भक्ती गोंयच्या सायबाची, आशा आदाराची, विस्वासाची

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

सां फ्रान्सीस शावियेर म्हळ्यार गोंयचो सायब, ताका दरेक गोंयकार ‘गोंयचो पात्रॉन’ वा ‘गोंयचो सायब’ म्हण मानतात. ताचे वरवीं गोंय सगळ्या वायटांतल्या आनी आडखळींतल्यान सुरक्षीत आसा आनी फाटीं सुनामी आयिल्ली तेन्ना ताणेंच ती निवारली, असो समज आसा. गोंयच्या सायबाचें फेस्त म्हणल्यार धर्मीक नदरेन गोंयचो हो एक व्हड सुवाळो. फाल्यां हो सुवाळो जाता. भारतांतले धरून श्रीलंका, आमेरिका आनी युकेच्यान हजारांनी लोक हे परबेक हाजीर रावतात.
गोंयच्या सायबाची दबाजीक परब, म्हणल्यार गोंयच्या सायबाचें फेस्त, दर वर्सा डिसेंबराचे तीन तारखेर जाता. पूण ह्या वर्सा ती डिसेंबराच्या चार तारखेर व्हेल्या. हाका धर्मीक कारण आसा जाची बेसबरी समजणी कॅनन आल्फ्रेड वाज दिता, “सां फ्रान्सीस शावियेराची परब क्रिस्त येण्याच्या काळांत येता. हो काळ जेजूच्या जल्माचे अपेक्षेचो आनी नातालांचे तयारेचो आशिल्ल्यान सांतांची परब आयतारा दिसा मनयनात. ह्या वर्सा 3 डिसेंबर आयताराक आयला. हो आयतार सोमी जेजूचे सेवे खातीर आसा. गोंयच्या सायबाची परब अशी आयताराक येता तेन्ना ती एक दीस आदीं वा एक दीस मुखार मनयतात. हे खातीर ह्या वर्सा ती 4 डिसेंबराक मनोवपाची थारायल्या.”
एक्स्पोजिसांव
फुडलें वर्स सां फ्रान्सीस शावियेराच्या एक्स्पोजिसांवां खातीर म्हत्वाचें आसा. तांचें एक्स्पोजिसांव बिरेस्तारा 21 नोव्हेंबर 2024 दिसा सुरू जातलें आनी आयतार, 5 जानेवारी 2025 दिसा सोंपतलें. हाची वेवस्थीत तयारी करूंक आर्चबिशप फिलीप नेरी कार्दियाल फेर्रांव हांच्या फुडारपणा खाला पाद्री, माद्री आनी लौकीक दादले आनी बायलो हांची एक खासा समिती काडल्या आनी तांचो वावर हे आदींच सुरू जाला. फाटलें एक्स्पोजिसांव 2014- 15 ह्या काळांत जाल्लें. हें एक्स्पोजिसांव दर धा वर्सांनी जाता. ह्या सुमार देड म्हयन्यांच्या काळांत संवसारभरचो लाखांनी लोक गोंयच्या सायबाचें दर्शन घेवन वतात.
सां फ्रान्सीस कोण?
सां फ्रान्सीस फिरंग्यांले कुळयेचो. ताचो जल्म 7 एप्रिल 1506 दिसा स्पेन देशांतल्या शावियेर गांवच्या नावार्रे राजवटकेंत उंचले कुळयेच्या कुटुंबांत जालो. ताचो बापूय दॉन जुआन दे जास्सो आतंदो, एक बरो शिक्षित आनी व्हड व्हड हुद्द्यांचेर आशिल्लो पद्वीदर आनी आवय दॉना मारिया दे आजपिल्कुयेता आजनारेज. तिवूय उंचल्या कुळयेच्या कुटुंबांतली. फ्रान्सीस 9 वर्सांचो आसतना ताचो बापूय संवसाराक अंतरलो. 1525 वर्सा फ्रान्सीस पॅरीस विद्यापिठांत शिकपाक गेलो. ह्या काळांत तो एक खेळगडो आनी उंच उडी मारपी म्हण फामाद जालो. तो संवसारी आशेक लब्दल्लो आनी ताका व्हड मनीस जावपाची इत्सा आशिल्ली. थंयच ताची वळख भाग्यवंत इनास दे लोयोला कडेन जाली. तो ताका ताच्या चिंतनां विरुद्ध समजायतालो आनी जायते पावटीं म्हणटालो, ‘मनशान सगळो संवसार जिखलो आनी आपलो आत्मो वगडायलो जाल्यार कितें फायदो?’ 1530 वर्सा फ्रान्सिसान कला फांट्यांत ‘मास्टर्स’ पदवी घेतली आनी पॅरीस विद्यापिठाक सलग्न बोववायस कॉलेजींत आरिस्टोटेलियान फिलोजॉफी शिकोवंक लागलो. संवसारी आशेच्या सपनांत आसतना तो एक दीस दुयेंत पडलो आनी आपूण मरणाचे तोणीर पावता अशें ताका दिसलें. तेन्ना भाग इनासाचीं उतरां ताका याद जालीं आनी ताणें आपल्या संवसाराची दिशा बदल्ली.
15 ऑगस्ट 1534 ह्या दिसा फ्रान्सीस आनी इनास धरून सात जाण सेंट्स डेनीस इगर्जेच्या भुंयथळा मेळ्ळे आनी तांणी गरिबी, पवित्रताय आनी आज्ञा पाळपाचे, तशेंच पवित्र जाग्यांचेर वचून लोकांक भक्तीच्या मार्गार हाडपाचे खासगी सोपूत पाप सायबाक दिले. ते उपरांत फ्रान्सिसान 1534 वर्सा देवशास्त्र शिक्षणाची सुरवात केली. 24 जून 1537 दिसा ताका याज्ञीक म्हण माखलो. 1539 वर्सा लोयोलाच्या इनासान पाप सायबाची मान्यताय आशिल्ली धर्मप्रसारणाची ‘सोसायटी ऑफ जिजस’ ही संस्था स्थापली आनी तिचे वरवीं भारतांत धर्मप्रसारणेचो वावर सुरू करूंक चिंतलें. जाका भारतांत येवंक नेमिल्लो, ताणें माघार घेतिल्ल्यान फ्रान्सिसाक ती झुटी सांबाळची पडली आनी ताणें 15 मार्च 1540 दिसा रोमा शार सोडलें. तो जून 1540 वर्सा लिसबोवाक पावलो.
7 एप्रील 1541 दिसा ताणें लिसबोवा सोडलें आनी तो तेरा म्हयन्यांनी 6 मे 1542 दिसा गोंयांत पावलो. पयले पांच म्हयने ताणें लोकजागृताय आनी पिडेस्तांक माखणी दिवंक सारले. तो हुशार आशिल्ल्यान सां पावलूची कॉलेज ताचे सुवादीन केली. तो एकाच जाग्यार रावन सेवा करिनाशिल्लो. 1542 च्या ऑक्टोबर म्हयन्यांतूच तो दक्षिण भारतांतल्या केप कोमोरीन वचूंक भायर सरलो. ताचे आदीं थंय क्रिस्तांवपण भितर सरिल्लें, पूण ताणें चिंतलें उरल्यात तांकांय क्रिस्तांव करूंक. ह्या ताच्या चिंतनांक विरोध जालो आनी ताका जीव वाटावन पळून वचचें पडलें. तरी ताणें धर्मप्रसारणाचो वावर सोडून दिलो ना. ते उपरांतचीं तीन वर्सां ताणें श्रीलंका आनी दक्षिण भारतांत सारलीं आनी सुमार चाळीस इगर्जो बांदल्यो. थंयच्यान तो मालाका, जपान आनी लागींच्या देशांनी भोंवलो. जानेवारी 1548 वर्सा तो परत गोंयांत आयलो. आपल्या वडिलांच्यो जबाबदाऱ्यो पूर्ण केले उपरांत 15 एप्रील 1549 दिसा ताणें परत गोंय सोडलें आनी मालाका वचूंक भायर सरलो. थंयच्यान चीन, जपान बी वचून तो परत एक पावटी जानेवारी 1552 म्हयन्यांत गोंयांत आयलो. त्याच वर्सा 17 एप्रीलाक ताणें परत चिनाची भोंवडी करुंक पावल घालें, पूण तो वचूंक पावलो ना आनी वाटेरूच 3 डिसेंबर 1552 दिसा देवाधीन जालो. ताचे मध्यस्थीन जायत्यो मिलाग्री जाल्यो. देखून 25 ऑक्टोबर 1619 दिसा ताका भक्तिवंत म्हण जाहीर केलो आनी 12 मार्च 1622 दिसा ताका भाग्यवंत म्हण घोशीत केलो. तेन्नाच्यान 3 डिसेंबराक ताची परब समारंभतात.

“गोंयच्या सायबाच्या फेस्ता दिसांनी दर वर्सा देवाच्या पवित्र बेसांवां खातीर हांव ओल्ड गोवा भेट दितां आनी बाझिलिकेच्या भायर आशिल्ल्या खुरसा कडेन वाती पेटयतां. ताचे वरवीं म्हजी मागणी शार्ती पावतात असो म्हजो भावार्थ. थंय आशिल्लो खुरीस आनी सां फ्रान्सीस शावियेर आमचीं मागणी आयकता आनी ती जेजू वरवीं मेळोवन घेता.”
— गोविंद नार्वेकार, राय

म्हजो शापाय ओल्ड गोवा सांक्रिस्तांव म्हण वावरतालो. हेच खातीर म्हाका गोंयच्या सायबाचो मोग. भुरगेपणार थावन हांव हांगा म्हज्यान जाता ती सेवा दितां. फेस्ताची माडी लागचे कितलेच दीस आदीं थावन पुर्वतयारी करूंक, नितळसाण, मांडावळ, कितें हाडूंक जाय, खंय कितें दवरुंक जाय ताची पळोवणी करूंक हाजीर आसतां. सदां सांजेर सगळे मेळून आयच्या दिसाची मोलावणी करतात म्हणजे दुसऱ्या दिसा कसलीच आडखळ उरना जावंक. हजारांनी संख्येन गोंयच्या सायबाक भेट दिवंक येवपी लोकांची बरी सोय करूंक वावूरतात. ही सेवा दिवंक म्हाका आनंद जाता. म्हजे भशेन आनीक जायते आपवावुरपी हांगां वावुरतात. गोंयच्या सायबाचो म्हाका खूब मोग आनी भावार्थ. हीच ओड म्हाका आनी सगळ्यांक ताचेशीं ओडून व्हरता. ताचेच खातीर आमी सुरक्षित. हें सगळें बों जेजूस बाझिलिकेचो रॅक्टर पाद्र पात्रोसियो फेर्नांदीस हाच्या मार्गदर्शना खाला घडटा.”
— ह्युगो गोन्साल्वीस, सांताक्रूझ

“भावार्थ म्हळ्यार कितें हें हांवें सां फ्रान्सीस शावियेराचे परबेंतल्यान वळखलां. जांकां भुरगीं नात तीं, आपलो फुडार बरो जावंचो म्हूण, धंदो बरो चलचो, तशेंच पांगळे- अपंग, अनाथ, पिडेस्त, लग्न जावंक इत्सूक, कश्टवतले लोक गोंयच्या सायबा फुड्यांत येतात आंगवण मागूंक आनी फारीक करूंक. मागीर तो लोक मेणाच्यो वस्तू भेटयतात, वाती पेटयतात. मन- अंतस्कर्णाक शांती मेळटा थयंच भावार्थ लिपिल्लो आसता. हेच भावनेन हांवूंय दर वर्सा सायबाचे परबेक हाजीर जातां,’’
—जितेंद्र फडते, चिंबला

विन्सी क्वाद्रूस
9822587498