भांगरभूंय | प्रतिनिधी
भारतीय संस्कृतायेंत सणां-परबांची झिळमीळ- मकर संक्रात आमचे भारतीय संस्कृतायेंत सणा – परबांचीझिळमीळ. मकर संक्रात हो एक असो सण जो अख्ख्या आशिया खंडांत मनयतात. वेगळ्यावेगळ्या गांव – देशांत हो सण साबार नांवांनी वळखतात. गोंयांत – हळडी कुकम, महाराष्ट्रांत – हळदीकुंकू, उत्तर प्रदेश – मघा मेला, पंजाब – लोडी, तामीळनाडू – पोंगल, गुजरात – उत्तरनारायणी , बंगालांत – पौष पोरबो, नेपाल – मघे संक्रांती, कर्नाटक – सुगी, थांयलंड – सोंग्क्रान, लाओस – पी मा लाओ, म्यानमार – थिंगयान आदीं. अश्या विवीध नांवांनी, वेगळ्यावेगळ्या गांवांनी तांची विधी वा नांवां वेगळे पद्दतीन पाचारतात.
उत्तर प्रदेशांत – ‘मघ मेला’ हो मेळावो घडोवन हाडटात. गरिबांक खिचडी, तिळगूळ दान दितात. पंजाबांत – संक्रातीक लोडी म्हणटात, पंजाबी लोक धकटी पेटोवन ताचे सरभोंवतणी भांगडा करतात. जेवणाक तिळाचे लाडू, मक्के की रोटी, सरसो का साग हो खाशेलो पदार्थ रांदतात. तामीळनाडूंत – हो सण चार दीस पयलींच सुरू जाता. सूर्य देवाक नमन करून, विपुलताय आनी आपल्या उदरगतीची प्रार्थना करतात. नव्या पिकांचे तांदूळ, गोड, दूद घालून गोडशें करतात ताका पोंगल अशें म्हणटात. गुजरातांत – गुजरातांतली सक्रांत, उत्तरनारायणी दबाज्यान मनयतात. शेजाऱ्यांक, इश्टांक, सोयऱ्या – धायऱ्यांक भेटवस्तू भेटयतात. दीस भर ह्या दिसा सुकण्यांचो चोंबो कमी पूण पतंगांचो मेळ मळबांत झळकतात. बंगाल – हांगाचे लोक गंगेंत न्हाण करतात आनी सूर्य देवाक नमन करतात. राजस्थान – जयपूर ,जोधपूर घराचे गच्चेर इश्टमंडळी, जाण्टीं तशींच नेण्टीं सगलींच पतंग उडोवपाक मग्न आसतात. दाल पकोडा, बिंकणां, गजक अशे पदार्थ मकर संक्रातीच्या सणां निमतान शिजयतात.
गोंयांत – मकर संक्रातीक नव्यो व्हंकलो पयलेच सक्रांतीक चणें, तिळगूळ, तिळाचे लाडू, नाल्ल वा नाल्लाचे वळे आनी मातयेची रंगीत बुडकुली वांट्टात ताका ‘वायन’ अशें उच्चारतात. पयल्या हळडीकुकमाक पांच नाल्लांक भांगराचे ल्हान गुळे बांदून देवाक ‘वायन’ काडून दवरतात. आख्खें वर्स गोडांत भरचे म्हूण कांय कडेन गोडाची भाकरी करून घरार शिंवर मारतात.
महाराष्ट्रांत – काळो रंग हो अपशकुनी अशे मानतात, सणा परबांक ह्या रंगाच्या वस्रांचो वापर जायना. महाराष्ट्रांत सक्रांतीक मुद्दाम काळ्या रंगाची साडी म्हणल्यार, ‘चंद्रकला’ चंद्रकोरी, नखेत्रांची वेलबुट्टी केल्ली साडी न्हेसपाची गोड हालव्याचो अलंकार घालपाची पद्दत आसा. सक्रांत शिंया तेंपार येता, काळो रंग कुडीक उश्णताय दिता, आनी त्या कारणांक लागून काळ्या रंगाच्यो साडयो न्हेसतात अशे वाचनात आस्पावता.
मकर संक्रांत म्हणल्यार कितें? ‘मकर’ म्हणल्यार मकरवृत्त आनी ‘संक्रांत’ सुर्याचो राबितो बदलता. सुर्याचो प्रवास दक्षीणे कडल्यान (दक्षीनायना ) सोंपता आनी उत्तरे कडल्यान (उत्तरनारायणा) आरंभ जाता. सूर्य मकर राशींत प्रवेश करता, ते प्रक्रियेक मकर संक्रात अशें म्हणटात.
भारतीय शेतकारांचे, ‘हारवेस्ट फेस्टिव्हल’ लुवणी फेस्त व्हड खोशयेन मनयतात. आपलें पीक कापून धादोशी जातात. कांय वाचनात अशेंय आस्पावता, पुर्विल्ल्या काळांत संसकासूर नांवाचो एक राक्षस आसलो. जो लोकांक खूब त्रास दितालो. ताचो विनाश करपाक देवीन संक्रांतीचें रूप घेवन त्या राक्षसाचो अंत करून सगले प्रजेक संकश्ट मुक्त केली.
हो सण दर वर्सा 14 जानेवारीक, एकेच तारखेर येता. मकर संक्रांतीचें खाशेलेपण म्हणल्यार हो सणाचो आरंभ सोलर कॅलेंडरा प्रमाण जाता आनी हेर सगले सण, चडशे चंद्राच्या कॅलेंडरा प्रमाण मनयतात. सोलर सायकल खूब वर्सांनी बदलता आनी ज्या वर्सा ती बदलता, त्या वर्सा संक्रांत पंदरा तारखेर प्रारंभ जाता.
तिळगूळ खावन, जिणेंत गोडसाण भरता असो भावार्थ. वैज्ञानीक भाशेंत शिंयाच्या तेंपार गोड आमचे कुडींत उश्णताय दिता आनी तीळ कुडींत वेगळी घटाय दिता. भारतांतल्या कांय राज्यांनी म्हणल्यार गुजरात, राजस्थान, दिल्ली पतंग हवेर सोडपाची पद्दत. मकर संक्रातीचे पयलीं पयल्यो रातीं व्हडल्यो आनी दीस ल्हान आसतात. मकर संक्रांतीक मात रात – दीस हे समान आसता. एकदां मकर संक्रांत जाली की रातीं ल्हान आनी दीस व्हड जातात. मकर संक्रातीच्या सणा उपरांत हळू हळू थंडेचे दीस कमी जातात आनी गरमी वाडत वता.
भारतांतल्या कांय राज्यांनी, लोक तिळाचें तेल लावन गंगेंत वा यमुनेंत न्हातात. जाल्यार कोण आपल्या पुर्वजांक तिळाच्या तेलाचो दिवो पेटोवन तिळगूळ वांट्टात, शेतकार आपली पिकावळ बरी जाल्ल्यान देवाची पुजा बांदतात, ह्या दिसा आमी मनांतल्यान जें दान करतात ते बऱ्या कर्मांच्या, फळाच्या रुपान आमकांच परत प्राप्त जाता असो दर एकल्याचो भावार्थ. अशी विवीध रुपांनी गोडसाणीन भरिल्ली मकर संक्रातीची परब.
अतिशा सुर्लीकार
7262849923
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
