मंगळुरची रात पिसाळी…

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

सारा म्हणून सांगतनाच फादराच्या दोळ्यां मुखार तीन वर्सां आदीं सारिल्ल्या सिमितेरींतलो फुलांनी सजयिल्लो फोंड दिश्टी पडलो.

मंगला सुपर फास्ट एक्सप्रेस रेल्वे प्लॅटफॉर्म क्रमांक तिनांचेर येवन मंगळुंरू जंक्शनाचेर थारिल्ली. पुराय प्लॅटफॉर्माचेर बोवाळ चलिल्लो. कांय लोक ताकतिकेन देंवताले जाल्यार कांय प्रवासी चडटाले. रेल्वे येवचे आदीं सगल्या प्लॅटफार्माचेर मोनेळ आशिल्लो. देखून जशें परी मोनेळाचें प्लॅफोर्माचेर सांवट पडिल्ले भशेन दिसतालें. इतल्यांत मायका वेल्यान एक चली तावातावान आरडी मारून कन्नडान सांगतालें, ‘’ प्लॅटफॉर्म तिनांचेर मंगला सुपर फास्ट एक्सप्रेस रेल्वे येवन थांबल्या. कांय खिणांतच ती केरळ वचपाक सुट्टली.’’ डब्यांतले सगळे प्रवाशी देंवले. उपरांत विजयान वेळ वगडायनासतना आपल्या बॅगाक सडसडीत हात घालो. सट्ट करून ताची नदर आपल्या सिटाचेर बशिल्ल्या त्या केरळांत वचपी मनशाचेर पडली. ताणें आपलो हात उबारून दोळ्यांतल्या दोळ्यांत दिनवास दिलो. विजयानय तितल्याच ताकतिकेन आपलो हात उबारून ताका दिनवासलो. गोंयांत सावन मंगळूर मेरेन तांणी दोगांयनी खूब गजाली केल्यो. त्या केरळांतल्या मनशान गजाली करतना असोच विजयाचो हात पळोवन भविश्य सांगिल्लें, ‘’ बाब, तुजी आयची रात तुज्या पासत खूब पिसाळी आसतली. तरीय भिवपाची गरज आसा.’’ अशीय शिटकावणी दिल्ली. विजयान उगडास जाल्या उतरांचे कडेन आडनदर करून रेल्वेंतल्यान सकयल देंवलो. उपरांत कांय खिणांतूच विजयाल्या माथ्यावेल्यान एक मळबांतलें जोगूल चमकून गेलें. मात्सो अदीं – मदीं गडगड मारपाक सुरवात जाल्ली. विजयान वयर नदर भोंवडायली. तेन्ना वयल्या मळबांत पावसाळी कुपां एकठांय जाल्लीं. कांय खीण मळबान आपलें पोट फुगोवन दवरिल्लें भशेन ताका दिसलें. परतून विजयान सगळ्याक नदर घुंवडायली. आदीं पावस पडून गेला. देखून सगलो वांठार चिखलान माखला म्हणपाचें ताच्या लक्षांत आयलें. तो चलत रावलो. अजून मेरेन तरी मुथप्पागुडी शक्तीनगर पयसूच आशिल्लें. तरीय विजयाच्या मनांत सारा मोरायशाचे विशीं विचार येवन उबे रावले. कांय खीण तो मात्सो गडबडलो. तरी आंगार पडिल्लो घयरांव फांफुडचो, तशे तरेन साराचे विचार तकलेंतल्यान पयस केले. आनीक तो अदीक नेटान चलपाक लागलो. रातूय बरीच जाल्ली. प्लॅटफॉर्मा वेल्यान चलतां- चलतां ताका मात्शे मुखार एक लिफ्ट दिसलें. कांय वेंचीक भोंवडेकार आदींच वचून लिफ्टांत उबे आशिल्ले. विजयान कशे भशेन निमणें वेळार लिफ्टांत पावल घालें. तातुंतल्या एका मनशान कन्नड भाशेंत गडगड करीत म्हळें, ‘बेगा बळगेबा, जना सॅर कोळतारे…’
विजयान मान हालयत आपलो हयकार दिलो. खरें म्हणल्यार कन्नड भास विजयाक कळंच नासली. त्या मनशान इतलेंच सांगिल्लें, ‘’चल, बेगीन भितर यो. चड गर्दी जातली.’’ हीं कन्नडांतलीं सादीं उतरां आपल्याक समजूं नात हाचीय ताका लज दिसली. तितले म्हणसर लिफ्ट सुटून अचळय जमनी वेल्यान फ्लाइंग पुलावेल्या फस्ट फ्लॉराचेर थांबलें. विजयाक एकदाचें सू जालें. दोनूय आपलीं बॅगां हातांत धरून विजय लिफ्टाचे भायर आयिल्लो. पळयल्यार कितें पळयतलो. अघडीत विस्मितां घडचीं तशीं ताचे जिणेंत घडटलीं.
“ हाय, विजय ! नायस टू सी यू. वॅलकम टू मंगळूर कोडयाळच्या आमगेल्या शॅरांत गोंयकार स्वागतां” !
‘’ सारा, तूं? आनीक हांगा?… साराक पळोवन विजय चमकून गेल्लो.
बारीक शिरिशिरी पावस पडपाक सुरू जाल्लो. अदीं-मदीं मळबांत बिजली चकमकताली.
‘’थॅक्य डियर.’’ म्हणचे आदींच साराचे खुबशे प्रस्न आशिल्ले अनुत्तरीत.
‘’कसोय आसाय तूं ? पुरो जावना मूं? बॅग काड्न घेव्चें? गोंया थावन कालें हाडलांय म्हाका? साराचे एकार एक प्रस्न विजयाचें मन खुशाल करतालें. ताचे ते प्रस्न आयकून विजयाचे तकलेंत असोय विचार येवन गेलो.
“ कित्याक म्हण उलोवंचें न्हय सारान.”
हॅलो..! वग्गीसो वे ?…
“ अजिबात ना गो. ट्रेन टायमार पावली. देखून रिलेक्स जालों हांव. नातर…”
“ व्हय रे, सीजन दिवालीचो न्हय…? सारान खबरी करीत-करीत आपली बिएमडब्लू कार स्टार्ट केल्ली.
‘फाटल्या चौवीस वर्सांनी साराची भेट जाल्ली. तीय अशी अनपेक्षित रितीन… विजयाचे तकलेंत आनीक एक विचार आयलो. तरीय आपलो विचार कडेक सारुन विजयान म्हणलें,
“ खरें सांगूं सारा. मंगळूर आदलें उरुंक ना आतां. खूब उदरगत सादल्या ह्या शारान. तरी पूण मनशांचो लिव्हिंग स्टेटस आसा थंयच आसा अजून?… विजयान शॅर केल्लो कमेन्ट साराक मात्सो दुखलो. तरीय तिणें आपल्या मुखामळार कसलेच हावभाव दाखय नासतना सगळें सोंसलें.
“ऑके ! तें बरें आसाय. फाल्यां तूं मनागणा संस्थेच्या कार्यावळींत मुखेल सोयरे म्हूण जावन आसलोय. सत्त सांगीचे म्हजें मन मस्त संतोसतलें?
“म्हळ्यार समजूं ना गो म्हाका? सारा, तूं आसतलें न्हय थंय…?
“ ना रे. हांव कुलशेकारा हॉली क्रॉस चर्चीचे सिमितेरींत आसतलें..!
“ व्हॉट यू मीन? अशीं कितें कुरवांचीं भास उयलतां गो तूं ?
“ सत्त सांगूं विजय. तूं केदोळी बरो लागताय. आवडटाय तुजें आचार-विचार. तुजी सिम्पलीसिटी आनीक तुज्या पिशेंपणार हांवें सद्दाची मोग केलाय. मागीर तुज्या लागीं कशीं फटोवं? उलयतां – उलयतां तीं दोगांय एका वळणार पावली. मदींच रस्त्यार गोरवां बशिल्लीं. देखून अचकींत कच्च करून सारान ब्रेक मारलो. विजयान सीट बॅल्ट घालूंक नाशिल्ल्यान विजय साराचे वेंगेंत शिरकलो. साराक ताचे कुडीचो स्पर्श भारी आवडलो. इतलीं वर्सां तिच्या गोठून थंड पडिल्ल्या कुडीक नवीं उब आनी गरमेची हुनसाण मेळिल्ली. सारा भारी संतोसलें. विजय तसोच वेंगेंत रावचो अशें मना सावन ताका दिसलें. कांय खीण तो पडून सुस्त रावलो. सारान ताका आपल्या एका हातान हालोवन उठोवपाचो यत्न केलो. तरीय विजयाच्या इल्याश्या स्पार्कान साराची पुराय कूड शिरशिरून सोडिल्ली. इतल्यांत तीं दोगांय मुथप्पागुडी गांवांत पाविल्लीं. सारान थंडसाणेन म्हणलें, “ तुका भूक लागल्याय? जेवण कर्न रुमार वच्चें म्हणटां हांव? सारान आपलो बेत स्पश्ट केल्लो. तिणें आपली मोटार शक्ती बार रेस्टोरेन्ट्स सामकार थांबयिल्ली. पावस शिरशिरतालो. अदीं-मदीं जोगलावणी मारताली.
“आमी फस्ट फ्लॉरार बसुंया ?…
“ऑके मॅडम !… विजयान हांसत आपलो हयकार दिलो.
“खरें सांगूं काय म्हणचें विजय, ‘काजराच्या मांटवांत पाडो सोदूंक आयिल्या वरीं म्हजी गत जाल्याय. तुका मेळूंक, तुका पळोवंक, आनी आदल्यो यादींनी मन हळूं करूं. इतलीच म्हजी आशा. सारा बडबडत आशिल्लें. मदेकांत वेटर येवन मुखार राविल्लो. तोय कन्नडान बडबडलो.
“ मॅडम, इनू बॅकू !.. “ सारान ताचेच भाशेंत परतून ताका जाप दिली. आनीक तो तकली हालोवन गेलो.
“ आयज हांवें तुजी पसंद , ’ग्लेनम ऑरेंजी स्कॉच व्हिस्की ऑर्डर केल्या. घेतलोय मूं? म्हजे सांगाताक एक पेग? तशेंच तुजें पसंदीचे चिकन कुर्ग स्टायल चिकन मसाला मागयलांय.
“अजाप आनी कवतूक दिसता तुजें सारा. अजून मेरेन तुका म्हज्यो आवडी याद आसात म्हण. “ भावना विवश जायत सट्ट करून विजय मनांतलें सांगून गेलो.
“ आरे पिश्या ! आयज आमचो आल्मावाचो दीस. म्हळ्यार मेल्ल्यांच्या यादींचो दीस हेच संदीचो लाव घेवन तुजे सांगताक डिनर करया म्हळ्ळें. तेन्ना हांवें काय चूक केली?
“ नो वै. तुका आनीक तुजी घरचीं हुस्केंतलीं मगो?…
“डॉन्ट वरी तीं कुलशेकारा इगर्जेंत फोंड सजोवपाक सिमितेरीत गेल्यांय. ’ग्लेनम ऑरेंजी स्कॉच व्हिस्किची नशा आगळीच नॅ रे?…सत्य सांगचें जाल्यारुय तुका गोंयांत स्कॉच पिवच्याक हांवेंच शिकयिल्ली. गोंय विद्यापिठांतुलो फाइअब्रैन्ड तूं जरी आसलोय, तरी सामको भिजूड आल्लो तूं… ”
“हय, सारकें तुजें सारा. मनशाक मगो, जापसालदारकी जाणटो करता. तुजें कितें कलेक्टर सायमन सिमोयस नायकाली धूव तूं. म्हळ्यारी तुज्या पप्पाचे नांव आयकून कितलेशेच मनीस दारांत हाजीर आसतले. पूण आमचें तशें ना.” विजयान सागंलें.
“ व्हय रे पूण आमचो जन लोकांचो स्टेट्स अजून तसोच आस्सांय अशें कित्या म्हळ्ळेंय तुवें?… ”
“ म्हाका म्हायती दिल्या त्या प्रमाण तुमच्या बोंदर वाठारांत नवींन विशिश्ट संप्रदाय (सॅक्ट) धर्मस्थळाचें बांदकाम चालू आसा. गिरेस्तांनी कळसो भरून दुडू दिल्यांत. तरी चॅरिटीच्या नांवार कांय वेंचीक धर्मगुरू थळावे लोकांचे लागीं दुडूं मागून चेंपण हाडटात. देखून हो समुदाय दुडू दिवंक जायना देखून दुसऱ्या गांवांत स्थलान्तरीत जातात खंय. अशें म्हाका इश्टान सांगिल्लें. ”
“ कितें उलतांय रे तूं?…”
“त्या गरीब भावांची रहाणीमान उंचावपाक आमीय उणें पडटात अशें कित्याक दिसना तुका सारा?…”
“कित्याक दिसचे न्हय?…तूं हरशीं हिंदूं तुका जात-पात चड. मागीर तुमच्या लोकांनी कितें दिवे लायल्याय गोंयचे समाजा पासत?…”
“खरें तुजें. गोंयांत मिलाग्रीस सायबिणीच्या फेस्तांक लर्इरार्इ देवी वातीं धाडटा. जाल्यार लर्इरार्इचे जात्रेक मिलाग्रीस सायबीण फुलां – फाती धाडटा. ही आमची परंपरा आसा. पूण हालींसराक हे परंपरेक वेंर घालपाचीं कारस्थांना कांय वेंचीक धर्मांध लोक रचपाक लागल्यात. कोण कोणाचो डि.एन.ए. सोदता. जाल्यार कोण एका जमसमुदायाच्या पारंपारिक भेसाचेर आक्षेप घालता. सणा – परबांच्या निमतान फुलां- फळांक घेवं नाकात म्हण विरोध जाता. हे विशय आमचीं कालेत इबाडून उडयतात.” उलयता-उलयता विजयाच्या दोळ्यांत दुकां उबीं रावलीं.
“म्हाका भोगशी सायबा. पळय, तुजे तहलो इश्ट मेळचे नशीबूच. आमचो गोंयकार तूं. तेवेळ जावं, आतां जावं, आमचे सांगाताक उकडें शीत कडेयन जेवतांय तूं. तितलेंच पुरो जाताय आमकां. अस्मिताय, संस्कृती आनी दायज हीं उतरां भाशणां सोबतांय. पूण तूं पाळटाय. पयले नदरेन तें सांबाळचे काम तहले डॅरिंग तरणाटे करतात.”
“सारकें तुजें सारा, घरभेदीपणाक लागून व्हड-व्हड राजसत्ता भुंयेंत गेल्यात. हाची जाणविकाय ना हांकां. ”
“व्हय. आयकल्लें हांवेंय. फादर बी उलयतालोय गोंयचे विशीं. ” सारान स्पश्ट केलें.
“हांव सदां खरें तेंच उलयतां. हो मासळीघरांतलो कांसव पळय. (अक्वेरीआमांतलो) आपलें आंगा वयलें रक्षण करपी कट्टें काडून मुक्त जाला म्हणून मिरयता. पूण त्या बाबड्या कांसवाक हाची कल्पना ना. ताणें स्वातंत्र्याच्या नांवान कितें वगडायलां तें. आयची तरणाटी पिळगी अशीच. तांकां कांसवा भशेन स्वातंत्र्य जाय. आमचे संस्कृतायेंतल्यान मुक्ती जाय. आमच्या मुल्ल्यां पासून सुटका जाय. आमची भास, दायज आनी समाज हें तांचेर वजें आसा. पूण खरें म्हणल्यार ती तांच्याच संरक्षणाची ढाल. हें समजुवपाचे पलतडी पावल्यांत ते ” सारा बारीकसाणेन लक्ष दिवन आयकतालें.
“ कितें म्हणटाय तूं विजय? गोंयचे भशेन आमच्या समाजा मदें तफावत आसा म्हण सांगचे तुवें?
“ हांव तसो स्पश्टपणान म्हजो हयकार दिना. तरी इतलेंच म्हणटा, ‘ तीन म्हयन्यांच्या खाणाक एका दिसाचो जोर पुरो.” नकसुद उतरांनी आपलें म्हणणें विजयान मांडिल्लें.
“श्शें s..s…s..बरो फ्रंट फुटार खेळटा मूं तूं? …’ग्लेनम ऑरेंजी स्कोच व्हिस्की’ महिमा खर म्हूण दाखोवंक आशेतांय? हांसत सारान म्हणलें.
“तूं चिंत्ता तशें कांयच ना.”
“पूण एक सांग, तेन्ना तूं एका काळार कितलोय ऑर्थडाक्स आशिल्लोय तुजे ते असूल आनी आदर्श?… आतां मस्त सॅक्युलर जालाय. ” उहासात्मक रितीन सारान विजयाक उजरायलो.”
ऑह. तेन्ना.. कुट्ट करून आपलो निमणो पेग सोंपयत. विजयान सांगपाक सुरवात केली.
“जात कात आड येवंक नाशिल्लीच, हें सत आसलें, तरी म्हाका म्हजो फुडार घडोवपाक जाय आशिल्लो न्हय?”
“हय रॅ. जाणांय हांव.”
“पिएचडी जाल्या उपरांत रोखडीच नोकरी मेळ्ळी म्हाका. तुजें लग्नाचे विशीं मम्माचे लागीं उलयल्लो. घरचीं काळजार फातर दवरून तयार बी जाल्ली. पूण अचकींत कांय म्हयन्यांनी किडणीचे त्रास सतावंक लागले. आनीक आमचीं घरचीं फाटीं सरलीं.” साराचे दोळे पाणावल्ले. तरीय दोगांयनी जेवण घेतलें. पुराय बील सारानूच फारीक केल्लें. पावसान आसोर केल्लो.
“चल, तुका तुज्या मनांगणांत पावयतां हांव.” सारान मोटार सुरू केलीं. नीट चडाव हुंपल्या उपरांत कांय खिणांतूच मोटार मनागणांतल्या हायवेचेर वचून थारली.
“आनीक तूं?…”
“… हांव हांगांच?…कुलशेराचे सिमितेरीत आसतलें !…” इतलें म्हणसर साराची मोटार काळखांतल्यान दिसनाशी जाली…
दुसऱ्या दिसा पुरस्कार वितरण सुवाळ्याक सुरवात जाल्ली. विजयाचे हस्तुकीं जैतिवंतांक पुरस्कार भेटयिले. सगल्यां मानेस्तांची तोंड भरून कवतूक करतना विजयान म्हणलें,
मोगाळ आमच्या कोडियाळच्या भाव भयणींनो,
जेझुर्इत पाद्री सेंट आलोयसियस गोंझागा हांचें सुंदर बोधवाक्य म्हाका सदां प्रेरीत करता. ‘ह्या खिणाक तूं जें कितें करता; तें चड बरें कर.’ (Do well, what you are doing at the moment.) हो संदेस आमी मतींत दवरूंक जाय. आमची वळख कोंकणी समाज. तो जिवो उरलो तरच आमचें अस्तित्व आनी अस्मिताय जिवी उरतली. जेन्ना देशाची प्रगती जाता. थंयच खरी लोकतंत्र थिरता. त्या लोकतंत्रांत वाद आसूंक जाय. पूण वाद प्रगतीपर जावन आसूंक जाय. शिवाय कोणाक आकमान करूंक न्हय. मात आमचे वाद आमचे भितरूंच सोंपोवंक जाय. जोखत्या मापान वाद पयस करूंक जाय. आयज आमी पळयतांव, कोडियाळ गांवांत कोंकणीचो वावर बरो चल्ला. होच आमचे एकवठ सांबाळूंन दवरूंक सांगातान वावुरूंया. तेन्ना हांव सर्वांगांक तुमकां बरें मागतां. उपरांत फादर जॅक्सन रिबेरो प्रभू हांचे अध्यक्षस्थानावेलें उलोवप सुरू करतना म्हणलें, कोंकणी समाज हो आमचो समाज, त्या समाजाक ताची भास आसा, गिरेस्त संस्कृताय आसा. कांय उतरांनी सांगचें जाल्यार कोंकणी समाज आनी अस्मिताय आमचीच. आमचे मदें अंतर आसत, पूण विरोध ना. शेंकी आमकां एकटायता तें वेगळायता त्याहून जायतें वरतें. एकटायता तें धरूंया आनी वेगळायता तें सोडुंया. फादराचे उलोवपान कार्यावळ सोंपली. उपरांत विजय रुमार गेलो. सडसडीत भरिल्लें बॅंग हातांत घेवन तो सोंपणा देंवन सकयल मनागणांत पावलो. सगल्यांक हात दिवन आदवेस तो दितालो. मदींच खंय तरी ताची नदर साराक सोदताली. इतल्यांत फादर जॅक्सनान ताका हात दिवन विचारलें,
“सगळीं कार्यावळ बरी जाली. एक सांग, तुका हांगा म्हणसर रातीं कोणेंय पायलो? आनी कशे आयलोय?…”
“ म्हजें इश्ट सारा मोरायश नायक हिणें पावयलो. ”
“ कितेंय ? S…S..S…सारा मोरायश नायक? फादर उदगारलो.”
सारा म्हणून सांगतनाच फादराच्या दोळ्यां मुखार तीन वर्सां आदीं सारिल्ल्या सिमितेरींतलो फुलांनी सजयिल्लो फोंड दिश्टी पडलो. आनीक तिच्या घरच्याचें रुंदान (आंक्रादान) अंतर मळाक बडोवन गेलें…
“हांव साराक कालूच मेळ्ळो.!…फादर परतून पुटपुटलो. आनीक वेळ वगडायनासतना फादरान आपलो हात विजयाक दीत म्हणलें,
“ ओके, विजय. हांव तुज्या पयणाक बरें मागतां…”
फादर विजयाक फाट करून चलतना, फादरान गळयिल्लीं दुकां विजयाक निमणें मेरेन दिसलींच ना….

विशाल सिनाय खांडेपारकार
8080622370