भांगरभूंय | प्रतिनिधी
जाणटेल्यांच्या तोंडान सदांच हें उतर हांव आयकून आसलों ‘मदेर’ (उच्चार – मदॅर). गोंयांत वा कोंकणांत चडशीं घरां मदेर करून करतात वा शिंवतात. लाकडांनी घडोवन केल्लीं घरां, जांकां जशें परवडटा त्या प्रमाणें बर्या गुणांचें लाकूड वापरचें. हांव जेन्ना जाणटेल्यांक विचारतालों की खंयचें लाकूड बरें, ते सांगताले, सायल, माट्टी, फोडगूस, शिशें, शिवणींचें लाकूड घराच्या मदेराक बरें. घर शिंवतना आयकूंक येवपी उतरां – कणवासो, वासो, पाटी, पाडस, कांबी, पाखें, नळे, खापरां. सायलाच्या लाकडांक वायटी लागना अशें जाणटे म्हण्टाले. ते म्हणटाले की सायलाच्या लाकडांत तेल आसता आनी तें चड तेंप तिगता. आमकां खबर आशिल्ले रूख म्हणल्यार आंबो, पणस. ह्या रुखांचीं व्हड नाटां मारून तांचीं काडटात. बरो तेंप तिगतल्यान तीं फळीं घरच्या माळ्यांनी बी वापरप जातालें. ह्या रुखांच्या फळ्यांक घट्टसाण बी बरी आसता.
माड सुकल्यार, तो मारून माड मारपाक येवपी ताचे करवे काडून, ते तासून ताचें वाशे करताले, तांचीं मापांय हातांनी आसतालीं. देखीक स हात, आठ हात, अशें. तेच पंगतीन बसपी भिल्लमाड, हाच्यो कांबी काडटाले. निसण बांदूंक ह्याच भिल्लमाडाचो उपेग करतात. पाडस म्हणटाना ती ओपारी याद येता, “पाडसावेलें कुंवाळें” – जाचो कांय भरंवसो ना असो मनीस. तो खंयचेय वाटेन घुंवपाक शकता. आसूं. तर पाडस दवरून मानाचो नाल्ल बांदतात आनी घर शिंवपाक सुरवात करतात.
गांवां कणकणीं घर शिंवप तरेकवार पद्दतीचें आसता. कांय जाण नळ्यांनी शिंवतात तर कांय जाण कोलवाचें. कोलवाचें घर म्हणल्यार करड वा भाताच्या तणांचें आसता. करड रानान जावपी तण, ताची लुंवण करून ताचो माच करतात आनी शिंवचें पयलीं ताचेर उदक घालून तें ओलें करतात. करड वा तण उदक पडून पडून पावसाच्या दिसांनी गळप थांबता. पूण हरंदारीच्या पावसांत ह्या कोलवा घराचो कांय भरंवसो आसना. दर वर्सा हें घर शिंवचें पडटा, पूण ह्या घरांत एके तरेची शितळकाय पातळिल्ली आसता. गरमेच्या दिसांनी ह्या घरांनी रावप आपले भलायकेक बरें आसता. पयलींचीं पोरणीं घरां मातयेच्या वणटींचीं आनी मातयेचे जमनीचीं, शेणान सारयिल्लीं आसतालीं. आयजय कांय घरांच्यो जमनी तश्योच मातयेच्यो आनी शेणान सारयल्ल्यो दिश्टी पडटात. त्यो काळ्यो दिसच्यो म्हण बॅटरी फोडून तांतलो काळोकिट्ट पावडर शेणान घालून तो सारयतालीं. सुकतगीर जमीन काळीकिट्ट दिसताली.
घराचे दरवटे, गरादी, दारां, जनेलां, कवडां, खुंटयाळीं, सोवळ्या कोंडे, कांच, कुरकुटां, कतरेलां, फांसक्यो ह्यो बर्या लाकडांचें करताले. कोणाकोणांल्या घरांनी तर बेस्स बरीं कोंरातून केल्लीं दारां, आरमारी, मेजां दिश्टी पडटालीं. गांवची आनी एक बरी घोस्तान तोखणाय करपा सारकी गजाल म्हणल्यार सोप्यार देंवयल्लें पाखें. दनपरां जेवतगीर ताणून दिवपाचें म्हत्वाचें सादन वा सांजे मायत्याक शेजान्नी शेजान्नीं भितर गजाली, फटाश्यो, चाडयो, गांवखबरो आनी भितरली गजाल वार्यार घालपाचो जागो. ह्याच सोप्यार बसून खावच्या पानांनी तोंडां रंगवपीय कमी नात. आतां आटव्या वीस आनी पायले तीस मेळपी ताडपत्री तेन्ना अशी मेळनाशिल्ली. कोणाक परवडय नाशिल्लें. पाडेपणां उपरांत जितीं चुट्टां मारून ताचीं मल्लां विणटाले, आनी ह्या सोप्याच्यो झडी बांदताले.
पयलीं घराचें एक बरें आशिल्लें, सगलें वायट तें घरा भायर, बरें तें घरांत. म्हणून न्हाणें मान्नें घरा भायर आसतालें. व्हडल्या भाणा रान्नींचें, काळेकिट्ट, अशीर, चुट्टां, मल्लां लायिल्लें. मागीर तें शिमीट, चिर्यांनी बांदून काडिल्लें, पूण घरभायर. भाणा रान्नीक उजो करप म्हणल्यार, आख्खें मान्नें धुकटान भरून वतालें. मागीर दोळ्यांनी दुकां हाडत न्हाण सोंपोवचें पडटालें. दोळे तांबडे गुंज जाताले. पूण शिंयां दिसांनी हेंच न्हाणें मान्नें पोल्लेक बसपाक बर्याक पडटालें. हेर दिसांनी चिंचे आंवारे, पणसा भिकणां भाजपाक बरें मेळ्टालें. शिमिटाचें मान्नें काळेकिट्ट, वणटी काळ्यो, वाशे, पाट्यो, कांबी काळ्यो, उजवाड येवपाक लायिल्लें थिकय काळें कुळकुळीत. बल्ब तर आपली वॉटेज विसरून ‘हांव झिरो बल्ब रे’ म्हण ओगी पेटिल्ले भशेन करतालो. तोय उजवाडच म्हणात.
दोन वर्सांनीं नळे परथुवप जातालें आनी तातूंत जिवाण्याची कात, मेल्या हुंदराचीं हाडां, कवळून पडिल्लें माळूण, घयरांव, कुमाल्लेंचीं मातयेचीं घरां खजिनो मेळिल्ले वरी वयल्यान सकयल पडटालो. माकडा-खेत्यांनी उड्यो मारून फोडिल्ल्या नळ्यांतल्यान गळिल्ल्या उदकान भिजून कांय कांबी, वाशे, पाट्यो कोसमेल्यो आसताल्यो. तें मदेर बदलतात. नळ्या मदीं उजवाड उरपाक लायिल्लीं कवचेचीं थिकां गुळगुळीत आशिल्ल्यान तीं हरंदारीच्या पावसान सरकल्लीं आसतालीं. तीं सारकीं जाग्यार घालम्हणसर जीव वतालो. निवळ करतना सुटल्यार भोव जावपाचीं, आनी जालीं जाल्यार मापाचीं मेळप कुस्तार.
कोलवाचीं घरां आतां उणीं जाल्यांत, ना जाल्यांत, खंय एखाद्रें खोंपूट दिश्टी पडटा. तेंय बी गांवच्या कोनशार, ना तर कोणाच्यो लाकडाच्यो खोंपी जळोव दवरपा खातीर आसतात. नळ्याच्या घरांनी रावपी आतां शारांनी पावल्यात. व्हड घरांतलें आतां ल्हान शारी घोंटेरांनी विसव घेतात. पूण तें सूख त्या चार बाय चारचे खोंपींत मेळना. जें सूख मातयेच्या वणटी मदीं, मातयेच्या शेणान सारयल्ले जमनीर मेळटा. घराच्या वाठारांत आशिल्ले बांयचें शितळ, अमृता वरी आनी म्होंवाळ उदक शारांनी मेळना. तें पिवपाक शारांतल्यान गांवचीच वाट धरची पडटा. तें मदेरय करकर काय जायना पूण त्या पयस गेल्ल्या पांयाची वाट पळयत रावता केन्ना येतले?
सारंग अग्रासनी
9921868202
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
