भाग्यवंत फ्रान्सीस शावियेर : भावार्थाचो जळटो दिवो

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

कांय जणांनी म्हणलें, आसा ती कूड गोंयच्या सायबाची न्हयच. ताची कूड खरेंच कुसनासतना जिवी आसा हाची कोण गवायकी दिता? तो बेसांव दितालो तो हात पारखूंक जाय जाल्यार ताचो हात कातरून रोमाक धाडचो.

भाग्यवंत फ्रान्सीस शावियेराचो इतिहास खंयच्या गोंयकाराक खबर ना, अशें ना. दर डिसेंबराचे 3 तारखेर चडावंत गोंयकार ताच्या फेस्ता निमतान ओल्ड गोवा वतात आनी तांचें दर्शन घेवन येतात. ताका पुराय संवसार ‘गोंयचो सायब’ म्हण वळखता. जिद्द आनी इत्से वरवीं आपूण ह्या संवसारांत जायतें कितें मळयतलो असो ताचो हावेस आशिल्लो. पूण ‘होनी को कोई टाल नहीं सकता’ म्हणटात ते भशेन फ्रान्सीसान संवसारांत कांयच मेळयनासतना तो एक पाद्री जावन गरीब आनी दुबळ्यांची सेवा करूंक पावलो.
ताचो जल्म आनी शिकप
भाग्यवंत फ्रान्सीस शावियेर स्पेनाचे एके गिरेस्त कुळयेंत 7 एप्रील 1506 दिसा जल्मलो. ताचें मुळावें शिकप पॅरिसाकूच जालें. तो एक बरो खेळगडो आनी उंच उडी (हाय जंप) घेवपी म्हूण फामाद आशिल्लो. 1525 वर्सा तो पॅरीस विद्यापिठाचे कॉलेज ऑफ सांते-बार्दे हातूंत शिकप करूंक गेलो जंय ताणें सुमार इकरा वर्सां काडलीं. कॉलेजींत रावतिकेक आसतना, इग्नेशियस द लॉयोला ताचो ‘रुम- मेट’ जालो. ताणें ताका पाद्री जावंक खूब समजायलो, पूण ताणें कशेंच मानून घेतलें ना. कित्याक ताका एक व्हड मनीस जावंची इत्सा आशिल्ली. एक दीस इग्नेशियसान ताका सांगलें, “तुंवें अख्खो संवसार जोडलो आनी आत्मो होगडायलो जाल्यार तुज्या जिविताक कितें अर्थ आसतलो?’’ 1530 वर्सा ताका एम. ए.ची पदवी मेळयले उपरांत इग्नेशियसाच्या उतरांनी ताका पिसुडलो आनी तो पाद्रीपणांत भितर सरलो. 1537 वर्सा पाद्री जातच इटलीच्या पिडेस्तांची आनी गरिबांची सेवा करूंक लागलो.
गोंयचे भेटेर
पाप सायबाचो प्रतिनिधी कसो फ्रान्सीसान 13 म्हयन्यांचें तारवाचें पयण करून 6 मे 1542 दिसा गोंयचे भुंयेर पांय दवरलो. हातांत कापीण घेवन देवाचें उतर पर्गटूंक आनी भुरग्यांक दोतोर्न शिकोवंक आपोवंक तो रस्त्यांनी भोंवलो. कित्याक, गोंयांत ताचे आदीं जायते क्रिस्तांव आशिल्ले, पूण तांकां कसलीच धार्मीक शिकवण नाशिल्ली हें फ्रान्सीसान वळखलें. इतलेंच न्हय, तर गोंयच्या शिमां भायरूय तीच परिस्थिती आशिल्ली. देखून सेमिनारींत आशिल्ल्या कांय पाद्रींक घेवन ताणें भावार्थाचे परगटणेचेर भर दिलो.
पांच म्हयन्या उपरांत तो श्रीलंकेक गेलो आनी थंय सुमार 15 म्हयने रावलो. मागीर कांय वर्सां धर्म प्रसारणा खातीर तो मलाक्का आनी जपानाकूय रावलो.1548 वर्सा आपल्यो जबाबदाऱ्यो पाळचे खातीर गोंयांत परतलो. जपानाक क्रिस्तांवपण विस्तारूंक आनी थंयच्या राजाक मेळूंक ताची खर इत्सा आशिल्ली. पूण तो राजाक मेळूंक शकलो ना. देखून 1552 वर्साच्या जानेरांत तो गोंयांत आयलो. परतून परगटणे खातीर चिनाचे वाटेर आसतना ताका शांगचुआन जुंव्यार जोराचे पिडेन 3 डिसेंबर 1552 दिसा पिरायेच्या 46 व्या वर्सा मरण आयलें. 12 मार्च 1622 दिसा ताका पाप सायब ग्रॅगरी XV हाणें ‘भाग्यवंत’ म्हण जाहीर केलो.
गोंयचो सायब कसो जालो?
गोंयच्या इतिहासांत नोंद आशिल्ली गजाल. 24 नोव्हेंबर 1683 दिसा राती छत्रपती शिवाजी राजांचो पूत संभाजीन सुमार 20,000 सैनिकांचो पंगड घेवन फोंडेच्यान येवन सांत इस्तेव जुंव्याचेर आक्रमण करून, थंयच्या राखणदारांक मारून किल्ल्याचेर ताबो मेळयलो. दुसरे रातीं म्हणल्यार ताणें पुराय गांव आपल्या हातांत घेतलो आनी थंयचे इगर्जेक उजो लावून तिचो नाश केलो. ताणें ओल्ड गोवा शार जिखपा खातीर तयारी केली. ही खबर त्या वेळारचो व्हायसरॉय, काउंट ऑफ आल्वोर, डों फ्रांसिस्को द तावोरा हाका कळ्ळी. ताणें भियेवन भाग्यवंत फ्रान्सीसाची कॅस्केट उगडून आपलो राजदंड आनी ताचीं पेटंट पत्रां सायबाच्या हातांत दवरलीं. संभाजी कडल्यान गोंय शार वांचोवपा खातीर फ्रान्सीसा कडेन प्रार्थना करून तो फक्त 400 सैनिकांक घेवन फुडें सरलो. त्याच वेळार एक चमत्कार घडलो. मोगलांनी संभाजीच्या राज्याचेर घुरी घाली म्हण ताका संदेश आयलो आनी ताणें ओल्ड गोवाचेर घुरी घालपाचें सोडून आपली राजवट सांबाळूंक गेलो. अशे तरेन सायबान पयली राखणेची मिलाग्र करून दाखयली, अशी सगल्यांक दिसलें. ते उपरांत गोंयचेर कसलेंय संकट येवं, ताका उलो मारतात आनी तोच गोंय राखता ही भावना सगळ्यांच्याच मनांत घर करून आसा. 2004 वर्सा सुनामी आयली, ती लेगीत ताचेच मध्यस्तीन निवारली असो समज आसा. गोंयांत कितल्यो मारेकेर पिडा येवन गेल्यो, मिलाग्री केल्यो, त्या सगळ्या वेळार चडश्या लोकान गोंयच्या सायबाक मध्यस्ती मानलो आनी आजुनूय ताचेर भावार्थ आसा.
मुखेल वावर
भाग्यवंत फ्रान्सीस शावियेराचो मुखेल वावर आशिल्लो धर्म प्रसारण. जांकां क्रिस्तांव जावपाची इत्सा जाताली, तांकां तो बावतिज्म दितालो. जे आदीं क्रिस्तांव जाल्यात पूण तांकां धर्माची शिकवण मेळूंक ना, तांकां तो शिकवण दितालो. दोतोर्न आनी देवाचें उतर पर्गटपाचेर ताचो भर आशिल्लो. भुरगीं ताका खूब आवडटालीं.
इंक्विजीशन
इंक्विजीशनाच्या नांवान भाग्यवंत फ्रान्सीस शावियेराचें नांव खूब इबाडलें. तो धर्मांतरां करतालो आनी ताणें इंक्विजीशन लागू करचे हाची शिफारसूय पुर्तुगालाच्या राजा कडें केल्ली, हातूंत दुबाव ना, पूण तें फकत गोंया खातीर नाशिल्लें तर ताच्या हाता खाला आशिल्ल्या आशिया खंडा खातीर आशिल्लें. ताची मागणी राजान भायरूय मारिल्ली. तरी ताच्या मरणा उपरांत कितल्याशाच वर्सांनी तें लागू जालें. म्हणटकच इंक्विजीशनाच्या नांवान गोंयच्या सायबाचें नांव इबाडप सामकें चुकीचें आसा.
एक्स्पोजिसांवां कित्याक?
कांय जणांनी म्हणलें, आसा ती कूड गोंयच्या सायबाची न्हयच. ताची कूड खरेंच कुसनासतना जिवी आसा हाची कोण गवायकी दिता? तो बेसांव दितालो तो हात पारखूंक जाय जाल्यार ताचो हात कातरून रोमाक धाडचो. पुर्तुगेज गोंयांतल्यान वतना सायबाची कूड घेवन गेले. अश्यो जायत्यो नाका जाल्ल्यो अफवा उठयल्यो. तांकां जाप म्हण 1782 वर्सा थावन एक्स्पोजिसांवां सुरू जालीं. (मदीं-मदीं खूब खासगी रितीन एक्स्पोजिसांवां जाल्यांत.) लोकाचो भावार्थ थिरावंक आनी वाडोवंक, तशेंच गोंयांत ताच्याच नांवान जाल्लो सगळ्या धर्मांचो एकचार सांबाळूंक हीं एक्स्पोजिसांवां घडूंक गरजेचीं अशें धर्माधिकाऱ्यांक दिसलें. हे आदीं 17 पावटीं भौशीक एक्स्पोजिसांवां जाल्यांत. केन्ना थोडे दीस जाल्यार केन्ना चड दीस. हें 18 वें एक्स्पोजिसांव 45 दिसांचें आसा.
सोंपयतना…
गोंयांत पांय दवरून 482 वर्सांनी लेगीत गोंयाच्या सायबाची कूड जिवी आसा आनी तिचें पवित्र दर्शन घेवंक संवसारभरचे लाखांनी लोक येतात. अदमास लायला त्या कोंतान 70 लाख परस चड सर्वधर्मीय लोक ओल्ड गोवा भेट दिवपाचे आसात. समेस्त गोंयकारांक ताचेर भावार्थ आसा, तोच भावार्थ थिरावंक आनी एकवटाचीं बियां पेरूंक ही आनीक एक भांगराळी संद, तिचो लाव घेवंया.

विन्सी क्वाद्रूस
9822587498