मनीसपण आनी रीत

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

आपणाक लागून दुसऱ्याक त्रास जावंक फावना हाची पर्वा आसूंक जाय. संवेदना भावना आसनात म्हणटकच हे शिकतले आनी सुदारतले ही शक्यताय कमी.

कोणालोय फोन आयलो रे आयलो, तेन्नाच कळटा ताचें कितें तरी काम आसा. पयलीं खूब वेळ तो तुजी खबर घेता. ऑफ स्टम्पां भायर बोलींग घालची तश्यो हेवटेनच्यो तेवटेनच्यो खबरी करता आनी मागीर ल्हवूच पोळो वा कायलोळी तापिल्ल्या तव्यार सोडची तशें आपलें काम मोटे नमळायेन सांगपाक सुरू करता. ही जगाची रीत जाल्या. काम जालें काय तुका धन्यवाद दिवपाक ताका याद आसना. कामा पुरते मामा अशी ओपार आयल्या ती सार्थ आसा. गरज जाली काय वैज मरूं ही म्हण लेगीत असल्याच पडमुरां वेल्यान आयल्या.
पावला पावलाक फट उलोवप हें तर सगळ्यांच्याच आंगवळणी पडलां. नीट सरळ कोणूच उलयना. हालींच एकल्याक फोन केलो. हांव वास्को आसा रे, म्हणपाक लागलो. म्हणटकच हांवें ताका कितें सांगपाचें तें सांगलेंना आनी डिस्टर्ब केलोना. थोड्या वेळान नगरपालीकेंत वचत जाल्यार हो थंय बसला. वास्को खंय, फोंड्या खंय. हो हवेंतल्यान बी उडून आयलो काय अशें म्हाका दिसलें. तोंड पळोवपा सारकें जाल्लें. तरिकूय मुखामळावेलो आपलो भाव लिपोवपाचो यत्न आनीक काकुळतेस्त आशिल्लो. लज नाशिल्ल्यांक सगळें सारकेंच तें. ती लज भाजून खाल्या म्हणूनच असल्यांनी फट उलोवप आपणायलां. मेसेज धाडली काय ताका पावती दिवप ना, आंगठो दाखोवप ना, ही बेपर्वा हो दिसपट्टे जिणेचो भाग जाला. आपल्या कामा वेळार शंबर खेपे फोन करपी लोक तुजे फोन एकेकदां घेच नात. उपरांत कामा मेकळे जातकच लेगीत तुका करिनात. मेसेजीक जाप दिनात.
कांय जाणांक आमी साडेभावराथी, भोळे, सादे समजतात ते तर पावला कणकणीं आकांताच्यो फटी मारतात हो अणभव येता. हे फटींग न्हिदतात कशे हें चिंतून आमची न्हिद खळटा.
लागोळपणा, पातोळपणा हें खूब जाणांच्या रगतांत घोळटा. व्हडल्या व्हडल्या अभिनेत्यांक फाटीं उडोवपी अभिनय हालींची पिळगी करपाक लागल्या. दुसऱ्याचो अनादर आनी अपमान करप, गृहीत धरप हें तर सदचेंच जालां. आपूण दुसऱ्याक खोल मेरेन दुखयतां हें मदेल्ल्यांक कळना. एका उतरान उपरांत सॉरी म्हूण वेंग मारली म्हूण तो घावो पेखून येना. पॅच-अप जायना. भावना ह्यो खूब नाजूक आसतात. तांचे फ्रॅक्चर भयानक आसतात. अपमान करप आनी नाका तेन्ना नाका तें उलोवप वा बरोवप हें सुसंस्कृत मनशाचें लक्षण न्हय. रीत आशिल्ले अशें करिनात. परीपक्व शाणे मनीस अशें केन्नाच करिनात. ते शालीन आनी संसदीय भाशा वापरतात.
चरचरीत अणभवांची पोटली जमयत मनीस जिणेची वाट चलत वता. जल्माक येतना मॅन्युएल म्हळ्यार मार्गदर्शक पुस्तक आमचे वांगडा येना. जिणेच्या मार्गार आपटत धोपटत, धोंपरां सलपून घेत, झरत मरत, खरशेत शिकचें पडटा. कोण सज्जन, कोण दुर्जन, कोण सेवाभावी, कोण सुवार्थी हें सगळें अणभवानूच शिकपाचें आसता. कोणूय ब्रूत वागलो, दुख्ख जालें काय तो अणभव आमचे खातीर एक धडो आसता. एकदां दुर्गंधी, हळशीक कळ्ळी काय परत आमी थंय वचनात. ही अणभवांच्या संचिताची पोटली जिणेंत मुखार उजवाड दिवपी दिवली थारता.
म्हाका केन्नाय कॉलेजांत शिकपी तरणाट्यांचे वॉट्स अॅप मेसेजी येतात. कसलीच वळख ना देख. थेट संपर्क. हांव अमको अमको तमको. अमूक कॉलेजांत शिकतां. म्हाका म्हज्या अणकार प्रॉजेक्टा खातीर तुमी ह्या विशयाचेर काम केलां ती अमूक माहिती जाय. ह्या ईमेलाचेर धाडून दी.
हो जालो आदेश. कसलीच काडयेची स्पश्टता ना. मुदलांत ताका ह्या अभ्यासाची, स्वाध्यायाची कितली आस्था, निश्ठा आसा तें कळटा. जाचे कडेन मागता ताचे कडेन आपणें उलोवपाचें आसता, विनंती करपाची आसता हें धंगण ना. ही शिकवण आऩी संस्कार ना. एकाच फारान कितलींशींच शेवणीं उडोवचीं तशे फरफरीत आदेश दिवन तो मेकळो जाता. ना रीत, ना नीत, ना शिस्त. ना वळण. ना नम्रता. ना देख. ना धेंक. म्हजे परस जाणट्या मनशान लेगीत असली भास वापरली जाल्यार ती नॉर्मल नाशिल्ल्यान हांव मौन रावन ती टाळटां.
इंग्लीशींत audacity हें उतर आसा. म्हळ्यार मद, उन्मत्तपणा, आपसुलादपणा, उद्दटपणा, उर्मटपणा. आयज भोंवतणी हो रोग पातळत आसा. मुल्य शिक्षणांत बऱ्या वर्तनाचे संस्कार हो विशय जाय. बरो मनीस हो बरो नागरीक आसता. आपणाक लागून दुसऱ्याक त्रास जावंक फावना हाची पर्वा आसूंक जाय. संवेदना भावना आसनात म्हणटकच हे शिकतले आनी सुदारतले ही शक्यताय कमी.
जीण शिकयत आसा. विद्यार्थी मात तयार जाय. हें शिकप ऑफ लायन आनी ऑन लायन दोनूय तरांनी आसना. शिकतलो शिटूक जाय. हांगा अभ्यासक्रम शिक्षणक्रम वेगळेच. कोरोनान सगळ्या जगाक, व्हडल्यो व्हडल्यो थियरी आंखप्यांक बालदेंतल्या उदकांत तुवालो झंझळायतात तशे उमळ्ळे तें आमी पळेलें. आमी शिकले कितले, खबर ना.
आपणें आपली पिडणूक आऩी फटवणूक केन्नाच कोणाकूच करूंक दिवंक फावना. आपलो वेळ आनी शांती कोणूच खावचोना हाची जतनाय घेवंक जाय.
सान्न मारलिना जाल्यार घरांत घाण साचता. धुल्ला राशी जातात. दांत दिसाक दोन खेपे घांसलेनात जाल्यार कितें जातलें आमी जाणात. आमचें काळीज, अंतरंगूय तशेच. तें नेमान निवळ केलेंना, न्हाणयलेंना जाल्यार कुसूंक लागता. कुसूंक लागतकच घाणी मारतात. त्या आयदनाक कळना तें. भोंवतणाक कळटा. भोंवतणच्यांनी जतनाय घेवची पडटा आपल्या जिवाची. कुसट्टाणी पसून. नम्रता ही फ्राकेज अशें समजून कोणूय तुजो गैरलाव घेवन वापर करूंक सोदता अशें दिसल्यार सडीक भायरी दिवची. भायरेच्यो मावो आनी कुरवो हाची ताका याद उरूंक जाय. तो सुदरूं वा भायरो जावं. आप-राखण पयलीं. वरांचीं वरां तोंडांत गुटखा कुच्यू कुच्यू करून रवंथ करून पाच्च करून थुकतात तसो हो समाज, दुसऱ्यांक वापरता. टिश्यू पेपर वा करबील कसो दुसऱ्याक गोड गोड उलोवन वापरता आनी शेंवटून मारता.
निवळसाण करूया. मनीसकुळयेचो मंच निवळ करून तो सुंदर, सुरक्षीत, चकचकीत राखुया! मनीसपणान वागुया.

मुकेश थळी
फोंडें