भुरग्यांनी भुरग्यां कडेन उलोवपाक जाय !…

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

फाटल्या कांय वर्सांत भुरग्यां खातीर कथा सांगप आनी कथा बरोवप अश्या दोनूय मळार म्हत्वाची उदरगत जाल्या. एक विशय घेवन कथा-कथन करप हो विशय दिसान दीस गंभीर जायत गेला काय ?.. तशें पळयल्यार, फाटल्या कांय दसकांनी मनशाच्या शिकपांतल्यान आमच्या गिन्यानांत खूब म्हत्वाची उदरगत जाल्या. तरणाट्यांचें मन कशें विकसीत जाता? हें मन कशें संवाद सादतात? तें आमी सवका – सवका समजून घेवपाक लागल्यात. मन जेन्ना संवाद सादता !..त्या माध्यमांतलें भास हें एक मुखेल माध्यम आसलें तरीय तेंच फकत एकमेव अस्र आसा.
हालींच्या वर्सांनी, भुरगीं भुरगेपणांतल्यान भाशेचेर कुशळटाय आपशींच कशे तरेन मेळयतात. भुरग्यांक जाता तितलें भास शिकपाक सोंपे करून, चड प्रभावी मार्ग हांचे विशीं आमी गिन्यानाचेर आदारुन बरोच सोद वावर केला. मनशा सयत जिवांचें जिवीत पर्यावणाक अनुकूल जावपाची तांक आनी तशेंच तातुंतल्या बदलांचेरुय आदारून आसता. हें आतां कळूंक लागलां. अनुकुलाची ही प्रक्रिया आमकां कुडींत आनी मनांत बदल घडोवन हाडटा. आमचे हात पांय, पाखां आनी हेर अवयव हांचे पसून बदल सुरू जातात. अनुकुलनाची ही प्रक्रिया आमच्या रेणू संरचने मेरेन पावल्या, देखून अशय – तें शक्य जालां. आमी भाशेचो ‘एसन्स’, (घटकत्व), व्याकरण, मुल्ल्यां, आमच्या रगतांत आसपावल्यांत हें न्हयकारूं नज.
आमच्या गिन्यानांतली वयली उदरगत आमचे पालक. शिक्षण तज्ञ आनी शिक्षक हांका श्रेय वता. आयज मेरेन आमी शिक्षकां कडल्यान परंपरेन जें कितें शिक्षण म्हूण शिकले, तें आयज शिकपाच्या उदयाक येवपी नव्या प्रतिमानाच्या संदर्भांत काळा भायलें जालां? हेंय तितलेंच सत. मागीर केन्नाय प्रस्न पडटा?… शिकप म्हणल्यार कितें?… शिकप म्हणल्यार इतलेंच, आतां आमच्या भोंवतणी आशिल्ली वास्तवताय सोदून काडपाची प्रक्रिया. हे प्रक्रिये कडेन स्वताक जुळोवन घेवन सदचे जिणेंत अमलांत हाडप.
एनसीईआरटी, नवी दिल्ली, शिक्षणतज्ञ प्रा. ए. के. जल्लालुद्दीन हांणी आपले अणभव सांगतना म्हणलां, “ फाटलीं जायतीं वर्सां हांव अस्तंत बंगाल आनी बांगला देशांतल्या व्हड संख्येन आशिल्ले शिक्षक आनी शिक्षक – शिक्षक हांच्या वांगडा काम करतां. आमकां पुरायपणान अजाप जालें, दरेका भुरग्याक आपली अशी कल्पनाशक्त, रुपक आनी फॅन्टासी आसा. ती उक्तावपाची तांचे मदीं खूब तांक आसा. भुरग्यांचे मन जाणून घेवन, तांकां तांच्या भाशेंतल्यान आनी प्रतिमेंतल्यान संवाद सादपाचो आमी यत्न करीत आयल्यात अशें जल्लालुद्दीन सांगतात.
ह्या विशयांचेर अदीक खोलायेन कोंकणी भाशा मंडळाची अध्यक्ष रत्नमाला दिवकार हिणें सांगलें,- शणै गोंयबाब कथा माळ ही एक गोंयांतली प्रतिश्ठीत अशी काणयांची सर्त. मुळांतच काणयो वा हेर कसल्योच सर्तीं आसतात. तांतूत भुरग्यांचो कितें फायदो जाता जाल्यार भुरगीं पुस्तकां वाचून, वेग-वेगळ्यां विशयांचेर आकलन करून काणयेच्या रुपांत समजून घेतात. आपले भाशेचेर प्रभुत्व वाडयतात. ह्या सगळ्यां गजालींक लागून तांचे व्यक्तिमत्व विकास फुलपाक खूब आदार जाता. सभे माजार आत्मविश्वासान उलोवप आनी फुडाराक एक बरो वक्तो जातलो जाल्यार, खात्रेन हे गूण आसप गरजेचे. ताचे भायर वचून विचार केल्यार जिविताची मानवीय मुल्ल्यां, तीं लेगीत ह्या काणयांच्या आदारान मेळटात. भुरग्यांक संवेदनशील करप. विचार करपाची प्रक्रिया तेज करप. हाचो उपेग आपणें पालक आनी शिक्षक म्हूण हो प्रभावी तरेन जिणेंत यशस्वी केला म्हणपाचें सांगलें.
आमचीं वर्सां अशींच वचत आसात. आयज एआय – चालीत भाशा शिकपाचो ॲप आनी साधना विद्यार्थ्यां खातीर वैयक्तीक भाशा शिकपाचें अणभव दिवंक शकतात. तशेंच ए-आय प्रणाली विद्यार्थांचो परस्पर संवाद आनी कामगिरीचें डेटाचें विश्लेशण करून शिकपाचें अपंगत्व वा अडचणी बेगीन सोदून काडून मदत करूंक लागला. तेन्ना जशीं – जशीं वर्सां मुखार वतात. तशें आमच्या भुरग्यांच्या पुस्तकांचो संग्रह खूब नेटान वाडत आसा. जाल्यार भुरग्यांची भास आनी पसंदी मतींत दवरून बरयिल्या पुस्तकांचो संग्रह सामको मर्यादीत आशिल्ल्याचें दिसून येता.
आतां भुरग्यांनी भुरग्यां कडेन उलोवंक जाय. हाची जाणविकाय वाडत आसा. भुरग्या कडल्यान तांच्या स्वताच्या भाशेंत, प्रतिकां, रुपकां आनी शैलींत कथा सांगूंक दिवची. हाका लागून भुरग्यांचो एक नवो संवसार तयार जातलो. ह्या भुरग्यांनी तांच्यासाहित्यांत रंगयिल्लो हो संवसार आमी जाणट्यांनी भोगपाक जाय. तांच्या संवसाराचो आदर करपाक जाय. तेन्नाच खरी मज्जा. अश्यो संदी मेळ्ळ्यार घडये, भुरगीं नवे विचार घेवन अखंडपणान भायर सरपाची दाट शक्यताय न्हयकारूंक नज.
कांय वर्सां आदीं, कांय देशांनी भुरगीं पयलींच खबर आशिल्लीं कथा स्वताच्या शैलीन परतून सांगतना, कशीं बदलतात हें जाणून घेवपा खातीर संशोधन अभ्यास सुरू आसा. तेन्ना भुरग्यांच्या बरपांत जायत्यो शुध्दलेखन, विरामचिन्नां आनी चुको आसूं येतात. तरी लेगीत अशें बरप तांची विचार प्रक्रिया आनी आवड उजवाडाक हाडटा. ताचे परस चड म्हत्वाचें म्हणल्यार स्वायत ‘आर्टिकुलेशन’, हे प्रक्रियेंतल्यान तांकां चड स्वतंत्र, चड सशक्त आनी आपल्या सृजनशीलतेची जाणविकाय दिसता.
जबाबदारेंतल्यान आंग काडपी संवसारांत एक गुणात्मक संस्कृतीक संक्रमण घडटा. जंय भुरग्यांची धारणा सवका – सवका ‘ इलॅक्ट्रॉनीक संचारणाच्या संवसारांत ‘ म्हत्वाची सुवात घेवन आसा. हें मजेशीर आसा; तितलेंच घातक. परतून शिक्षणाचे विशीं विचार केल्यार मेंदवाच्या घट्ट आनी खर बुन्यादीचेर शिकपाचे नवे सिध्दांत उदयाक येतात. ह्या सिध्दांतांतल्यान भुरग्यांच्या मानसीक आनी शारिरीक वाडीच्या सुरवातीच्या वर्सांनी भावनीक विकासाचें म्हत्व कितलें आसा? हाचे भरपूर पुरावे मेळटात. कथा, गितां, चित्रां आनी प्रतिकांच्या संबंदा वरवीं शिकपा कडेन संक्रमण चड सहज आनी उणें आघातकारक करता. घरांतल्या वेग-वेगळ्या संवेदनशीलताय फुडें चड संघटीत शिकपा खातीर तयार करता. भुरग्यांचो भावनीक सहभाग उच्च बौध्दीक शिकपा खातीर तांची भितरली प्रेरणा वाडोवपाक खूब फायदेशीर आसता.
ह्या घडामोडींतल्या संदर्भांत, कथा सांगप भुरग्यांच्या साबार शिकपाच्या पध्दतींचो एकीकरण करपाक म्हत्वाचो आदार जाता. जंय पालक आनी समाज हांची खूब जापसालकारकी आनी भुमिका वाडटा. हांगा घर समाज, आनी शाळा हांका लागीं हाडपाक आमच्या भोंवतणीच्या दरेक भुरग्याच्या समग्र विकासाक चालना दिवपा खातीर भागिदार करुंक जाय. अशी भागीदारी विकसीत करपाक आमचीं एक समान हितसंबंद बरें आसूंक जाय. तर अशींच एक काणी जल्लालुद्दीन हांणी आपल्या व्याख्यानांत सांगिल्ली. ती वाचुया…
सुसी आपल्या आवयक म्हणटा
“ म्हाका थोडी दिता गे ! …” आवय जाप दिना.
“ म्हाका थोडी भाकरी जाय आशिल्ली !..” सुसी म्हणटा, परतून आवय जाप दिना.
ताचे बदला आवय एक काणी सांगता.
एकदां थंय एक जादुवाची बाग आशिल्ली. एकदम सोबीत. देखूनच सगळ्यांत तातूंत भितर सरपाची इत्सा जाताली. पूण दार सुरक्षीतपणान बंद आशिल्लें. देखून उमळशीकेन पयलीं लोकांनी वणटी वेल्यान चडपाचो यत्न केलो. वणटीं खूब उंच आशिल्ल्यो. पूण काम जालें ना. मागीर तांकां दार मोडून उडोवपाची इत्सा जाली. दाराची खिळीच मोडली. उपरांत तांणी दार लासपाचो यत्न केलो. तेन्ना उजो पेटना जालो. मागीर एक धाकटुलो भुरगो थंय आयलो. आनी ताणें दाराक “उपकार करून (प्लीज)’ अशीं उतरां म्हणलीं. आनीक कितें अजाप !! कर…ऽ..करऽकरून … करून.. सडसडीत रुंद दार उगडलें… भुरगो बागेंत धांवलो..
सुसीचें मुखामळ तांबडेंच जाल्लें. आनी सुसीन म्हणलें,-
‘उपकार करून ’’, आई म्हाका थोडी भाकरी दिवशी … काणी सोंपली ! ..
हे काणयेंत नैतीकपण फावो तितलें स्पश्ट आसा. तरी लेगीत भुरग्याक कितें करचें तें सरळ सांगिल्लें ना. जशें आमच्या प्रायमरांनी सादारणपणान कितें पळोवचें? वा करचें?,
धांवचें?, उडी मारची? वा खेळचें? अशें सदांच सांगतात. भुरगो वाचता तातुंतल्यान स्वताचे निकश काडप. होच साक्षर जावपाचो हेतू, असो ताचो अर्थ जाता. निमाणें इतलेंच, ‘’कल्पनाशक्त हो मनशाचो सगळ्यांत व्हडलो इश्ट ’’ अशेंच म्हणचें पडटा.”

विशाल सिनाय खांडेपारकार