भांगरभूंय | प्रतिनिधी
हो केवळ भास नाशिल्लो. खऱ्यांनीच तीं पांयजणां वाजिल्लीं म्हाका आयकूंक येतालीं. ते सरशीं म्हजीं कानसुलां तापलीं. तातूंत भोंवर घुंवतात अशें म्हाका दिसूंक लागलें.
आयज 8 जुलय ही बाकीबाबाली पुण्यतिथी. 8 जुलय 1984 दीसा बाकीबाब ह्या संवसाराक अंतरले. निसर्गाचेर आणि चड करुन पावसाचेर मोग करपी हो कवी भर पावसांत हो संवसार सोडून गेलो.
बाकीबाब म्हळो कीं सगळ्यांक पयलीं याद जाता ती तांची कविता ‘पांयजणां’. हे कवितेन गोंय आनी महाराष्ट्रांतल्या काव्य रसीकांक अक्षरशा पिशें लायलें. महाराष्ट्रांत जेन्ना जेन्ना बाकीबाब काव्य मैफिलीक वताले तेन्ना तेन्ना त्या काव्यमैफिलीची सांगता प्रेक्षकांचे विनंतीन पांयजणां हे कवितेनूच जाताली. कोंकणी- मराठी संघर्शाच्या वेळार लेगीत.
म्हाका ही कविता बाकीबाबांच्या तोंडांतल्यान आयकूंक मेळ्ळी तो खीण आयज मेरेन घट्ट याद आसा. वर्स 1971. हांव तेन्ना मॅट्रीकेक आसलों. कोंकणीचो संघर्शाचो काळ तो. 15 आगश्टाचो म्हुर्त सादून मडगांव नगरपालिकेच्या सभाघरांत सांजवेळचें कवी संमेलन आयोजीत केल्लें. यजमानकी बाकीबाब चलयताले. तेन्नाचे गोंयचे ज्येश्ठ आनी तरणाटे कवी हाजीर आसले. मनोहरबाब, शंकर भांडारी, प्रकाश पाडगांवकार, रमेश वेळुस्कार, विजयाबाय सरमळकार आदी. आनी तेन्ना ऐन भारांत आशिल्ले कवी पुंडलीक नायक. माचयेर ह्या दिग्गजां मदीं विस्तीद घाल्लें एक माणकुलें चली सगळ्यांचें लक्ष ओडून घेतालें. तें आसलें माधवी सरदेसाय. सगळ्यांनीं आप- आपल्यो खास कविता म्हळ्यो. आनी शेवटाक बाकीबाब उबे रावले. खूप कळाव जाल्लो. सगळ्यांनीं बाकीबाबांक पांयजणां कविता म्हणपाचो आग्रो केलो. भायर घो घो घोग्यांनी पावस पट्टालो. बाकीबाबान धीर गंभीर आवाजांत आनी खास हातवारे करुन आपली पांयजणां ही कविता म्हळी. बाकीबाबाच्या आंगात एक आगळीच उर्जा संचारिल्ली. तो नाद, लय, ठेको आंगांत भिनिल्ल्यान सगळें सभाघर मंत्रमुग्ध जाल्लें. कार्यावळ सोंपतकच एका वेगळ्याच धुंदीत सभाघरांतले लोक भायर सरले. एक आगळ्याच अणभवाचो हांव साक्षीदार आसलों.
सर्गेस्त कवी रमेश वेळूस्कार एके कडेन बरयतात, “पांयजणांत कितें आसा? जाचें शरीर आनी मन सारकें आसा अशा मनशाक ही कविता हालयल्या बगर रावना. एक स्पिरीट तुमचेर बसता. ती तुमकां केळयता, खेळयता आनी तुमकां सपनाचें देणें दिता. नव्या कल्पनाचें देणे दिता आनी मनांतल्यान तुमी उमेदीचे तेंगशेर पावतात. त्या खिणाक तुमी दु:ख त्रास असल्यो नकारात्मक गजाली विसरतात आनी कवितेंतल्या संगीतान तुमी धुंद जातात. हे कवितेक नृत्याचेंय आंग आसा. क़ल्पनांचेय दालन आसा आनी अर्थाचो सुगुर्वो आसा. ह्या सगळ्यांन तुमी धुंद जावन वतात. बाकीबाबांचे तोंडसून ही कविता आयकप हो एक अणभव. तो जाणे रसीक मनान भोगला तांकांच तें कळपाचें.”
पांयजणां हे कविते विशीं बाकीबाब एके कडेन बरयतात, “ही कविता म्हजे कडल्यान बरोवन जाली ती 1948 त. बरोवन जाली अशें हांवें मुजरतच म्हळां. कारण बरी आनी खरी कविता करतलो म्हणून करुंक येना. ती मन:स्थिती आनी परिस्थिती हांचो सहज मिलाफ घडून आपशींच जांवची पडटा. ही कविता जाली ती अशीच.”
“घरदारार तुळशीपत्र दवरुन हांव गोंय मुक्ती लढ्यांत पडिल्लों. मुंबै रावन आमच्या प्रश्नाचेर सगळो देश जागौपाची खटपट करतालों. देशभक्ती शिवाय हेर खैंचीय भावना तेन्ना म्हज्या मनांक आफ़ड नाशिल्ली. अशे अवस्थेंत आसतना म्हज्या बापायचें म्हाका पत्र आयलें कीं हांवें म्हज्या बायलेभुरग्यांक म्हजेसरीं व्हेलेबगर आतां गत्यंतर ना. ताणी तशें बरोवपाक सबळ कारण आशिल्लें. तेन्नाच्या गोंयच्या गोवेर्नादोरान तांका आपोवन हाडून सांगिल्लें कीं एक तर हांवे परतें गोंयांत येंवचें आनी येवपाचें नासल्यार आपल्या बायले- भुरग्यांक आपले सरीं व्हरचें. हो निरोप मेळटकच हांवें बेगोबेग पुण्याक वचून मोट्या प्रयासान दोन कुडींची जागा मेळयली आनी घरच्यांक पुण्यांक हाडचीं अशें बापायक पत्र घालें. मेळिल्ल्या रकादान म्हाका एकाएकी वस्तुस्थितीची जाण आयली. घरकान्नीची तीव्रतायेन याद जाली. दामून दवरिल्ले आंतरीक भाव सुमाराभायर कोवळिकेन वैर उप्रासून आयले. घरचीं आनी गोंयचीं सैमचित्रां दोळ्यांर नियाळूंक लागिल्लीं आनी त्याच अवस्थेंत ही कविता बरोवन जाली.”
मागीर ह्या लेखांत बाकीबाब कवितेच्या प्रत्येक कडव्याचो अर्थ सांगतात. शेवटाक ते बरयतात, “हो केवळ भास नाशिल्लो. खऱ्यांनीच तीं पांयजणां वाजिल्लीं म्हाका आयकूंक येतालीं. ते सरशीं म्हजीं कानसुलां तापलीं. तातूंत भोंवर घुंवतात अशें म्हाका दिसूंक लागलें. आंग चंवरुन आयिल्लेवरी दिसतालें आनी तरणेपणांचीं सगळीं सपनां आनी विरहाक लागून घडिल्लीं सगळीं जाग्रणां जिवीं तट्टटीत जालीं. आयिल्लें जाण्टेपण खिणांभित़र मावळ्ळें असो अपूर्व प्रत्यय आयलो. ही भावना शब्दरुप जाली ती अशी:
कानसुलांनीं भोंवति भंवर
आंगार दाट फ़ुलता चंवर
पट्टी केन्ना सपनां तीं घट्टी जाग्रणां
मंद मंद वाजत आयलीं
तुजीं गो पांयजणां…
खूब वर्सां जालीं ही कविता आयकून. आजून ताची गोडी मात्तूय उणी जायना. इतले गेयतेन आनी संगितान भरिल्लें गीत आनी कविता हांवें आयकूंक ना. कोंकणी भाशेचें अप्रूप तातूंत भरलां. खूब कितें आसा. बाकीबाबाक म्हजें नमन!
– सखाराम शेणवी बोरकार
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
