भांगरभूंय | प्रतिनिधी
पापयांनो, कोणूच हांगा रावूंक येवंक ना. फाल्यां लोकांनी तुज्या नातरां पणटुरांक “तुमचो आजो- पणजो खावबा आशिल्लो” अशें म्हणचें न्हय अशें दिसता वा…..
होमखण
शिक्षणाचो प्रसार गोंयभर जाला. जाणें उणींच चार वर्सां तरी शाळेच्यो वणटी भितरल्यान पळोवंक नात अशें एकूय भुरगें गोंयांत मेळप कठीण. सरकार शिक्षणाचो प्रसार करचे खातीर येत्न करता. ह्या येत्नांनी अर्थीक आधार दिवप हो एक वांटो आसता. तातूंतल्यान शिक्षकांचो पगार बी सुट्टा. शाळेक लायब्ररी आसची अशी तरतूद नव्या शिक्षणीक धोरणां (NEP)त आसा. पोरण्याय आशिल्ली. ती वेवस्थीत चालीक लावची अशें गोंय सरकाराक दिसूंक फावो. दर शाळेक लागून एक ग्रंथालय आसचेंच!
सरकार जायत्यो मुळाव्यो शाळा चलयता. त्यो चलूंक जाय म्हणून चलतात अशें दिसता. थंय कितें शिकयतात ताचेर सरकाराचें कितलेंशें लक्ष आसता काय? आसाशें दिसना. नाजाल्यार, शिक्षिका “आपूण कखगघन आनी चछजझन शिकयतां” अशें सांगच्यो नाशिल्ल्यो. बावड्यांक तांच्या शिक्षकांनी/ आवयबापांयनी ङ आनी ञ हीं अक्षरां शिकोवंक नात आनी म्हणून शिक्षणाचें ‘शिशेण’ जावंक पावलां. वयली गजाल पणजे लागसार NIO फाटल्यान आशिल्ले सरकारी मुळावे शाळेंतली आनी शिशेण म्हणपी शिक्षिका सत्तरींतले एके मुळावे शाळेंतली. शिक्षण विभागाचे तपासनीस (inspector) म्हणून आसतात. ते भिकणां भाजतात? काय तेय बी ङ आनी ञ शिकूंक नात?
हें जालें शिक्षणाचें. शिक्षणा सांगातान आनी ताका समांतर अशी वाचन संस्कृताय आसता हें सरकाराक सांगचें पडटा? हय. कारण सरकाराची वाचन संस्कृताय चालीक लावपाची कल्पना म्हणजे आनीक आनीक भौशीक लायब्ररी (ग्रंथालयां) उकत्यो करप. नवें ग्रंथालय सुरू केलें म्हणटकच “देवळांनी लोकांची रांक लागता तशी ग्रंथालयांनी भुरग्यांची लागतली” अशें आमचो ‘कुल्तूर’ मंत्री गोविंदबाब गावडे हाका दिसता. गोविंदबाब, नवी लायब्ररी उकती केली म्हणून विद्यार्थी/ तरणाटे थंय वच्चे नात. तांकां वाचनाची गोडी नवें ग्रंथालय पडलां म्हणून लागची ना. उरफाटें, जांकां वाचनाची गोडी मुळांतूच आसा तेच ग्रंथालयांक घिट्ट्यो घालतले.
म्हजे पिळगेंतल्यांनी ग्रंथालयांचीं सोंपणां झरयल्यांत आनी वणटी भितरल्यान खरपिल्यात. केंद्रीय ग्रंथालय (आयचें कृष्णदास शामा), पणजेचें खाजगी सरस्वती मंदीर ह्या ग्रंथालयांनी हांवें वा बापायन हाडिल्लें पुस्तक परतें दिवन नवें हाडपाक म्हजी दर सप्तकाक फावट आसतालीच.
आज कोणाय तरणाट्याक माहिती विचारीत जाल्यार तो ‘सांगतांआं’ म्हणटा आनी ‘गुगला’क विचारता. सायबा, गोंयची सगली माहिती गुगलाक वा मॅटाक ना; आसूंच नजं! एकदां मॅटाक ओपिनियन पोला विशीं प्रस्न विचारिल्लो. “म्हाका खबर ना” अशी जाप आयली. आतां तुमकां माहिती मेळटली कारण हांवें ताका ती खावयल्या (feed केल्या).
वाचनाची गोडी लागची म्हणून आमचे हेडमास्टर, डॉ. जगदीश सुर्लकार, हांणी वाचन सक्तीचें केल्लें. पूण भुरगीं वाचतलींच हाची हमी कितें? म्हणून, एक लायब्ररी जर्नल केल्लो. ताचेर दर पुस्तकाचो सारांश बरोवन दिवचो पडटालो. पूण ‘होमवर्कू’च इतलो आसतालो, हाडिल्लें पुस्तक वाचपाक मात्त वेळ मेळनाशिल्लो. मागीर कितें करप? सोमारा, पुस्तक बदलपाच्या दिसा, तें पांच मिणटांनी चाळून फुडल्या पांच मिणटांनी ताचो सारांश धांवत्या, गिचमिड्या हस्ताक्षरांत बरोवन दिवप. टिचरिकूय थोडेंच फावतालें. ती सरळ निशाणी करताली. पूण दूरदृश्टीच्या डॉ. सुर्लकार हांणी सुरू केल्ल्या त्या प्रयोगाक शाळा सोंपतकच फळ आयलें, कारण वाचनाचो/ लिखाणाचो किडो मेंदवांत वळवळटालो.
मागीर भुरग्यांक वाचनाचें ‘वेसन’ कशें लावप? कोव्हीडाच्या काळांत जेन्ना सगलें ठप्प जालें तेन्ना राजहंसाच्या प्रभाकरबाब भिडेक एक आगळेंच सपन पडलें. ताणें गोंयभरांतल्या जायत्या लेखकांक फोन करून (कारण प्रत्यक्ष मेळप जमच नाशिल्लें) तांकां बालसाहित्य बरोवपाक प्रवृत्त केले. तो काळ सोंपतां सोंपतां बालसाहित्याच्यो ‘मांडवी’ आनी ‘जुवारी’ व्हांवूंक लागल्यो.
उपरांत तें साहित्य संपादीत करून पांवड्यापांवड्यांनी वर्गवारी करून पिरायगटां प्रमाणें वांटून घालें. अमके पिराये प्रमाणें पयलो पांवडो… अमके पिराये प्रमाणें पांचवो… अशे गट पडले. उपरांत चित्रिकांनी काणयांक/ कवितांक सोबीत, सुंदर चित्रां काडलीं. जालें. अशें करून एक- एक पुस्तक तयार जायत गेलें.
आज राजहंसान सुमार 140 titles तयार केल्यांत. दर म्हयन्याक 7- 8 titles भायर सरतात. वेगळ्या वेगळ्या पांवड्या वयल्या भुरग्यांक तांच्या तांच्या पांवड्याचीं पुस्तकां वाचूंक मेळचीं हें उद्दिश्ट आसा. पयल्या पांवड्याचो पिरायगट साडेचार (4.5) वर्सांचो आसा. ह्या पांवड्यार भुरग्याक पुस्तक कोणाय जाणट्यान वाचून दाखोवचें पडटा, वा वाचून ताका ती काणी सांगची पडटा.
उपरांतच्या गटांतलीं भुरगीं पुस्तकां आपसूक वाचूंक लागतलीं अशी आस्त, उमेद प्रकाशकान दवरल्या. ती फळादीक जायसर सात-आठ वर्सां सहज वतलीं. पूण भिडेबाबाची जिद्द आकांताळी. “हम रहें ना रहें, यह मुल्क रहेगा, यह झंडा रहेगा” अशींशीं उतरां लालबहादूर शास्त्री हांणी काडिल्लीं. तेच धरतेर हो प्रकाशक म्हणटा, आमी कवाथो रोयला. माड जावन नाल्ल कोण आनी केन्ना खातलो तें आपणाक लागना. कर्मण्ये वाधिकारस्ते… कोणूय द्रश्टो फुडें कितें जातलें हाची परवा करिना. तो आज आपलें कर्तव्य करीत रावता. फालें कोणें पळयलां? आनी तें खरेंय बी. जें कितें आसा तें आज. पूण आज रोयिल्ल्या बिंयाचो फाल्यां रूख मात्तलो हें निश्चीत!
आमच्या सरकारांत कुसकूटभर तरी दृश्टी आशिल्लो कोणूय आसा काय? आमचे ‘द्रश्टे’ म्हणजे कमिशन एजण्ट!! फाल्यांचें कोण जाणा? आज मेळटा तें कमिशन म्हजें. पापयांनो, कोणूच हांगा रावूंक येवंक ना. फाल्यां लोकांनी तुज्या नातरां पणटुरांक “तुमचो आजो- पणजो खावबा आशिल्लो” अशें म्हणचें न्हय अशें दिसता वा “तुजो आजो-पणजो एक द्रश्टो आशिल्लोआं! ताणें जायत्यो शाळा स्थापन केल्यो, जायतीं ग्रंथालयां उकतीं केलीं” अशीं तुस्त तोखणायेचीं उतरां काडचीं अशें दिसता जाल्यार आज काम करूंक जाय. तुज्या नातरां पणटुरांक केदो मान मेळटलो!
आयच्या सरकारांतल्या शिक्षण आनी संस्कृताय मंत्र्यान हें मतींत घेवन बाळसाहित्याक चालना दिवची. दिवचीच!! (अर्थांत, बाळसाहित्याचीं पुस्तकां विकतीं घेवन आपल्या ग्रंथालयांनी वांटचीं) अशें मागून हांगाच थांबतां. सुज्ञांक चड सांगचें पडना..!!
– दामोदर घाणेकार
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
