बायलांचे उद्धारक डॉ. बाबासायब आंबेडकार

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

संविधानाचे शिल्पकार डाॅ. बाबासायब आंबेडकार हांचो आयज महापरिनिर्वाण दीस. ते निमतान विशेश लेख.

डॉ. बाबासायब आंबेडकार हांचो आयज  महापरिनिर्वाण दीस. ह्याच दिसा म्हळ्यार 6 डिसेंबर 1956 दिसा ते आपल्या लाखांनी अनुयायांक दुख्खांत लोटून सदां खातीर ना जाल्ले. तांणी आपलें जिवीत दलीत आनी वंचित वर्गां खातीर वावुरपाक घालयलें. तांणी ह्या वर्गा खातीर केल्लो वावर सगळ्यांक खबर आसा, पूण डॉ आंबेडकार हांणी बायल वर्गां खातीर केल्लो वावर उण्या लोकांक खबर आसा. डॉ. आंबेडकार हे बायलांचे खरे उद्धारकर्ते, पूण दुर्दैवान भारतीय बायलांक हें खबर लेगीत ना.

तांणी बायलां खातीर केल्लो वावर, पयलीं कोणे करूंक नाशिल्लो. दादल्यांच्या वर्चस्ववादी संस्कृतायेंत बायलांक गुलामा वरी वागणूक दिताले. उच्च जातीचीं बायलां लेगीत गुलामगिरीचें जिवीत जगतालीं. डॉ. आंबेडकार हांणी अस्पृश्यां उपरांत बायलांकूच उपेक्षीत मानताले. आपली घरकान्न रमाबाईक बरयिल्ल्या पत्रांत ते म्हणटात, ‘हांव बायलांचे उदरगत, मुक्ती खातीर झुजपी झुजारी. तांकां हे गुलामगिरींतल्यान मुक्त करपाक निमाण्या खिणा मेरेन झगडटलों.’

डाॅ. आंबेडकार हांणी आपलीं उतरां संविधाना वरवीं खरींच सिद्ध केलीं. तांणी बायलांक संविधानांतल्यान इतले हक्क दिले जे हजारांनी वर्सांच्या काळांत कोणूच दिवंक शकले नात. पितृसत्ताक संस्कृताय आनी मानवतावादी विचारसरणीक लागून दादल्यांनी सदांच पांयां पोंदां दवरिल्ल्यो बायलो आयज दादल्यां वांगडा उब्यो आसात. भारतीय बायलो आयज फकत डॉ. आंबेडकराक लागून मुक्तपणान स्वास घेतात. हे खातीर बायलांनी तांचो मना सावन उगडास करपाक जाय.

नोव्हेंबर 1938 वर्सां डॉ. आंबेडकार हांच्या यत्नांक लागून कुटुंब नियोजन विधेयक मुंबय विधानसभेंत आयलें. बायलांचो फायदो आनी कल्याणा खातीर कुटुंब नियोजनाची पद्दत तांणी दाखयली. बायलांक जाय तेन्ना भुरगीं जावपाचें स्वातंत्र्य तांकां लागून मेळ्ळें. आंबेडकार भारताचे कामगार मंत्री आसतना तांणी बायलां सशक्तीकरणा खातीर जायते निर्णय घेतले. ते चालीक लायले. बायलां खण कामगारांक बाळंतपण भत्तो, बायलां कोळसो खण कामगारांक दादल्यां सारको पगार, कायद्यान भोव पत्नीत्वाचेर बंदी, कामगार आनी काम करपी बायलां खातीर 21 दीस ल्हान सुटी, जखमी जाल्यार एक म्हयनो सुटी, भरपाय आनी वैजकी सुटी, बायलांक पगारी प्रसुती रजा, 20 वर्सां सेवा दिले उपरांत निवृत्ती, उपरांत मरणा मेरेन पेन्शन अशें बायलां खातीर जायते क्रांतीकारी निर्णय तांणी कामगार मंत्री आसतना घेतले.

1947 वर्सां डाॅ. आंबेडकार कायदो मंत्री आसतना तांणी संसदेंत हिंदू कोड बिलाचो प्रस्ताव मांडलो. हें विधेयक क्रांतीकारी आशिल्लें. हिंदू वैयक्तीक कायद्यांत एकाच वेळार पूरक पुरोगामी तत्वांचो आस्पाव करपाचें हें एक क्रांतीकारी पावल आशिल्लें. अस्पृश्यताय ना करप, लग्नांत दादले- बायलांची समानताय, घोवान केल्ल्या अन्यायाचेर कागाळ करपाचो अधिकार, बायलांक घटस्फोटाचो हक्क, बायलांकय वारसो हक्क दिवप अश्यो तरतुदी डॉ. आंबेडकार हांणी ह्या बिलांत घाल्लीं.

डॉ. आंबेडकार हांच्या मतान समाजीक न्यायाचो संघर्श येसस्वी जावपाक  हिंदू समाजान वैयक्तीक कायद्यांत जाती वेवस्था आनी पितृसत्ताक पद्दत न्हयकारून समान वैयक्तीक संबंदांची बुन्याद घालपाची गरज आसा. दुर्दैवान ह्या विधेयकाक संसदेंत व्हड विरोध जालो. सुरवेक प्रधानमंत्री पं. जवाहरलाल नेहरू हांणी ह्या विधेयकाक तेंको दिलो, पूण काँग्रेसींतल्या सनातनी फुडाऱ्यांनी ह्या विधेयकाक खर विरोध केले उपरांत तांणी डाॅ. आंबेडकार हांकां हें विधेयक फाटीं घेवपाची विनवणी केली. देशाचें संविधान तयार करपाक जितले यत्न केल्ले तितलेच यत्न हें विधेयक तयार करपाक बाबासायबान केल्ले. देखून तांकां खूब दुख्ख जालें.

हिंदू कोड बिलाचो विरोध डाॅ. आंबेडकार हांकां इतलो त्रासदायक जालो की निमाणे तांणी ह्या मुद्द्याचेर मंत्रीपदाचोच राजिनामो दिलो. तांचें मत आशिल्लें की खंयचीच चळवळ बायलां बगर पुराय जावंक शकना, समाजीक क्रांती जावपाची आसल्यार तातूंत बायलांचो आस्पाव आसचो, देखूनच तांच्या सगळ्या चळवळींनी बायलांचो आस्पाव आसतालो. मागीर ती 1927 वर्सांची चवदार तळ्याची चळवळ आसूं वा 1930 वर्सां नाशिकांतल्या काळाराम देवळाची. 1942 वर्सां नागपूरांत जाल्लें बायल परिशदेंत व्हड प्रमाणांत बायलांचो वांटो आशिल्लों. चलयेंच्या प्रगतींत लग्न आडखळ जावंक फावना. चलयेंन जबरदस्तीन लग्न करचें न्हय, तिचे संमतीनूच आसूंक जाय. लग्ना उपरांत बायलेन घोवाची इश्टीण जावंक जाय, ताची गुलाम न्हय. बायलेकूय घोवाच्या मालमत्तेंत समान वांटणी आसता. बायलेचे सुरक्षेची जापसालदारकी घोवाची आसता आनी ताणें तिका शारिरीक वा मानसीक त्रास दिल्यार घोवाक कायद्यान ख्यास्त दिवची, अशें तांचें मत आशिल्लें.

भारताचें संविधान बरयतना डॉ. आंबेडकार हांणी राज्यघटनेच्या 14, 15, 15 (3), 16 (2), 39 (क), 39 (घ), 39 (ड), 42, 325 आदीं कलमांचो आस्पाव करून बायलांचें हित आनी कल्याण करपाचे यत्न जाल्यात. दुर्दैवान देशांतलीं बायलां बाबासायबाच्या ह्या वावरा विशीं अजून अज्ञानी आसात. डाॅ. आंबेडकार हांचे भारतीय बायलांचेर अनंत उपकार आसात. 

– श्याम ठाणेदार