बायलां खासदारांची संख्या उणी

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

भारतांतले वट्ट लोकसंख्येंत बायलांचो अर्दो वांटो आसा. चूल आनी मूल ही बायलांची पोरणी वळख आतां मिटल्या. आयज बायलो खंयच्याच मळार फाटीं नात. त्यो सगळ्या मळार दादल्यां बरोबर काम करतात देखून सगळ्या मळार बायलांक फावो तें प्रतिनिधित्व मेळ्ळां पूण एका मळार बायलांचें प्रतिनिधित्व अजूनय उणें आसा आनी तें म्हणल्यार राजकारण.
आयज लेगीत राजकारणांत दादल्यांचे तुळेंत बायलां लोक प्रतिनिधींचो आंकडो सामकोच उणो आसा. हालींच जाल्ले लोकसभा वेंचणुकेंत जिखपी बायलां खासदारांचो आंकडो सामकोच कमी आसा.
वट्ट 8360 बायलांनी 543 जाग्यांचेर लढो दिलो, पूण फकत 74 बायलो वेंचून आयल्यो. हाचो अर्थ वट्ट खासदारांतल्यान फकत 13. 6 टक्के बायलां खासदारांची संख्या आसा. मजेची गजाल म्हळ्यार फाटले लोकसभेंत वेंचून आयिल्ल्या खासदारांचो आंकडो हाचे परस चड आशिल्लो. अंदूं तो उणो जाला. हे खेपे वेंचून आयिल्ल्या बायलां खासदारांत काँग्रेसीच्यो 14 खासदार आसात. तृणमूल काँग्रेसीच्या 11 बायलांक जैत मेळ्ळें. हेर पक्षांनी बायलां खासदारांची संख्या हाताच्या बोटांचेर मेजूं येता. खरें म्हणल्यार ज्या देशांत बायलांक प्रधानमंत्री आनी अध्यक्षा सारकिल्लीं म्हत्वाचीं पदां बायलांनी सांबाळ्ळ्यांत, त्या देशांत लोकसभेंत बायलांचो इतलो नगण्य आंकडो भारता सारक्या पुरोगामी देशाक सोबना.
भारताची राष्ट्रपती श्रीमती द्रौपदी मुर्मू ही एक बायल. इंदिरा गांधी ही देशांतली सगळ्यांत चड काळ उरिल्ली बायल प्रधानमंत्री. फकत कदेलार बसूंक ना, तर तें पद येसस्वीपणान सांबाळ्ळें. देशाचें फुडारपण बायलांक दिल्यार बायलो कितें करूं शकतात तें तिणें दाखयलें. राजकारणांत फावो तें प्रतिनिधीत्व दिल्यार बायलो दिल्ली जापसालदारकी येसस्वीपणान सांबाळपाक शकतात हें परत परत सिद्ध जालां. देशांत जायत्यो बायलो आसात, जांणी आपल्या फुडारपणा वरवीं राष्ट्रीय पांवड्यार स्वताची एक वेगळी वळख निर्माण केल्या. इंदिरा गांधी तर आसातूच पूण तिचे वांगडाच जयललिता, सुषमा स्वराज, शीला दीक्षित, ममता बॅनर्जी, उमा भारती, मायावती, वसुंधरा राजे हांणी आपल्या राज्यांचें मुख्यमंत्री पद येसस्वीपणान सांबाळ्ळें. जायत्यो बायलो राज्यपाल म्हणून काम करतात, हाचे पयलीं केलां.
राजकारणांत बायलांक फावो ती संद मेळ्ळी जाल्यार तांकां तातूंत यश मेळटा. राजकारणांत बायलांक 50% आरक्षण मेळचें म्हूण सगले राजकी पक्ष तेंको दितात, पूण ताचे खातीर फुडाकार घेवपाक टाळटात. राजकारणांत बायलांक 50 टक्के आरक्षण मेळ्ळें जाल्यार बायलां राजकारणांत आपल्या कामगिरीचो बावटो हुबयतली हातूंत दुबाव ना.
ना म्हणपाक थळाव्या स्वराज्य संस्थांनी बायलां खातीर 33 टक्के आरक्षण आसा, ताचो फायदो बायलांक मेळ्ळा. सरपंच ते जिला परिशदेचे अध्यक्ष, नगराध्यक्षा मेरेन बायलांनी म्हत्वाचीं पदां येसस्वीपणान सांबाळ्ळ्यांत. थळाव्या स्वराज संस्थां भशेन लोकसभा आनी विधानसभेंत बायलांक आरक्षण मेळ्ळें जाल्यार बायलांक थंयूय आपल्या कर्तृत्वाची म्होर मारतलीं, हातूंत दुबाव ना.
अर्थीक उदारीकरणाचे जनक
भारताचे आदले प्रधानमंत्री, नव्या अर्थीक धोरणांचे आद्यप्रवर्तक, विद्वान पी. व्ही. नरसिंह राव हांची जयंती हालींच जाली. 28 जून 1921 दिसा आंध्र प्रदेशांतल्या करीमनगर जिल्ह्यांतल्या वांगारा गांवांत तांचो जल्म जालो. भारताच्या स्वातंत्र्यसंग्रामांत आनी हैदराबाद सुटके झुजांत तांणी वांटो घेतिल्लो. 1935 वर्सा हैदराबादाच्या निजामान विद्यापिठांत वंदे मातरमच्या गायनाचेर बंदी घाली आनी निजामाची तोखणाय करपी गितां गावपाचो आदेश दिलो तेन्ना नरसिंह रावान ताका खर विरोध केलो.
1962 त ते पयलेच खेपे केंद्रीय मंत्रीमंडळांत मंत्री जाले. 1971 मेरेन ते केंद्रांत मंत्री आशिल्ले. ह्या काळांत तांणी गृह, परराश्ट्र आनी संरक्षण सारकिले म्हत्वाचे विभाग हाताळ्ळे. 1971 ते 1973 मेरेन ते आंध्र प्रदेशाचे मुख्यमंत्री आशिल्ले. आंध्र प्रदेश हें भूंय सुदारणा लागू करपी भारतांतलें पयलें राज्य जालें, जें तांच्या मुख्यमंत्रीपदाच्या काळांत. 1977 वर्सा जाल्ले लोकसभा वेंचणुकेंत काँग्रेस पक्षाचे जायते म्हालगडे फुडारी हारले, पूण नरसिंह राव जैतिवंत जावन भायर सरले. 1984 आनी 1989 वर्साच्या लोकसभा वेंचणुकेंत तांणी महाराष्ट्रांतल्या रामटेक मतदारसंघांतल्यान लढो दिवन जैत मेळयलें.
1991 त राजीव गांधी हांची हत्या जाले उपरांत ते काँग्रेस पक्षाचे अध्यक्ष जाले. लोकसभा वेंचणुकेच्या निकाला उपरांत ते एकमतान प्रधानमंत्री म्हणून वेंचून आयले. प्रधानमंत्री जाले उपरांत देशाचे मोडून पडिल्ले अर्थीक स्थितीचें वेवस्थापन करपाचें व्हड आव्हान तांचे मुखार आशिल्लें. तांणी डाॅ. मनमोहन सिंग हांची अर्थमंत्री म्हूण नेमणूक केली. मनमोहन सिंग हे तज्ञ अर्थशास्त्रज्ञ आशिल्ले. नरसिंह राव, मनमोहन सिंग जोडयेन आदल्या सरकाराचे सगळे निर्णय कुशीक दवरून अर्थीक उदारीकरणाचो मार्ग आपणायलो. देश खूब खर अर्थीक संकश्टा पसून सुटलो. तेन्ना नरसिंह राव हांकां भारतीय अर्थीक सुदारणांचे जनक अशें म्हण्टाले. हे खातीर 1994 वर्सा मनमोहन सिंग हांकां युरो मनीन उत्कृश्ट अर्थमंत्री पुरस्कार दिवन भोवमान केले.
नरसिंह राव सरकारान 1992 च्या अर्थसंकल्पांत परकी गुंतवणुकेक अनुकूल अशें धोरण सुरू केलें आनी ताका लागून शेअर बाजारांत तेजी आयली. नरसिंह राव हांणी लुकसाण जावपी सरकारी संस्थांक परतून जिवीत करपा खातीर खाजगीकरणाची सुरवात केली आनी तांणी सेबी (सिक्युरिटीज एक्सचेंज बोर्ड) आनी नॅशनल स्टॉक एक्सचेंज ही संस्था सुरू केली. देशाची उदरगत नेटान जावची म्हणून तांणी एमपी फंड सुरू केलो. संवसार बदलला, देशांतय बदल जावंक जाय अशें नरसिंह राव हांणी सांगलें. हो सिद्धांत आपल्या वांगडा घेवन तांणी भारताच्या परराश्ट्र धोरणाक नवो आकार दित आग्नेय आशिया देशां कडेन इश्टागत सुरू केली. ती लुक ईस्ट धोरणांतल्यान. 1998 वर्साचे वेंचणुकेंत सत्तेर आसतना भ्रश्टाचाराच्या आरोपांक लागून काँग्रेसीन तांकां उमेदवार म्हूण न्हयकारले, देखून तांणी राजकारणांतल्यान निवृत्ती घेतली. तांचेर भ्रश्टाचाराचे आरोप न्यायालयांत सिद्ध जावंक शकले नात. 23 डिसेंबर 2004 दिसा ह्या म्हान फुडाऱ्याक मरण आयलें.