भांगरभूंय | प्रतिनिधी
चार दिसांनी 14 नोव्हेंबराक बाल-दीस येतलो. भारताचे पयले प्रधानमंत्री पंडित जवाहरलाल नेहरू हांचो जल्मदीस व्हड उमेदीन बाल-दीस म्हणून मनयतात. भुरग्यांच्या निरागसपणाचेर नेहरूंचो खूब मोग आशिल्लो. आपले तकले वयलें सगले वजें विसरून भुरग्यांमदीं ते मिसळताले. जेन्ना तांणी भारताचे मुखेलपण हातांत घेतलें. तेन्ना ह्याच भुरग्यांचो फुडार आपल्या हातांत आसा ही जापसालदारकी वळखून तांणी व्हड येवजणी हातांत घेतल्यो. आपली विवेकबुद्द, विज्ञान निश्ठा, धर्म निरपेक्षताय, समता, अशी भोवगुणी बुदवंतकाय आनी आपल्या चतुरायेचो फावो ते तरेन उपेग करून तांणी भारताचो फुडार थारायलो. भुरग्यांक आधुनीक शिक्षण मेळचें म्हणून तांणी शिक्षणीक संस्था उबारल्यो. तशेंच ह्या प्रशिक्षीत मनीसबळाचो फायदो देशाच्या उदरगतीक जावंचो म्हणून अनेक प्रयोगशाळांचे जाळें उबें केलें. अतंरीक्ष शास्त्र, अणू शास्त्र, वैजकी शास्त्र, आय.आय.टी. सारक्यो विज्ञान संस्था उबारल्यो. 17 वर्सां ते प्रधानमंत्री आशिल्ले. ह्या काळांत आपल्या कामाचेर कसलेंच खत पडपाक दिलें ना. तांणी आपल्या मानवतावादी, समाजवादी आनी लोकशाही मुल्यांक सदांच प्राधान्य दिलें. थोडें भितर सांगपाचें जाल्यार आधुनीक भारताचे ते खरे शिल्पकार आशिल्ले.
पूण 70 वर्सांनी देशाचे विचारीक वातावरण दुशीत करून गलिच्छ राजकी आनी कुचित्री विचारांनी सरसकट लोकां मदली नेहरूंची प्रतिभा फांसाक लावपाचे यत्न जातात. लोकशायचे हक्क लोकांक मिळोवन दिवपी ह्या म्हान व्यक्तिमत्वाचें चारित्र्यहनन करपाचे यत्न करतात. तांकां पंडित नेहरूचें भुरगेपण आनी तांची विचारीक घडण कशी जाली हें थोडे भितर सांगपाचो हो एक ल्हानसो यत्न.
आमच्या भुरग्यापणांत, म्हणजेच एकोणशें पन्नास- साठाव्या दशकांत पं. जवाहरलाल नेहरूविशीं खूब आदर आशिल्लो. गोयांतलो तो काळ पुर्तुगेज हाता खाला आशिल्लो. तरी गोंयकारां मदी पंडित नेहरू आनी महात्मा गांधी विशीं व्हड अभिमान आशिल्लो. नेहरू आनी त्या तेंपा वयले अमेरिकेचे राष्ट्राध्यक्ष जॉन केनेडी ह्या दोगूय म्हान नेत्यांचो एकठांय आशिल्ले फोटो खूब घरांनी दिसताले. गोंय मुक्तताये उपरांत सादारण दोन वर्सांनी नेहरू गोंयांत आयिल्ले. तेन्ना मडगांवांत कोंबांतल्या विद्याभुवनांत एक बसका जाल्ली. आमी दोन-तीग शेजारी पळोवपाक गेल्ले. त्या तेंपार आतां सारकीं वाहनां आनी प्रसार माध्यमांची साधना नासतालीं. तरी नेहरूंक पळोवपाक विद्याभुवनांच्या भायर बरीच गर्दी जमिल्ली. बसका सोपवन भायर येतना नेहरू आनी इंदिरा गांधींचे दर्शन घडपाचो योग मेळ्ळो. ह्यो दोन म्हान प्रतिभा आजूनय दोळ्यां मुखार उब्यो आसात.
नेहरूंचे पुर्वज मूळ काश्मिराचे, ‘कौल’ घराण्याचे. मुगल राजवट सोंपपाच्या काळांत ते दिल्लींत स्थायीक जाले. दिल्लीच्या एका कानालाकडे तांकां रावपाक घर मेळ्ळें. फारसी भाशेंत कानालाक ‘नहर’ म्हणटात. ताचे वयल्यान ते ‘नेहरू- कौल’ अशे वळखुपाक लागले. ल्हवू ल्हवू कौल गेलें आनी नेहरू तितकेंच उरलें.
जवाहरलाल नेहरूंक सन्मानान पंडित म्हणून लायतात. त्या विशींय वाद निर्माण करपाचे यत्न जातात. काश्मिरी ब्राह्मणांक पंडित म्हणून हो भोवमान दितात. जवाहरलाल जात- धर्म मानपी न्हय. ते निरिश्वरावादी आशिल्ले. तरी समाज आपल्याक जाती वयल्यान पंडित म्हणून वळखतले, अशी खंत ते व्यक्त करतात. पूण स्वातंत्र्य संग्रामांत आनी प्रधानमंत्री पदाचेर आसतना देव- धर्मा पसून ते सदांच पयस रावले. तशेंच राजकारणांत धर्म हाडपाचो विचारुय केन्नाच केलो ना. आधुनीक विज्ञान- केंद्रां, धरणां, कारखाने ही आधुनीक देवळां आसात अशें तांणी जाहीर सभेंत म्हणिल्लें.
तांचो एक काका आनी बापूय अलाहबादाच्या कोर्टांत वकिली करपाक लागले. तांचे बापूय पंडित मोतिलाल नेहरू लंडन सुप्रीम कोर्टाचे प्रसिद्द वकील आशिल्ले. घरांत खोर्यांनी पयसो येतालो. ‘जवाहरलाल नेहरू’ ह्या आपल्या आत्मचरित्राची सुरुवातच अशी करतात, ‘एका गिरेस्त घराण्याचो एकटोच चलो केन्नाय वायट मार्गाक लागू शकता.’ पूण तशें जालेंना. एक प्रामाणीक, चारित्र्यवान, अलौकिक बुद्दी आशिल्ली हिमालया येदी उत्तुंग लोकप्रियता तांकां मेळ्ळी.
अलाहाबादाक तांचें भुरगेपण गेलें. घरांत तांचे पिरायेची भुरगीं नाशिल्लान तांचे भुरगेपण एकमुळेपणांतच गेले. पंडित मोतिलाल नेहरून ‘आनंद भवन’ ह्या विशाल वास्तूंत प्रवेश केलो. ते वेळा जवाहरलाल 10 वर्सांचे आशिल्ले. फुडें आनंद भवन स्वातंत्र्य चळवळीचें मुख्यालय जालें. स्वातंत्र्य चळवळींतले म्हत्वाचे निर्णय ह्याच वास्तुंतल्यान जाले. प्रधानमंत्री इंदिरा गांधीन 1970 त आनंद भवन राष्ट्राक अर्पण केलें.
जवाहरलाल नेहरूंचे मुळावें शिक्षण घरांतच जालें. इंग्लीश, हिंदी आनी संस्कृत भाशा शिकोवपाक खासा शिक्षक आशिल्ले. तांचे काकीन तांकां महाभारत आनी रामायणांतल्यो कथा सांगून प्राचीन संस्कृतायेची वळख करून दिली. त्या तेंपार थिओलोजी सोसायटीचे काम बरेंच नेटान चलतालें. तांच्या कामाचो जवाहरलालांचेर बरोच प्रभाव पडलो. तांचो मानवतावाद तांणी निमणें मेरेन जपलो.
15 व्या वर्सा फुडल्या शिक्षणा खातीर ते लंडनाक गेले. शिकपा बराबर राजकारणांतल्या घडणुकां विशीं तांका बरीच रुची आशिल्ली. तशेंच त्या तेंपार विमान उड्डाणाची चांचणी नेटान चलताली. 18 व्या वर्सा तांणी केम्ब्रिजाक त्रिनिटी कॉलेजींत प्रवेश मिळयलो. विज्ञानाच्या आकर्शणा वयल्यान तांणी रसायनशास्त्र, वनस्पतीशास्त्र आनी भूंयशास्त्र हे विशय वेंचले. पूण तांकां साहित्य, इतिहास, राजकारण आनी अर्थशास्त्र हातूंत चड रुची आशिल्ली. 20 व्या वर्सा केम्ब्रिजाची पदवी मेळयली. फुडें कितें करपाचें असो प्रश्न आयलो. त्या तेंपार आय.सी.एस आनी कायदे पंडीत ह्या दोन पदांचे बरेंच आकर्शण आशिल्ले. नेहरूंक परकी राजवटीची चाकरी करपाची इत्सा नाशिल्ली. निमणें घराण्याचो वकिली वेवसाय फुडें व्हरपाचे थारलें. कॅम्ब्रिजांत शिकतना भारतांतल्या स्वांतत्र्य चळवळीचेर तांचे बारीक लक्ष आशिल्लें. इतलेंच न्हय भारत स्वातंत्र्य चळवळी खातीर एक पंगड सक्रीय आशिल्लो. तांच्या बसकेंत नेहरू सदांच हाजीर रावताले.
1912 वर्सा बॅरिश्टर पदवी घेवन ते भारतांत परतले. अलाहबादातलें तांचे घर स्वातंत्र्य लढ्याचें केन्द्र जाल्लें. स्वातंत्र्य संग्रामांत महात्मा गांधीचो प्रभाव निकतोच वाडपाक लागिल्लो. भारतांत परत येतगीर ऐन जुवानपणांत तांणी स्वातंत्र्य संग्रामांत जी उडी घेतली ती भारताचो पयलो प्रधानमंत्री म्हणून 27 मे 1964 दिसा तांचे अंत्ययात्रे मेरेन आशिल्ली.
विज्ञानदूत श्रीकांत शंभू नागवेंकार
9096512359
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
