बाल साहित्य हें भुरग्यांच्या साहित्य रुचीची बुन्याद

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

नामनेची लेखिका नयना आडारकार हांकां हालींच तांच्या ‘‘बेलाबायचो शंकर फुल्लो’’ ह्या पुस्तकाक साहित्य अकादेमीचो ‘बाल साहित्य’ पुरस्कार फावो जालो. त्या निमतान लेखक विशाल सिनाय खांडेपारकार हांणी घेतिल्ली तांची मुलाखत:-

1. नवी दिल्लींत साहित्य अकादेमींत 2025 ‘बेलाबायचो शंकर फुल्लो’ हें आयकलें, तेन्ना नयनाबाय तुमकां कशें कितें दिसलें?

• बाल साहित्य पुरस्कार मेळ्ळो म्हणून फोन येतकच अनपेक्षीत सुखद धक्को बसलो आनी परंपारीक काणयेच्या सांच्यांतल्यान भायर सरून बाल साहित्याक एक वेगळो आयाम दिवपाच्या म्हज्या प्रयत्नाची कोणें तरी दखल घेतली म्हूण खूब खोस जाली.

1. बाल साहित्यांतलो लोकपक्ष वा परंपरीक बाल साहित्य विलुप्त जावप हो हुस्को करपा सारको विशय. तुमी ही परंपरा सांबाळपाक कशे तरेन यत्न करतलीं?

• बाल साहित्यांतलो लोकपक्ष म्हणल्यार भुरग्यांचो ‘संवसार’ वा परंपरीक बाल साहित्य तशें विलुप्त जाता अशें म्हाका दिसना. वयल्यान जायते बाल साहित्यीक त्याच परंपरीक साहित्याक परतें बरोवन तें आपल्या नांवान छापून हाडटात ही चड हुस्को करपा सारकी गजाल. परंपारीक बाल साहित्य हें खासा भुरग्यां खातीर म्हणून निर्माण जावंक नाशिल्लें. तें सगळ्यां खातीर आशिल्लें. तातूंतल्यान बरी देख मेळची हो उद्देश आसतालो तरीय रुढी- परंपरेंतल्या अनावश्यक गजालींचोय आस्पाव तातूंत आसतालो. तातूंत काळानुरूप बदल जावपाक जाय.
  जेन्ना आमी आयच्या काळांतल्या भुरग्यांच्या संवसारा कडेन पळयतात तेन्ना ह्या संवसारांतलो भुरगो फकत एकाच वाठारांतलो वा आंवाठांतलो, एकेच परिस्थितींतल्यान आयिल्लो, एकाच अणभवांतल्यान वचपी मेळचो ना. बाल साहित्य बरोवपी लेखकाची नदर थंय मेरेन पावप गरजेची आसा. त्या- त्या भुरग्यांचे नदरेंतल्यान तांचो ‘संवसार’ साहित्यांतल्यान येवपाची गरज आसा.

1. साहित्याच्या मुखेल प्रवाहांत बाल साहित्याचो विचार करूं येता? कसो?

• हय तर. करूंकच जाय. बाल साहित्य हें हेर साहित्य प्रकारां भितर खुबूच उपेक्षीत उरलां न्हय थारायलां. बाल साहित्य निर्मणेची प्रक्रिया हेर मुखेल धारेंतल्या साहित्या वरीच आसता. तें बरयतना लेखकाची जबाबदारी तितलीच म्हत्वाची न्हय तेवूय परस चड आसता. बालसाहित्य बरोवप म्हणल्यार भुरगें जावन बरोवप. भुरग्यांच्या भावविश्वाचो, अणभवाचो साक्षात्कार जावंक दिवपाक खूब म्हेनत घेवची पडटा. भुरग्यांची मनरिजवण, बऱ्या वायटाचें गिन्यान, जिणे विशीं आत्मविस्वास हांची रुजवण असल्यो गजाली भुरग्यांच्या नकळत तांचे मदीं आपसूक येवची हे खातीर साहित्य बरयतना खूब कुयदाद घेवची पडटा. बाल साहित्य हें बालकांच्या साहित्य रुचीची बुन्याद. ह्या साहित्य रुचींतल्यानूच फुडाराक बरे बरे साहित्यीक निर्माण जावंक शकतात.

1. पाठ्यपुस्तकांच्या आशयांत आनी नेमाळ्यांतल्या भुरग्यांच्या साहित्य निर्मितींत फरक आसा काय?

• नेमाळ्यांतल्या बाल साहित्याचो उद्देश मुखेलपणान मनरिजवण, समज दिवप, संस्कार दिवप आसता जाल्यार पाठ्यपुस्तकांतल्या बाल साहित्याचो उद्देश मुखेलपणान शिकोवपाचो आसता. भाशे विशीं गिन्यान दिवपाचो आसता.

1. बाल साहित्य फकत भुरग्यां खातीर आसता?

• ना. तें जाण्टी तशेंच भुरगीं ह्या दोगांय खातीर आसता. बरें बाल साहित्य भुरग्यां वांगडा जाण्ट्यांकूय आपसूक आपले वटेन ओडून व्हरता.

1. प्रौढांनी भुरग्यांच्या साहित्या कडेन कसो संबंद दवरचो?

• भुरग्यांचें साहित्य हें भुरग्यांच्या मानसीक विकासाचे नदरेन म्हत्वाचें थारचें, तांचे मदली उमळशीक जागोवपी थारचें, तांचे कल्पनाशक्तीक तरतराक हाडपी आसचें हे नदरेंतल्यान तें साहित्य बरोवपी प्रौढ लेखकांनी विचार करचो. आपल्या भुरग्याचे वाढीक योग्य खाण दिवपी पुस्तक तो वाचता काय ना हाचे विशीं पालकांनी बारीकसाण दिवची.

1. परिकथा हें फॅन्टसी कथांचें पूर्व वा मूळ रूप मानू येता?

• हय. हीं दोनूय साहित्याचें म्हत्वाचें आनी मूळ रूप आसा. फॅन्टसींत अजापाची जीवजिवावळ, जादू, कल्पकता हाचेर भर दिल्लो आसता आनी परिकथेंत तर असल्या गजालींचीच बुन्याद आसता. परिकथा फॅन्टसीच्या मानान सोंप्यो, सरळ आसतात.
  8.विज्ञानीक आनी डिजिटल युगांत बाल साहित्याचें स्वरूप कितें आसूंक जाय?
• ह्या युगांत बाल साहित्याचें स्वरूप खूब व्यापक जालां. हातूंत फकत परंपरीक कथा कविताच न्हय तर विज्ञान आनी डिजिटल माध्यमांचेर आदारून साहित्य निर्मणी जावंक जाय. भुरग्यांची मनरिजवण करतां करतां तांकां गिन्यान दिवपी, तांचे मदली कुशळटाय विकसीत करपी, तशेंच तांकां फुडारा खातीर मदत करपी साहित्य निर्माण जावंक जाय.

1. बाल साहित्याच्या मळार नवे लेखक आयल्यात?

• जे तरेन येवपाक जाय तितली वाड जावंक ना, तरींय बाल साहित्याक नवो आयाम दिवपाक झटपी लेखक येवपाक लागल्यात ही तातूंतल्या तातूंत सुसेगदिणी गजाल.

1. बालसाहित्य खऱ्यानीच भुरगीं वाचतात व्हय?

• भुरग्यांक वाचनाची गोडी लावपाचें काम चड करून बालसाहित्यिकांचें आसा. तांणी बरयिल्लें साहित्य सादें सोंपें, सुटसुटीत भाशेंत बरयिल्लें, आकर्शीत करपी आसत जाल्यार भुरगो त्या पुस्तका कडेन आकर्शीत जाता. तें आकर्शण तांच्या म्हऱ्यांत व्हरपाचें काम पालक तशेंच शिक्षकांचें. बरें पुस्तक आसल्यार भुरगीं वाचतातूच.

1. बालसाहित्याचो हेतू कितें?

• भुरग्यां मदीं उमळशीक चड आसता. ती भागोवन तांची कल्पनाशक्त वाडोवन तांचो मानसीक आनी बौद्दीक विकास घडोवन संवसारा कडेन सकारात्मक रितीन पळोवपाची नदर बाल साहित्य दिता.

1. जेन्ना भुरगीं आपले पिराये परस चड विकसीत तकलेंतल्यान येवपी विचारांनी जगतात. तेन्ना हें भुरग्यांचें साहित्य तांच्यो अपेक्षा पुराय करपाक सक्षम आसा व्हय?

• ना. ते बाबतींत आजून तरी भारतीय भाशांतले लेखक फाटींच आसात. परंपारीक विशय सोडून हालींच भुरग्यांच्या हेर विशयांक हात घालून तांच्यो समस्या, प्रस्न, तांचें भावविश्व हांचेर लिखाण करपी लेखक हालीं हालीं येवपाक लागल्यात तरीय तांची संख्या हाताच्या बोटाचेर मेजपा इतली आसा.

1. लेखकाच्या बालसाहित्याच्या बरपावळीक ताच्या प्रौढ साहित्याच्या बरपावळीचो प्रभाव पडटा काय?

• पडूं येता. पूण तो पडचो न्हय हाची दर लेखकान खबरदारी घेवप गरजेचें.

1. भुरग्यां खातीर बरोवचे पयलीं तुमी लेखक म्हूण कशी तयारी करतात?

• भुरग्यां खातीर जो विशय केळोवपाचो आसा ताचो पयलीं बरो अभ्यास करतां. त्या भुरग्याच्या जाग्यार म्हाका दवरून विचार करतां. ताच्या मनांत पडपी प्रस्न, ताची उमळशीक हाचो अणभव घेतां. कशेतरेन तांकां वाचनाची खोस मेळटली आनी म्हजो बालसाहित्य बरोवपाचो हेत साध्य जातलो हाचीय बारीकसाण घेता. बरयतना भास सादी, सोंपी, सुटसुटीत आसची. भुरग्यांक ओडलायणी दिसची हाचेर भर दितां.

1. प्रौढ साहित्य बरोवपा परस बाल साहित्य बरोवप चड कठीण आसा अशें तुमकां दिसता व्हय?

• हय. कठीणूच. भुरग्यांची मानसीकताय, तांची त्या विशयांत आवड, तांची कल्पना आनी आकलन शक्तीक मानवता तशी सादी सरळ भास वापरपाची कसरत करची पडटा. गरजे भायलें कांयच तातूंत न येवपा खातीर सादूर रावचें पडटा. साहित्य क्लिश्ट जायनासतना तें रोसाळ जातलें, तातूंत लालित्य आसतलें हाची बारीकसाण घेवची पडटा.