवकार, गैरीकार, वेळीप होळी खानार मारतात. ताचे उपरांत ह्या उत्सवाक हजर आशिल्ल्या लोकांक ह्यो होळी खानार मारपाची संद मेळटा. होळयो नाचोवन जाले उपरांत त्यो दवरतात.
ह्यो होळी दवरले उपरांत शेणी उज्याक सुरवात जाता. हो उत्सव मनोवपा खातीर पुराय गावचे लोक ह्यो गायेच्या शेणाच्यो शेणयो गांवच्या मानेस्ताचे सुवातेर हाडून एकठांय करून दवरतात. उपरांत त्यो पेटयतात. पेटयल्ल्यो शेणयो घेवन मानेस्त म्हणल्यार वर्सकार, गांवकार, गेरकार, वेळीप हे पयलीं जल्म्यांच्या देवळा कडेन येवन पयलीं देवाचेर उजो घालतात. उपरांत गांवचे सगळे दादले कार्या कडल्या मांडार पेटिल्ल्यो शेणयो घेवन वतात. थंय वचून ते एका हातांत पेटिल्ल्यो शेणयो तकले वयर घेवन दुसर्या हातांत ताळो घेवन ताचो उजो आपापल्या आंगार फाफुडटात. उपरांत मांडार दोन रांको करून हो शेणये उजो लोकांचेर फाफुडटात. हो उजो फाफुडटना थंय हजर आशिल्ले दरेक लोक त्या रांकां मदल्यान शेणये उजो आंगार घेत मुखार सरतात. ह्या उज्यांतल्यान गेले काय जें कितें विघ्न आसता तें पयस जाता असो हांगच्या लोकांचो भावार्थ. हजारांनी लोक ह्या उत्सवाचे साक्षीदार जातात.
पुराय देशांत लोक होळी रंगांनी मनयतात मात ह्या मळकर्णे गांवांत ‘उज्याची’ होळी मनयतात. शेणयो पेटोवन उज्याच्या किटायांनी न्हांवपी हो शेणी उजो शुक्रारा म्हणल्यार १४ तारखेक मनयतले. पुनव मनयले उपरांत हांगा ही उज्याची होळी खेळटात.
मात अजापाची गजाल म्हणल्यार ह्या उज्यांत न्हांवन लेगीत कोणाकूच हो उजो माल पडना. कोणाक कसलीच दुखापत जायना. हो उजो सगळीं विघ्नां पयस करतात अशें हागचे लोक मानतात. ह्या उत्सवा वेळार हांगा उमेदीचें वातावरण आसता.
-श्वेता भोसले
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
