भांगरभूंय | प्रतिनिधी
व्हड रुखा लागींचीं ल्हान झाडां वाडपाक पावनात, अशें म्हणटात. पूण इतलो कर्तृत्ववान बापूय आसुनूय, तांच्या सावळेंत रावुनय, आमी दोगुय पुत आमचे पद्दतीन काम करूंक शकले, हाचें श्रेय बाबांचेंच. आनंदवन तांणीं उबें केल्लें, पूण उपरांत ‘भारत जोडो,’ ‘नर्मदा आंदोलना’ च्या वेळार ते धा वर्सां ताच्या कडच्यान पयस उल्ले. त्या वेळार विकासान सगळी जापसालदारकी सांबाळ्ळी. आपल्या पद्दतीन आनंदवनाचें काम वाडयलें. बाबान ह्या काळांत ‘ हांव ना, अशेंच समजात’ अशें सांगिल्लें. परत येतकच लेगीत तांणीं सगळी जापसालदारकी विकासा कडेनच दवरली. ताच्या कामांत धवळाधवळ केलीना. विकास लेगीत कसल्याय कामांत खूब कुशळ. आनंदवनांतलें काम पळयतनाच ताणें सोमनाथाकय शेतकामांचे प्रयोग केले. भूंयकांप जाल्यार कोसळची नात अशीं नव्या पद्दतीचीं घरां बांदलीं. किल्लारीक भूंयकांप जालो तेन्ना तो स्वता थंय वचून राविल्लो. उदक कशें साठवचें, सांबाळचें ह्या खातीर तो आतां झरी हांगां कांय नवेताल्ल प्रयोग करता. कापसाभायर हेर पिकां कशीं घेवचीं, हेंय तो शिकयता. विकास आनी म्हज्या मदीं एक म्हत्वाचें सारकेंपण आसा. जें शिकले ताचो उपेग तर आमी केलोच, पूण त्या भायर जें जें गरजेचें दिसलें तेंय सगळें शिकत गेले. हांवें दांत काडप धरून हातपंप सारको करपाचीं कामां जशीं केलीं, तशींच विकासानय शेतकाम, उदक बँक , भूंयकांपांतय ना मोडपी घरां, अशे साबार प्रयोग केले.
आमकां दोगांय भावांक बाबान पुराय स्वतंत्रताय दिली म्हुणूनच आमी आमची कुशळताय आमच्या प्रकल्पांक दिवंक पावले. हेमलकसाचो प्रकल्प सुरू करतना बाबांच्यो कांय कल्पना आसल्यो, कांय येवजण्यो आसल्यो. बाबांचो भर शेतांतल्या प्रयोगांचेर आसलो. पूण हांव आसलों दोतोर, देखून आमी तपासणेघर करून काम सुरू केलें. तांच्या अपेक्षेपरस वेगळे वाटेन आमी काम करतात, हें पळोवन बाबांन केन्ना आमकां नाका म्हणलेंना, आडायलें तर नाच ना. आमकां ज्या पद्दतीन काम करचें दिसतालें, तशें तांणीं करपाक दिलें.
कॉन्सुलतेर चलयतना आनी ताका लागून आदिवासींचें जिवीत लागींच्यान पळयत आसतना आमच्या अशें लक्षांत आयलें की हांगां आदिवासींची मोटी पिळणूक जायत आसा. ताचेर उपाय कितें, हाचो विचार करीत आसतना अशें जाणवलें, की आदिवासींच्या भुरग्यांक बरोवपाक-वाचपाक शिकयलें तर ते आपल्या हक्का खातीर झगडपाक शकतले. ताकालागून आमी निवासी शाळा सुरू केली. बाबांक ही कल्पना आवडली. आमी करीत आशिल्ली खंयचीय गजाल बाबांक आवडली की आमकांय उमेद जाताली. जंय अडचतालें थंय आमी तांचो सल्लोय घेताले.
खरें पळयल्यार बाबांची आनी म्हजी कामाची पद्दत पुराय विंगड आसताली. तांकां ल्हान विचार करूंकच येनासलें. तांचें सगळेंच व्हड, भव्य आसतालें. जें करप तें मोट्या प्रमाणान, असो तांचो कामाचो नेट, आवाको आसतालो.
हेमलकसाक परिस्थिती वेगळी आसली. थंय चडांत चड थळाव्या पातळेर काम करपाची गरज आसली. ही गरज भागयली तरच कामां उबीं जातलीं, अशें म्हजें मत आसलें. बाबांन तातूंत केन्नाच आडमेळें हाडूंना. म्हज्या कामांत तांणीं म्हाका पुराय मेकळीक दिली. तांच्याभितर मनाचें हें मोटेंपण पुराय भरून आसलें. म्हुणूनच तांणीं सुरू केल्लो हो प्रकल्प उपरांत प्रकाश आमट्यांचो म्हुणून वळखूंक लागले. हातूंत तांकां आनंद आनी अभिमान जातालो.
म्हाका दिसता, तांकां वा आमकां , हांगच्या आदिवासींक मुखेल प्रवाहांत हाडपाचें आसलें, तांची पिळणूक थांबोवपाची आसली, तांकां स्वतंत्र करपाचें आसलें. मुख्य म्हणल्यार तांकां मनीस म्हुणून जगपाची संद मेळोवन दिवपाची आसली. आमच्या सगळ्यांचें ध्येय, उद्दिश्ट एकच आसलें. ताका लागून हांवें केन्ना विचाल्लें ना, आनी बाबांन केन्ना उलोवन दाखयलें ना. पूण ते प्रकल्पा खातीर समाधानी आसात, हें हांव वळखल्लों.
जेन्ना सुरवेक हांगां आयले, तेन्ना आमच्या हातांतल्यान इतलें काम जातलें, हें कोणाकच खबर नासलें. तेन्ना तकलेंत इतलेंच आसलें, की ह्या आदिवासींचें जिवीत आमकां सुखी- समाधानी करपाचें आसा आनी त्याखातीर जें लागता तें करपाक आमी फाटींफुडें पळोवप ना. ताकालागून जशें जमता, येवजता तशें काम आमी करीत गेले. आमच्या कामांतल्यान आमी आदिवासींच्या मनांत विस्वास निर्माण करूंक शकले आनी तांच्या आयुश्यांत आनंद हाडूंक शकले, हाचें समाधान खूब व्हड आसा. आतां आमची फुडली पिळगीय ह्या कामांत देंवल्या. बाबांच्या दोळ्यांसामकार हें घडटा, ताचो आनंदय खूब व्हड आसा. ह्या पिळगेची काम करपाची पद्दत आनीक वेगळी आसा. बाबांचे आनी म्हजे- विकासाचे मार्ग वेगळे आसले. पूण ध्येय एकच आसलें. तशेंच आमच्या भुरग्यांचेंय आसा. तांची पद्दत वेगळी आसली, तरी सगळ्यांची कामांफाटली प्रेरणा एकच आसा आनी हेंच सगळ्यांत म्हत्वाचें आसा.
आमच्या देशांत आज काम करपा सारके जायते वाठार आसात. थंय नव्या विचारांचे, स्वताक लोटून दिवन काम करपी तरनाट्यांची गरज आसा. हेमलकसाच्या कामांतल्यान कोणय प्रेरणा घेवन कितेंय करूंक शकलो तर म्हजे खातीर तो व्हड आनंदाचो खीण आसतलो.
आमचेंय आजुन खूब काम करपाचें बाकी उल्लां. आदिवासी आतां स्वतंत्र जाला, पूण ताका भायल्यान येवन कोणेंय मजत करपाची गरज भासची ना, इतलो तो स्वयंपूर्ण जावचो, अशी आमची इत्सा आसा. ताका वाटेर हाडून सोडपाचें काम आमी केलां. फुडली वाट जेन्ना तो भंयविरयत, आत्मविस्वासान, आपल्या स्वताच्या बळग्यार चलतलो, तेन्नाच हांगचें काम पूर्ण जालें अशें म्हाका दिसतलें……….
(सोंपता)
प्रकाशवाटा (मूळ लेखक :
डॉ. प्रकाश आमटे)
देविदास गजानन नायक
9850535051
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
