भार्स गांवचो धिल्लो

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

शिगमो हो दादल्यांलो उत्सव तसो धिल्लो हो बायलांलो मोठो उत्सव. धिल्लो हो कार्तीकेयाचो अवतार. धिल्लो हो पिळग्यान पिळगी चलत आयिल्लो उत्सव.

आश्विनांत शरद रुतू येता. ह्या दिसांनी थंडी पडपाक सुरवात जाता. पाचवेचार दोंगर आनी शेतां पसवपाक लागतात. नवरात्रांच्या शेवटच्या दिसाक नम, दसरो  येता. केन्ना नम येतली म्हणून भार्स गांवांत सगले वाट पळयत आसतात. नमी दिसा धिल्लो आनी सरस्वती बसयतात. हे दीस खूब मजेचे आसता. फुगडी, गरबा खेळटात. 

शिगमो हो दादल्यांलो उत्सव तसो धिल्लो हो बायलांलो मोठो उत्सव. धिल्लो हो कार्तीकेयाचो अवतार. धिल्लो हो पिळग्यान पिळगी चलत आयिल्लो उत्सव. तो काणकोण, केपें, सांगें तालुक्यांतल्या कांय गांवांनी पळोवपाक मेळटा. कांय कडेन पांच- सात दीस मनयतात. गांवात हो सण 21 दीस मनयतात. नमी दिसा धिल्लो बसयतात आनी गोरवां पाडव्या दिसा बुडयतात. बुदवंत हो गांवचो मुखेली.सगलीं देवालीं कामां बुदवंत करता. धिल्लो गांवच्या माणार पूजतात. नम जाली म्हणटकच धिल्लो घालपाक सगळीं भुरगीं उमेदीन आसता. गांवांत  एक रोयण  आसा. तिची माती हाडटात. माती हाडपाक वाड्या वयलीं सगली भुरगीं आनी बायलो वतात. माती पयलीं चल्यान पांच फावटी खणची पडटा. मागीर बायल नाजाल्यार चली खणटा. ती माती आळवाच्या पानार घालून हाडटात. व्हाळा वता थंय एक फातोर आसा. ताचेर ती रकयता,  थोडेशें उदक घालून ती गंध वाडटा हाडटा. तुळशी मुखार पाट दवरून ताचेर सूरय तांदूळ, मागीर आळवाचें पान दवरतात. मागीर ती वाटून हाडिल्ली माती दवरतात. ते मातयेक सारको शिव लिंगाचो आकार दिताच. तेका रवजांची फुलां लायता. फुडल्यान एक तांब्याचो कळसो दवरतात. 

बायलो हें करता म्हणसर सगळीं भुरगीं मांड सान्न मारून निवळ करतात. रातीं ९ वरांचे मांडार बायलो, भुरगीं, चेडवां येतात. रातींच्या  ९ वराचेर पूजा करतात. ताका तांदूळ शिजोवप म्हणटा. बुधवंताली बायल येवून वात पेटयता. सगळ्यांक तांदूळ दिता, देवाचेर घालपाक. ते घालता तेन्ना अशें गाणें म्हणटा. 

” सूर्य उदेला झाडां पेडां वयर, किरणां पडलीं 

दोणी यारो बिटीटूटली, गायतूरेची गायतूऱ्यो नगल्यो

गवणात म्हाळा मैध्या लागिगेला, चरवा  गेला 

पाताळसांन धिल्लो हाडला मेत्रू  नाकां    

ह्या धिल्ल्या काय साधूं माती साधूं “

अशें पांच फावटी म्हणटात. धिल्लो घालता तेन्ना जितल्यो वस्तू लागतात तांची नांवां घेवन हे गाणें म्हणटात. धिल्ल्या मुखार दवरिल्लो तांब्याचो कळसो पाच फावटी फुंकता आनी पांयां पडटा. मागीर खेळपाक सुरवात करतात. पयलें नमन घालता. फुगडेक सुरवात करतात. 

नमन

तळयांनी आकेसां भरयालो देंवा

आज नमन घालू आमी धर्तरे माये  गा. 

धर्तरे माये गा आमी येयली खेळोंक

येयली तुमी बरीं जाली धील्ल्या शेज भरांय गो

माणं धरून खेळायं  म्हजा  धालोडा. 

तळयानी आकेसां भरयालो देवा

आज नमन घालू आमी आदी माये  गा. 

आदी माये गा आमी येयली खेळोंक

येयली तुमी बरीं जाली धील्ल्या शेज भरांय गो

माणं धरून खेळायं  म्हजा  धालोडा

तळयानी आकेसां भरयालो देंवा

आज नमन घालू आमी तुळशी माये  गा. 

तुळशी माये गा आमी आयली खेळोंक

येयली तुमी बरीं जाली धील्ल्या शेज भरांय गो

माणं धरून खेळायं  म्हजा  धालोडा”

हें गाणें जालें म्हणटकच फुडलीं पदां म्हणटात. धिल्ल्या हो एक असो सण जंय फुगडी आनी धालो खेळटात. फुगडेचे कांय प्रकार आसात. जशें धावती फुगडी, बसकी, कळशी आनी जायते. धालाचेय  प्रकार आसात. धिल्ल्याक जीं पदां म्हणटात तीं देवालीं, झाडां- पेडांचीं, जनावरांची आनी तातूत बायलांली  विडंबना आसता. तीय नांवांनी. बायलो  शेतांत कश्ट करपी. ते शेतांत लुवपाचे  दीस. बायलो दिसभर शेतांत वताल्यो आनी रातीन धिल्ल्याक खेळपाक येताली. खेळटकच व्यायाम जातालो. पूण आतां वातावरण बदलुंक लागलां. शेत उसरां पिकता. 

गोरवां पाडव्याक दनपरां धिल्लो पावयता. ते दिसा सगल्यागेर सोयरीं येतात. सगळीं उमेदीन आसतात. बरीं नेसून, नटून येताच. मांड लोकांनी भरिल्लो आसता. सगळो रंगीबेरंगी. ह्या दिसा फुगडी, धालांचे सगले प्रकार खेळटात. मागीर देवाली पूजा करतात. ह्या  दिसा चले धिल्ल्याची पूजा करतात. देवाक सांगणी  करतात. हें जातकच प्रसाद वाटून धिल्ल्याक पावोवपाक वता.  तेन्ना हें गीत म्हणटात. 

‘अनूचो   धिल्लो  बुडयतलो 

धिल्ल्या ले माई पायजणीं पायजणीं.”

धिल्लो व्हाळांत  व्हरून  पावयतात. व्हाळांत व्हडलो फातोर आसा, ताचेर व्हरून दवरतात. थंय ताची परतून पूजा करता. चोरूं, कातले  कुडको देवाक दवरतात आनी लोकांक खावपाक दितात. मागीर तोडांत उदक घेतात आनी येतात. येता तेन्ना फाटल्यान  वळून पळोवपाक  जायना अशें म्हणटात. पावोवन येता म्हणसर ३.३० जाता. मागीर जेवणाची तयारी. सगळ्या  लोकांक जेवण वाडटात. अशें तरेन भार्स गांवात धिल्लो पुजतात. 

– शर्मिला वेळीप

9405343077