भावबीज

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

सगळ्या जगांतलें पवित्र नातें म्हळ्यार भयण आनी भावाचें नातें. ह्या नात्याक धरून भारतांत दोन सण मनयतात. श्रावणांत येवपी सुता पुनव, ह्या दिसा रक्षाबंधन सण मनयतात आनी दिवाळसणांत येवपी भावबीज. हो
सण कार्तीक व्दितियेक येता ताका लागून ह्या सणाक कार्तीक व्दितीया वा यम व्दितीया म्हूणटात.
भावबीज सणां संबंधान दोन काणयांचो संदर्भ मेळटा. एक यम आनी यमाची भयण यमुना आनी दुसरी श्री देव कृष्ण आनी ताची भयण सुभद्रा. सुर्यदेव आनी छायाचो पूत आनी धूव यमुना आनी पूत यम. यमुना आपल्या भावाक यमाक सदां आपल्या घरा जेवणाक यो म्हूण आपयताली पूण यमाक आपले भयणीगेर वचपाक कशेंच फावो नासलें. एक दीस कार्तीक म्हयन्यांतले द्वादशी दिसा अकस्मात यम यमुनागेर वचपाचें थारयता आनी वता. यमुना यमाक पळोवन अजाप आनी खुशालभरीत जाता. यमुना आपल्या भावाक ओवाळता, ताका बरें- बरें रांदून वाडटा. यमुनेची सेवा पळोवन यम सारको खोशी जाता आनी दर वर्सा ह्या दिसा आपले भयणीगेर येवपाचें वचन दिता. ह्या दिसाक यम व्दितीया म्हूणटात. कारण पयलेच आपले भयणीगेर जेवल्या उपरांत यम खूब खुशाल भरीत जालो. खोशयेन ताणें नरकांत यम
यातना भोगपी लोकांक ताणें पापमुक्त केले ताका लागून ह्या दिसाक यम व्दितीया म्हूणपाक लागले.
यमुना नदी म्हणचें यमाची भयण, अशें मानतात. ताका लागून जर ह्या दिसा भाव आनी भयण यमुना न्हंयेंत जर न्हालीं तर दोगांय भावा- भयणीक यमाचो भंय ना, अशें म्हणटात. ह्या दिसा जेवण जाले उपरांत भयणीन भावाक पान विडो दिवप खूब म्हत्वाचें मानतात. ओवाळणी जातच भाव आपले भयणीक कितेंय अहेरय बी दितात.
दुसऱ्या संदर्भान अशेंय कळटा की सत्यभामेक घेवन श्रीकृष्णान नरकासुर (होलासूर) नांवाच्या राकेसाचो अंत केल्या उपरांत श्रीकृष्ण घरा पावल्या उपरांत सुभद्रेन कृष्णाक दिव्यांनी ओवाळून घरांत घेतलो म्हूण हो सण मनयतात. ओवाळल्या उपरांत सुभद्रेचें जल्मभर रक्षण करतलों म्हूण श्रीदेव कृष्ण सुभेद्रेक आशिर्वाद दिता. भयण भावाक ओवाळच्या पयलीं चंद्राक ओवाळता म्हूण संदर्भ मेळटा.
ह्या दिसा भयण भावाची आरत दाखोवन भावाची पुजा करता, मोगान ताच्या कपलाक तिबो लायता. मोगान, आदरान भयणीन भावाच्या कपलाक लावप म्हळ्यार एका भयणीन आपल्या भावाचेर केल्ल्या निस्वार्थी मोगाची भावना व्यक्त करप. भावाची पुजा करप म्हळ्यार यमराजाच्या विळख्यांतल्यान त्या वर्सा भावाक सोडोवप. मरणा पासून भावाक मुक्ती मेळटा म्हूण समज आसा. अशेंय म्हूणटात की ह्या दिसा भावान आपल्या घरांतलें कांयच खावपाचें नासता. आपल्या भयणीच्या हातचें रांदलेलें खावपाचें आसता. भयणीन रांदललें तिच्या घरा वचून खावप, तिच्या कडल्यान ओवाळून घेवप आनी भयणीक कितेंय अहेर दिवप. अशें केल्ल्यान भावाचें आयुष्य वाडता,असो समज आसा.
कांय गांवानी ओवाळणी जाली म्हणटकच भावाक नाल्ल दिवपाची प्रथा आसा. नाल्ल रक्षणाचे प्रतीक म्हूण दितात. दर एके वायट परिस्थितींत रक्षण करपाचें उतर भयण आपल्या भावा कडल्यान घेता. भयण आपूण जावन दर एक परिस्थितींत आपल्या भावा फाटल्यान उबीं रावतलीं म्हूण भयण तयारी दाखयता. नाल्लाक बळ आनी भलायकी दिवपी प्रतीक म्हूण पळयतात.
हो सण जरी भाव भयणीचो असलो तरी एकामेकांच्या घराब्या विशीं मोग, आपुलकी वाडोवपाचो, एकामेकांची खबर घेवपाचो हो सण. कांय वेळार सख्खो भाव आसना ते वेळार बापोल भावांक वा मावस भावांक आपलोच सख्खो भाव मानून भयणी ओवाळटात. खंयचोच भाव ना जाल्यार चंद्राक ओवाळटा.

प्रिता परब